Википедија

Tindal stena

Tindal stena jedna je od organogenih dolomitskih krečnjaka iz perioda ordovicijuma koji prethodi kambrijumska perioda a sledi ga silurska perioda. Ona u sebi sadrži ostatke fosila u čiju ljušturu je ugrađivan kalcijum-karbonat. Zato se ova stena odlikuje vidljivim prisustvom fosilnih ostataka glavonožaca, trilobita, korala i drugih ostataka životinjskog sveta iz drevnog ledenog mora koje se prostralo od 488.3±1.7 do pre oko 443.7±1,5 miliona godina na prostoru Severne Amerike.[1][2]

Fosilni ostaci velikog Receptaculites-a (najverovatnije krečnjačke alge) u tindal steni

Kanadski pisac Kerol Šilds ovako je slikovito opisao svosjtva i nastanak tindal stene u svom nedavnom bestseleru „Kameni dnevnici” (engl. The Stone Diaries); Neki ljudi to zovu tapiserija od kamena, a neki slučajno zarobljeni brod fosila: puževa, brahiopoda, trilobita, korala i puževa, čija je tela, ovih nekada živa bića, kada su uginula poput čaure obložio engleski mulj, i stvorio stenu.

Ova prošarani krečnjačka stena kremaste boje, kao građevinski materijal u obliki kamena potiče iz kamenoloma u okolini sela Garson udaljenog oko 45 km od centralnog dela Vinipega.[3] Ovo malo selo na severoistoku Vinnipeg smatra se prestonicom krečnjaka u Severnoj Americi. Ovo nije prazna priča, jer još iz perioda od pre 450 miliona godina (kasni ordovicijuma) tindal stena je lomljena na ovom mestu i verovatno najčešće korišćena kao građevinski kamen u Kanadi.[4]

Struktura

uredi

U tindal steni preovladavju dve glavne vrste fosila;

  • Prva vrsta fosila su, tela ili kalcitne ljušture raznih morskih životinja i biljaka koja su razbacana kroz stenu - i kao suvo grožđe suspendovani u pudingu.
  • Druga vrsta fosila su trakaste forme koje se u obliku mreže šupljina protežu kroz celu stenu.

Na poprečnom preseku i površini tindal stene uočavaju se sledeće forme tela fosila koja se međusobno prepliću.

  • Brahiopodi i trilobiti koji su prisutni, ali ih je teško identifikovati.
  • Korali, koji sa lakše uočavaju po njihovim debljim granama i prepoznatljivim unutrašnjim pregradama i malim usamljenim naboranima.
  • Veliki mekušaci, kao što su puževi i glavonošci, sačuvani su u unutrašnjosti ljuštura.
  • Najviše vidljivi fosili su gomile kolonija korala i stromatoporoida.
  • Najveći i najzagonetniji su tindal fosili, tzv. „suncokret korali” koji se javljaju kao kružne „kolonije” veličine košarkaške lopte. Ovi fosili pripadaju izumrloj vrsti krečnjačkih algi iz familije Receptaculites, koje su živela od perioda ordovicijuma i kroz perm.[5]

Primena

uredi

Ova stena kao građevinskih materijala, vremnom, je postala sinonim za arhitekturu pokrajine Manitobe u Kanadi.

I pored toga što se danas masovno koristi u savremenoj arhitekturi, njena primena vuče korene iz daleke prošlosti.[3] Tako da njena upotreba predstavlja vezu između arhitekture Vinipega i arhitekture divergentne ere, raznih formi stilova: npr. od zgrade Zakonodavstva Manitobe i Union železničke stanice u Vinipegu iz 1912. godine preko Gotičke katedrale (St. John’s Cathedral) iz 1926. do moderne biblioteke Elizabet Defo. U poslednjih nekoliko godina Tindal stena našla je primenu i za izgradnju privatnih kuća visokih stambenih zgrada, škola i poslovnih objekata, muzeja itd.[3]

Istovremeno, sa masovnom upotrebom na prostoru Manitobe, ovaj jedinstveni kamen stekao je popularnost i izvan Manitobe, tako da se danas može naći ugrađen u značajne objekate širom Kanade kao što su npr. zgrade Skupštine Kanade u Otavi i Kanadski muzej civilizacije u Gatinou, Kvebek.[3]

  • Deo impozantnih građevina Vinipega izgrađenih od tindal stene
  •  
    Železnička stanica
  •  
    Zgrada Zakonodavstva
  •  
    Katedrala St. John

Izvori

uredi
  1. ^ Haq, B. U.; Schutter, SR (2008). A Chronology of Paleozoic Sea-Level Changes. Science 322 (5898): 64–68.
  2. ^ Canadian Society of Petroleum Geologists, 1997. Lexicon of Canadian Stratigraphy, vol. 4: Western Canada. ed. D.J. Glass.
  3. ^ a b v g Thorsteinson, Jeffrey. „Tyndall stone” (PDF). Winnipeg Architecture Foundation Inc., 2013. 
  4. ^ „Chronicles of Canadian Paleontology Tyndall, Geological Survey of Canada Stone” (PDF). Natural Resources Canada. Pristupljeno 19. 6. 2016. 
  5. ^ Richard Granville Bromley (1996). Trace Fossils: Biology, Taphonomy and Applications (2nd izd.). Routledge. ISBN 978-0-412-61480-4. 

Spoljašnje veze

uredi

  Mediji vezani za članak Tindal stena na Vikimedijinoj ostavi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Тиндал_стена&oldid=27811736”