Srpski kulturni klub
Srpski kulturni klub je bila srpska politička organizacija patriotske i nacionalne orijentacije, osnovana 1937. godine u Kraljevini Jugoslaviji. Tokom Drugog svetskog rata ideologija Srpskog kulturnog kluba predstavljala je nezvaničnu ideologiju Ravnogorskog pokreta.
.jpg)
Osnivanje uredi
Srpski kulturni klub je osnovan 1937. godine od strane istaknutih srpskih intelektualaca u Kraljevini Jugoslaviji. Kao povod za osnivanje ove organizacije navodi se „sve neravnopravniji položaj Srba u Jugoslovenskoj državi“. Suosnivač Dragiša Vasić je u prvoj zvaničnoj izjavi januara 1937.[1] rekao da je cilj kluba "negovanje srpske kulture u okviru jugoslovenstva", u najširem smislu kao "duhovno moralne i privredno tehničke" kulture. Istakao je da bi slobodno razvijanje veza srpskih, hrvatskih i slovenačkih društava bolje služilo jugoslovenskoj misli nego "prevremeno i prinudno spajanje Srba i Hrvata u jedinstvene kulturne organizacije" (→ integralno jugoslovenstvo); da zajednička jugoslovenska kultura treba da bude sinteza srpske, hrvatske i slovenačke kulture.
Prva skupština Kluba je održana 4. februara 1937. u Beogradu. Za slavu su uzeli Svetog Simeona Mirotočivog, prvi put je proslavljena 1941.[2]
Politički stavovi uredi
Pravila Kluba su pretpostavljala udaljenost od partijske politike, a kao zajednički cilj ljudi iz različitih političkih grupa "jako srpstvo u jakoj Jugoslaviji".[3]
Banovina Hrvatska je osnovana 1939. godine. Tom prilikom u sastav Banovine Hrvatske ušle su i teritorije koje do tada nisu pripadale Hrvatskoj: Hercegovina, Bosanska Posavina i Srednja Bosna. Srpske političke stranke i javno mnjenje su bili protiv ovog čina, tako da je Srpski kulturni klub smatrao da samo srpski etnički prostor u Jugoslaviji nije omeđen, i da je krajnje vreme da se to uradi, kada to već nije urađeno 1918. godine. Srpski prostor koji bi tom prilikom bio omeđen imao bi slične granice kao granice Velike Srbije.
Članovi uredi
Članstvo Srpskog kulturnog kluba su većinom činili srpski intelektualci, koji su bili nezadovoljni unutrašnjim uređenjem Kraljevine Jugoslavije, pre svega zanemarivanjem srpskog identiteta u korist jugoslovenske nacije, i stvaranjem Banovine Hrvatske. Predsednik Srpskog kulturnog kluba je bio znameniti beogradski profesor i akademik Slobodan Jovanović. Potpredsednici kluba su bili advokat Nikola Stojanović i akademik, pisac i advokat Dragiša Vasić. Sekretari su bili Vasa Čubrilović, Slobodan Drašković i Dragoslav Stranjaković. Od ostalih važnih ličnosti u klubu tu su: Justin Popović, Živko Pavlović, Ljubomir Pokorni, Vladimir Đorđević, Vladimir Ćorović, Nikola Vulić, Radoslav Grujić, Gojko Grđić, Boža Marković, Aleksandar Belić, Rusomir Janković, Danilo Danić, Vojislav Vujanac, Stevan Jakovljević, Stevan Moljević, Mladen Žujović, Vlastimir Petković, Dragutin Bojović, Vojin Andrić, Sreten Stojanović i drugi.[4] U vreme godišnje skupštine maja 1939. bilo je oko 500 članova.[3]
Časopis uredi
Klub je izdavao časopis „Srpski glas“, koji je uređivao Dragiša Vasić. Na ovom časopisu je bio angažovan Justin Popović, koji je kasnije od strane Srpske pravoslavne crkve, kanonizovan u svetitelja.[5]
Ravnogorski pokret uredi
U martovskom puču 1941. godine Slobodan Jovanović je postao prvi potpredsednik, a godinu dana kasnije postaje predsednik vlade Kraljevine Jugoslavije u izbeglištvu. Tom prilikom za svog vojnog ministra postavlja generala Dražu Mihailovića. Dragiša Vasić se u leto 1941. godine priključuje četnicima na Ravnoj Gori, gde postaje jedan od vodećih ideologa Ravnogorskog pokreta. Četnicima su se priključili i dr Stevan Moljević, dr Mladen Žujović, dr Vojislav Vujanac, dr Vojin Andrić, Dragoslav Stranjaković, kao i mnogi drugi članovi Srpskog kulturnog kluba. Kasnije tokom rata mnogi članovi Srpskog kulturnog kluba zauzimaju vodeće pozicije u Ravnogorskom pokretu, i ideologija Srpskog kulturnog kluba ubrzo postaje nezvanična ideologija Ravnogorskog pokreta.
Nasleđe uredi
U Novom Sadu u februaru 2007 osnovan je kao udruženje građana Srpski kulturni klub Slobodan Jovanović Novi Sad , sa ciljem nastavka ambicija istoimene organizacije koju je 1937. godine Slobodan Jovanović osnovao u Beogradu.[6]
Reference uredi
- ^ "Vreme", 17. jan. 1937, str. 4 digitalna.nb.rs
- ^ "Politika", 27. feb. 1941
- ^ a b "Vreme", 26. maj 1939
- ^ Rehabilitacija Slobodana Jovanovića (Vreme, 1. novembar 2007)
- ^ Nacionalna periodika između dva svetska rata - Pravoslavlje - NOVINE SRPSKE PATRIJARŠIJE Arhivirano 2012-12-29 na sajtu WebCite, Pristupljeno 5. 4. 2013.
- ^ „O nama | Srpski kulturni klub”. Srpski kulturni klub (na jeziku: srpski). 14. 11. 2016. Arhivirano iz originala 01. 10. 2018. g. Pristupljeno 1. 10. 2018.
Literatura uredi
- Dimić, Ljubodrag (2001). „Srpski kulturni klub i preuređenje jugoslovenske države”. Dijalog povjesničara-istoričara. 4. Zagreb: Zaklada Friedrich Naumann. str. 359—375.
- Dimić, Ljubodrag (2001). Istorija srpske državnosti. 3. Novi Sad: Ogranak SANU.
- Pavlowitch, Stevan K. (2008). Hitler's New Disorder: The Second World War in Yugoslavia. New York: Columbia University Press.
- Pavlović, Stevan K. (2009). Hitlerov novi antiporedak: Drugi svetski rat u Jugoslaviji. Beograd: Clio.
- Miloslav Samardžić, Draža i opšta istorija četničkog pokreta (prvi tom), Una-pres, Beograd 2005. godine.
- Timofeev A.Ю. Četniki. Korolevskaя armiя. — Moskva: Veče, 2012. — S. 9. —. ISBN 978-5-9533-6203-0.
