Stara crkva Sv. Vaznesenja u Velikom Krčimiru
Stara crkva Sv. Vaznesenja u Velikom Krčimiru nalazi se u oblasti Zaplanja, na teritoriji opštine Gadžin Han.
| Stara crkva Sv. Vaznesenja u Velikom Krčimiru | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Veliki Krčimir |
| Opština | Gadžin Han |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | Nepokretno kulturno dobro |
| Vreme nastanka | 17. vek |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Vlasnik | Republika Srbija |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš |
Na osnovu rešenju o zaštiti Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Nišu 1970. godine, dodaje se na spisak nepokretnih kulturnih dobara, kao spomenik kulture.[1]
Istorija uredi
Ova crkvica nastala je u 17. veku, a 1841. godine koristila se u svrsi stecišta zaplanjskih ustanika tokom malo poznate i retko pominjane Zaplanjske bune protiv turskih zavojevača i njihovog zuluma. Kralj Milan Obrenović poklonio je dva zvona ovoj crkvi, a u njoj se nalazi i spomenik sveštenicima koji su obešeni tokom bune od strane Turaka. U kosturnici istoimene veće i novije crkve čuvaju se ostaci zaplanjskih junaka poginulih 1804. godine, u vreme Prvog srpskog ustanka, kao i tokom Prvog svetskog rata.[2]
Arhitektura uredi
Stara crkva Vaznesenja Gospodnjeg je izdužena jednobrodna poluobličasto zasvedena građevina sa istaknutim čelom luka svoda na poprečnim fasadama i polukružnom apsidom. Naos od priprate je ranije odvajao zid od koga su ostali tragovi u vidu pilastra koji dele crkvu na dva traveja. Građena je krupnim kvaderima sige u krečnom malteru i prekrivena dvoslivnim krovom. Kasnijim intervencijama 1838. i 1899. godine dozidan je trem, otvorena južna vrata i prošireni prozori, a novi ikonostas pomeren je prema zapadu.
Oslikavanje crkve je započeto u aprilu, a završeno u junu 1629. godine. Elementi starog živopisa sačuvani su u naosu, oltarskom prostoru i na spoljašnjoj strani zapadnog zida priprate. U oltarskom prostoru je povorka arhijereja, sv. Tri jerarha, sv. Dimitrije, sv. Nestor, sv. Georgije, i drugi. U polukaloti apside je Hritos u mandorli, a ispod se nalazi Bogorodica šira od nebesa, okruženi Blagovestima i nadvišeni Pričešćem apostola. Tu imamo i scene iz Hristovog života: Rođenje, Krštenje, Mironosnice, Vaskrsenje, Raspeće, Ulazak u Jerusalim, Hristos hrani gladne posle propovedi, kao i Vavedenje Bogorodice. Male uokvirene kompozicije veštog slikara su harmonične i skladanog kolorita. Drugi zograf, skromnijeg talenta, oslikao je Strašni sud na zapadnoj fasadi nekoliko godina kasnije, gde se primećuje da kvalitet zaostaje za onim u naosu.
Jednostavna konstrukcija dvospratnog ikonostasa popunjena je ikonama iz 19. i 20. veka. Iznad ulaznih vrata urezan je natpis od strane patrijarha Arsenija IV Šakabende iz 1753. godine, dok je boravio u crkvi povlačeći se od Turaka. Konzervatorski radovi 1957. godine vratili su krov oronuloj crkvi, sanacioni radovi izvedeni su 1970, dok je zaštita živopisa obavljena 1970. i 1974, da bi se 2003. godine pristupilo učvršćivanju i otklanjanju poznijih slojeva.[3]
Reference uredi
- ^ „NEPOKRETNA KULTURNA DOBRA NA TERITORIJI OPŠTINE GADžIN HAN”. www.zzsknis.rs. Pristupljeno 20. 2. 2022.
- ^ „Tragom pravoslavlja u Zaplanju - Crkve Vaznesenja Gospodnjeg u Velikom Krčimiru”. negoslava.wordpress.com. Pristupljeno 20. 2. 2022.
- ^ Rakocija, Miša (9. 1. 2014). „STARA CRKVA SV. VAZNESENjA U VELIKOM KRČIMIRU”. eparhijaniska.rs. Arhivirano iz originala 20. 02. 2022. g. Pristupljeno 20. 2. 2022.
