Srpski list (Zadar)
Srpski list je bio list Srpske narodne stranke koji je u Zadru počeo izlaziti početkom 1880. godine.
Urednik je bio Sava Bjelanović, tada mladi pravnik, koji se iz ljubavi prema svom srpskom narodu odrekao pravničke karijere i požrtvovano se posvetio radu oko tog lista. [1] U prvom broju je objavljen program Srpske narodne stranke koji se satojao u isticanju prava na srpsku narodnost bez obzira na bilo koja državna i istorijska prava i ne praveći razlike o pripadnosti vjeroispovjesti. Geslo je bilo: Brat je mio koje vjere bio. Onaj dio Narodne stranke koji je u njoj vodio prvu riječ, katolički popovi, osuli su najljuću paljbu na ovaj list i njenog osnivača, ujedno i osnivača srpske stranke na Primorju. Dokazivali su da u Dalmaciji nema Srba niti mjesta srpskoj misli, i kako je srpska stanka izum pravoslavnih popova i kaluđera. Najviše ih je boljelo što su tu bili i Srbi katolici. Mihovil Pavlinović je u drugom periodu svoga života (ranije prosrpskom, kasnije antisrpskom) govorio da Srpski list pod imenom Srba katolika opada i grdi sve hrvatsko i katoličko na svijetu, i da širi prevratne državne i vjerske teorije. Bjelanović je odgovarao nizom članaka na Pavlinovićove napade i u njima je pokazao svoje novinarske vještine. [2] List je zabranjen, pa je Sava Bjelanović osnovao Srpski glas (1888), koji je izlazio sve do 1905. godine.
Srpski list je budno pratio događaje u Bosni i Hercegovini i zalagao se za prava tamošnjih Srba, pa je imao i dosta pretplatnika iz BiH. Listu su iz Bosne stizali mnogi dopisi koji su iznosili nepravde koje su se činile Srbima. Sarajevska vlada je list zabranila za BiH, a pobrinula se da bude zabranjen i u Hrvatskoj i Slavoniji i za sve zemlje krune Svetog Stefana, da bi se i preko tih teritorija sprečio ulazak lista u Bosnu i Hercegovinu, a i da se list financijski oslabi. Zbog toga je 1888. list promijenio naslov iz Srpski list u Srpski glas. I Srpski glas je doživjeo istu sudbinu, zabranjen je za Bosnu i Hercegovinu. [3]
Zanimljivosti uredi
Neki urednici srpskih novina i časopisa na teritoriji današnje Hrvatske, a ondašnje Austrougarske, nisu imali duži životni vijek. Tako je rodom Korčulanin, Srbin katolik Antun Fabris, nakon tamnovanja zbog objavljivanja pjesme Bokeška noć u prvom književnom časopisu u Dubrovniku - Srđ, trajno narušio svoje zdravlje i preminuo je u 40. godini života. Katolički Srbin Luko Zore je poživio 60 godina, a urednik Srpskog glasa u Zagrebu, Milan Đorđević umire u 39. godini.[4] Pavle Jovanović, prvi urednik Srbobrana, koji je također bio u tamnici zbog nekih članaka (kritike austrougarske vlasti u BiH) [5] umire u naponu snage i politikog talenta u 48. godini života.[6] Sava Bjelanović, urednik Srpskog lista, koji je kasnije zabranjen i kasnijeg Srpskog glasa (Zadar) živi do svoje 46. godine. Budislav Budisavljević urednik Novog Srbobrana i Srpskog kola umire, kao i novinar i urednik Srpskog kola, Milan Grčić, u 42. godini života. Sima Lukin Lazić, vlasnik i urednik lista Vrač pogađač umire u 40. godini.
Reference uredi
- ^ Bakotić 1991, str. 67.
- ^ Bakotić 1991, str. 68, 69.
- ^ Bakotić 1991, str. 83, 84.
- ^ Artuković 2001, str. 103.
- ^ Artuković 2001, str. 120, 126.
- ^ Artuković 2001, str. 107.
Literatura uredi
- Bakotić, Lujo (1991). Srbi u Dalmaciji od pada Mletačke republike do ujedinjenja. Dobra vest, Novi Sad.
- Artuković, Mato (2001). Srbi u Hrvatskoj (Kuenovo doba). Hrvatski institut za povijest - podružnica za povijestSlavonije, Srijema i Baranje, Slavonski Brod. ISBN 953-6659-09-3.