Sudska kontrola uprave
Sudska kontrola uprave je zajedno sa upravnom kontrolom osnovni oblik pravne kontrole uprave.
Osnove uredi
Ustavom Srbije uređenje vlasti zasnovano je na njenoj podeli na zakonodavnu, izvršnu i sudsku. Sudska vlast se određuje kao nezavisna, jedinstvena na teritoriji Republike Srbije, a sudovi su samostalni i nezavisni u svom radu i sude na osnovu Ustava, zakona i drugih opštih akata, a kada je to predviđeno zakonom, i na osnovu opšteprihvaćenih pravila međunarodnog prava i potvrđenih međunarodnih ugovora. Sudska vlast u Republici Srbiji pripada sudovima opšte i posebne nadležnosti, a njihovo osnivanje, organizacija, nadležnost, uređenje i sastav uređuju se zakonom. Najviši sud u Republici Srbiji je Vrhovni kasacioni sud, a ne mogu se osnivati privremeni, preki ili vanredni sudovi.
Oblici sudske kontrole uredi
Na više načina se može ostvariti sudska kontrola uprave, što ima za posledicu preplitanje pojedinih oblika sudske kontrole sa drugim pravnim oblastima. S druge strane, neki oblici sudske kontrole uprave se neposredno odnose na upravnu materiju i oni spadaju u okvir upravnog prava. U tom smislu, razlikujemo:
- Posredne oblike sudske kontrole uprave, i to:
- Krivične stvari - prema odredbama Krivičnog zakona i Zakonika o krivičnom postupku sudovi ostvaruju posrednu sudsku kontrolu u krivičnim stvarima tako što, između ostalog, odlučuju o postojanju krivičnih dela protiv službene dužnosti,
- Građanske stvari - kako govori Zakon o obligacionim odnosima i Zakon o parničnom postupku, pored ostalog, sudovi odlučuju o obligacionim odnosima koji nastaju između uprave i drugih lica, kao i o eventualnoj šteti,
- Ustavna žalba - ustavni sudovi vrše kontrolu uprave koja se ostvaruje u vezi sa ustavnom žalbom;
- Neposredne oblike sudske kontrole uprave:
- Upravni spor - kao oblik upravno-sudskog postupaka kontrole rada uprave, nadležni upravni (Vrhovni) sud, odlučuje o zakonitosti upravnih akata, a pod određenim uslovima i o samoj upravnoj stvari, naknadi štete i o povraćaju stvari u vezi sa izvršenjem upravnog akta.