Todor Švrakić
Todor Švrakić (Prijedor, 10. mart 1882[1] — Sarajevo,[2] 5. decembar 1931) bio je prvi školovani slikar sa prostora današnje Bosne i Hercegovine.
| Todor Švrakić | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 10. mart 1882. |
| Mesto rođenja | Prijedor, |
| Datum smrti | 5. decembar 1931. (49 god.) |
| Mesto smrti | Sarajevo, Kraljevina Jugoslavija |
Biografija uredi
Rođen je u siromašnoj srpskoj zanatlijskoj porodica. Kao sin drvodjelje, sa 16 godina odlazi u Beograd gdje pohađa privatnu slikarsku školu Riste i Bete Vukanović. Obrazovao se i u Umetničkoj školi u Beogradu, smeštenoj u Gospodar Jevremovom konaku. Usavršavanje je produžio kod Paje Jovanovića u Beču, i kasnije u Pragu i Parizu[3]. Bio je stipendista sarajevske "Prosvjete" na Umetničkoj akademiji u Pragu.[4] U društvu sa kolegama Srbima sa praške akademije, Perom Popovićem i Brankom Radulovićem, priredio je 1907. godine zajedničku izložbu u Sarajevu. Bilo je još nekoliko njegovih samostalnih izložbi, poput one u rodnom Prijedoru avgusta 1910. godine. Pre Velikog rata bio je član društva Medulić, sa kojim je izlagao u Zagrebu, krajem iste 1910. godine.
Izlagao je 1911. godine u Pragu, i na svim izložbama Medulića, zatim u Rimu 1911. za paviljon Kraljevine Srbije[5] i na svim jugoslovenskim izložbama u to vreme. Smatran je jednim od najboljih srpskih akvarelista. Radio je kompozicije portrete i pejzaže, od kojih je najpoznatiji zvanični i jedini portret Nikole Pašića. Otvorio je svoju privatnu slikarsku školu u Sarajevu.
U međuratnom periodu je bio član društva "Lade". Novembra 1927. godine Švrakić je u Novinarskom domu u Beogradu priredio izložbu svojih akvarela (45). Radovi su se odnosili na "divote" Južne Srbije. Na godišnjoj izložbi društva "Lade" 13. marta 1932. godine publika je imala priliku da vidu njegovu posmrtnu kolekciju.[6] Istu je činilo 20 radova, uglavnom akvarela na kojima je umetnik prikazao folkorni karakter muslimanskih krajeva Bosne i Južne Srbije. Švrakić je značajan za etnologiju, jer je na svojim tematskim ciklusima verno, upečatljivo prikazao tadašnji narodni život U Bosni, Južnoj Srbiji, Toplici, Đerdapu i Istočnoj Srbiji i ostalim krajevima Jugoslavije.
Radio je kao predavač u srednjim školama u Sarajevu. Godine 1930. on je učitelj veština u Prvoj muškoj gimnaziji u Sarajevu.[7] Unapređen je u nastavnika druge grupe, druge kategorije. Bilo je to pred smrt početkom decembra 1931. godine. Tu u Sarajevu u ulici koja je nosila njegovo ime, bila mu je kuća, u kojoj je rođen, stvarao i napokon umro. Bio je oženjen Bosiljkom, nastavnicom građanskih škola, sa kojim je imao sina Mirka, psihijatra psihoanalitičara. Supruga je nakon njegove smrti prešla sa službom iz Sarajeva u Beograd.
Odlikovan je 4. decembra 1922. godine kraljevskim Ordenom Sv. Save V reda.[8]
Galerija uredi
-
Iz stare crkve, 1913. -
Slavoluk, 1919. -
Most cara Dušana na Vardaru, 1919. -
Morske hridi, 1920. -
Prelazak preko Albanije, 1921. -
Šuma, 1925. -
Predvorje džamije, 1930. -
Kosac -
Mučenici za slobodu -
Planinski pejzaž
_-_Kosac.jpg)
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Narodna enciklopedija, St. Stanojević, Zagreb, 1925.- 1929.
- ^ http://www.zetna.org/zek/konyvek/19/gimi.ht[mrtva veza]ml.[mrtva veza]
- ^ "Pravda", Beograd 27. novembra 1927.
- ^ Risto Besarović: "Iz kulturne i političke istorije Bosne i Hercegovine", Sarajevo 1966.
- ^ Elezović, Zvezdana (2009). „Kosovske teme paviljona Kraljevine Srbije na međunarodnoj izložbi u Rimu 1911. godine”. Baština. 27.
- ^ "Vreme", 8. mart 1932.
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1. decembar 1930.
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1. novembar 1922.
