Teodora Kosara
Teodora Kosara (kraj 10. veka — prva polovina 11. veka) bila je ćerka južnoslovenskog, odnosno bugarskog cara Samuila i supruga srpskog kneza Jovana Vladimira, koji je početkom 11. veka vladao u Duklji. Nakon smrti muža, zamonašila se i uzela ime Marija.[1][2][3]
| Teodora Kosara | |
|---|---|
.jpg) Teodora Kosara u poseti Jovanu Vladimiru u tamnici u Prespi oko 990. g. | |
| Lični podaci | |
| Mesto rođenja | Bugarsko carstvo |
| Mesto smrti | manastir Svete Marije Krajunske, Duklja |
| Grob | manastir Svete Marije Krajunske |
| Porodica | |
| Supružnik | Jovan Vladimir |
| Roditelji | Samuilo Kosara Bugarska |
| Dinastija | Kometopuli |
| kneginja Duklje | |
| Period | 1000—1016. |
Vreme i mesto njenog rođenja nisu poznati. Pretpostavlja se da je umrla u svojim tridesetim godinama, a sahranjena je u manastiru Svete Marije Krajinske.
Biografija uredi
Teodora Kosara je bila ćerka bugarskog cara Samuila i kraljice Agate. Kosarina majka je bila poreklom Grkinja, kćerka Jovana Hrisilija, Teodorinog dede, zapovednika grada Drača. Datum, ni mesto rođenja Teodore Kosare nije poznato. Imala je sestru Miroslavu i brata Radomira.
Teodora Kosara je odrasla u dvoru svoga oca, na obali Prespanskog jezera. Snažna crkvena kultura i patrijarhalno vaspitanje je na nju imalo velikog uticaja. U to vreme se stvarala, širila i jačala nova država koja bi, po zamisli njenog oca, trebalo da obuhvati srpske i bugarske zemlje i da ih spoji u jednu državnu celinu. Samim tim, bliske su joj bile krvave borbe i pobedonosne bitke koje je vodio njen otac, ali s druge strane i bratoubistvo koje je on izvršio kako bi došao na presto.
Godine 998, Samuilo pokreće pohod protiv dukljanskog kneza Jovana Vladimira i uspeva da ga zarobi. Jovan je odveden u dvor u Prespi gde je bačen u tamnicu. Teodora je, prema običaju, povremeno silazila u tamnicu, zajedno sa svojim dvorkinjama i obilazila zarobljenike, da im ukaže milosti, da nahrani gladne i napoji žedne. Tako je upoznala Jovana Vladimira, zaljubila se u njega i zatim, uz Samuilovu saglasnost, udala za dukljanskog kneza. U vreme udaje, Teodora je mogla imati između 16 i 18 godina, tako da se na osnovu toga, u izvorima navodi da je rođena u vreme propadanja Simeunove države, a pre nastanka države njenog oca Samuila.
Tim brakom je postignut diplomatski savez, a Samuilo je, uz ostale darove, povratio zetu osim cele njegove pređašnje kneževine i celu dračku oblast. Teodora Kosara je, zajedno sa svojim suprugom, otišla da živi u njihovu državu. Njihov dvor je bio u okolini današnjeg Elbasana, u blizini manastira Sv. Jovana Vladimira, koga Albanci zovu Šin-Jon. Taj dvor je napravljen posebno za bračni život sa Teodorom, budući da je pre toga, do sukoba sa njenim ocem, Vladimir imao svoj dvor u Zeti.
Nakon što je Teodori Kosari preminuo otac, zatim joj je brat Radomir ubijen kako bi njen stric Vladislav došao na presto, nedugo nakon toga je ubijen i njen suprug, Vladimir.
Letopis popa Dukljanina navodi Teodorinu tugu zbog muževljeve smrti:
| „ | Žena blaženog Vladimira plakala je velikim plačem, više nego što se može iskazati, mnogo dana. Gledajući, pak, car čudesna dela koja Bog tamo činjaše, dosta se uplaši i naveden kajanjem, dozvoli svojoj rođaci da uzme njegovo telo i odnese. | ” |
Vladimirove mošti prenete su u manastir Svete Marije Krajunske na padinama crnogorske planine Rumije, gde su sahranjene sa počastima. Prema letopisu Dukljaninovom, Teodora Kosara se nakon Vladimirove smrti zamonašila, uzela ime Marija, i do kraja života živela pobožno, u skladu sa pređašnjim smernim i tihim životom. Umrla je u istoj crkvi u kojoj je Vladimir sahranjen, te je tu i sahranjena, kraj nogu svoga muža.
Prema navodima nekih istoričara, Kosara i Vladimir su imali ćerku koja je kasnije postala žena kneza Vojislava. Njeno ime se ne zna.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Novaković 1893.
- ^ Pirivatrić 2018, str. 13–41.
- ^ Mitić 2018, str. 199–214.
Izvori i literatura uredi
- Izvori
- Kunčer, Dragana (2009). Gesta Regum Sclavorum. 1. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog.
- Živković, Tibor (2009). Gesta Regum Sclavorum. 2. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog.
- Mijušković, Slavko, ur. (1988) [1967]. Ljetopis popa Dukljanina (2. izd.). Beograd: Prosveta & Srpska književna zadruga.
- Šišić, Ferdo, ur. (1928). Letopis popa Dukljanina. Beograd-Zagreb: Srpska kraljevska akademija.
- Literatura
- Aleksić, Budimir (2018). „Sveti Jovan Vladimir u srpskoj epskoj poeziji i narodnoj tradiciji”. U spomen i slavu Svetog Jovana Vladimira. 6 (2). Cetinje: Svetigora. str. 181—198.
- Vraniškoski, Jovan (2018). „Ko je bio ohridski arhiepiskop u vreme pogubljenja Jovana Vladimira?”. U spomen i slavu Svetog Jovana Vladimira. 6 (1). Cetinje: Svetigora. str. 42—62.
- Živković, Tibor (2003). „Pohod bugarskog cara Samuila na Dalmaciju” (PDF). Istorijski časopis. 49 (2002): 9—25.
- Živković, Tibor (2006). Portreti srpskih vladara (IX-XII vek). Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
- Jokić, Slobodan (2018). „Uvođenje u red svetih i liturgijsko proslavljanje Svetog Jovana Vladimira”. U spomen i slavu Svetog Jovana Vladimira. 6 (1). Cetinje: Svetigora. str. 197—210.
- Kovačević, Jovan (1967). „Od dolaska Slovena do kraja XII vijeka” (PDF). Istorija Crne Gore. 1. Titograd: Redakcija za istoriju Crne Gore. str. 279—444.
- Komatina, Predrag (2012). „Srbija i Duklja u delu Jovana Skilice”. Zbornik radova Vizantološkog instituta. 49: 159—186.
- Komatina, Predrag (2014). „Identitet Dukljana prema De administrando imperio”. Zbornik radova Vizantološkog instituta. 51: 33—46.
- Maksimović, Ljubomir (1981). „Trijumf Vizantije početkom XI veka”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 170—179.
- Mitić, Kristina (2018). „Opet o Kosari Vladimirovoj”. U spomen i slavu Svetog Jovana Vladimira. 6 (2). Cetinje: Svetigora. str. 199—214.
- Naumov, Aleksandar (2018). „Smrt Jovana Vladislava u kontekstu hagiografskih čuda kažnjavanja smrću”. U spomen i slavu Svetog Jovana Vladimira. 6 (1). Cetinje: Svetigora. str. 63—79.
- Novaković, Stojan (1893). Prvi osnovi slovenske književnosti među balkanskim Slovenima: Legenda o Vladimiru i Kosari. Beograd: Srpska kraljevska akademija.
- Pirivatrić, Srđan (2018). „Knez Vladimir i Dioklitija između Rimsko-vizantijskog i Bugarskog carstva”. U spomen i slavu Svetog Jovana Vladimira. 6 (1). Cetinje: Svetigora. str. 13—41.
- Savić, Viktor (2018). „Srpski jezik u Diokliji u doba kneza Jovana Vladimira”. U spomen i slavu Svetog Jovana Vladimira. 6 (2). Cetinje: Svetigora. str. 134—160.