Stara željeznička stanica (Banja Luka)
Stara željeznička stanica je objekat u kom je danas smješten Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske. Nalazi se u centru Banjaluke, između ulica Kralja Petra I Karađorđevića i Kninske. Objekat ima posebnu kulturno-istorijsku vrijednost i na listi je nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine.
Istorijski podaci uredi
U skladu sa svojom politikom otvaranja Osmanskog carstva prema Evropi sultan Abdul Aziz je šezdesetih godina devetnaestog vijeka donio odluku o gradnji tzv. Carigradske magistrale, tj. željezničke pruge koja bi povezivala Carigrad i Beč. Godine 1869. potpisan je ugovor o gradnji pruge i osnovana je kompanija pod nazivom „Društvo za eksploataciju željeznica u Turskoj Evropi“. Iste godine su austrijski stručnjaci počeli raditi na trasiranju pruge od Dobrljina, preko Banjaluke, Jajca i Sarajeva do Goražda, a tri godine kasnije je već puštena u saobraćaj njena prva dionica od Dobrljina do Banjaluke. Godine 1891. tadašnje austrougarske vlasti su izgradile zgradu željezničke stanice u centru Banjaluke, koja je povezana sa postojećom prugom novoizgrađenim priključkom dužine 3 km. Tako je dotadašnja stanična zgrada na periferiji postala stanica Banjaluka Predgrađe, a novoizgrađena stanica u centru je nosila naziv Banjaluka Grad. Zgrada je imala funkciju željezničke stanice sve do 1968. godine, kada je promijenila namjenu i postala autobuska stanica. Nakon zemljotresa u Banjaluci 1969. godine objekat je saniran i djelimično adaptiran u poslovne prostorije, a od 1971. godine u njemu je smještena Umjetnička galerija. Iste godine zgrada je stavljena pod zaštitu države. Zavod za izgradnju Banjaluka je u januaru 1980. godine izradio glavni projekat pod nazivom „Adaptacija željezničke stanice u umjetničku galeriju“.[1] Odlukom Vlade Republike Srpske u februaru 2004. godine Umjetnička galerija prerasta u Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske, što je zvanični naziv ove institucije danas.[2]
Opis dobra uredi
Zgrada je projektovana u duhu historicizma poput većine javnih objekata Austrougarskog carstva krajem 19. vijeka. Osnova zgrade je pravougaonog oblika, svojom dužom stranom orijentisana u pravcu sjeveroistok — jugozapad. Zgrada ima dva bočna krila sa spratovima i centralni dio sa naglašenim glavnim ulazom.
Stepen zaštite uredi
Istorijska građevina Stara željeznička stanica (Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske) je 2007. godine proglašena nacionalnim spomenikom od strane Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine.[2]
Izvori uredi
- Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, Bosna i Hercegovina
Literatura uredi
- Fevzija, Ajdin: Historija željeznica Bosne i Hercegovine, Nacionalna univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine, Sarajevo, 2006.
- Od galerije do muzeja 1971-2006, Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske, Banjaluka, 2006.
Reference uredi
- ^ „Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 15. 10. 2015. g. Pristupljeno 19. 09. 2015. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ a b „Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 25. 09. 2015. g. Pristupljeno 19. 09. 2015. Sukob URL—vikiveza (pomoć)