Toni Bler

Toni Bler
Toni Bler
	Toni Bler 2010. godine
Lični podaci
Ime pri rođenju	Entoni Čarls Linton Bler
Nadimak	Toni
Datum rođenja	6. maj 1953. (71 god.)
Mesto rođenja	Edinburg, Ujedinjeno Kraljevstvo
Narodnost	Englez
Religija	katolik
Univerzitet	Univerzitet u Edinburgu
Porodica
Supružnik	Tereza
Deca	4
Politička karijera
Politička; stranka	Laburistička partija
Monarh
Mandati
Monarh
Premijer Ujedinjenog Kraljevstva
	2. maj 1997 — 27. jun 2007.
Monarh	Elizabeta II
Prethodnik	Džon Mejdžor
Naslednik	Gordon Braun

Ser Entoni Čarls Linton Bler (engl. Sir Anthony Charles Lynton Blair) jeste bivši britanski političar. Bler je bio premijer Ujedinjenog Kraljevstva i predsednik Laburističke partije.

Biografija uredi

Bler je rođen 6. maja 1953. godine u Edinburgu, škotskoj prestonici, no veći deo detinjstva proveo je u Daramu, industrijskom središtu na severu Engleske.^[1] Njegovog oca Lea Blera, advokata i jedno vreme predsednika Durham Conservative Associtaion-a, udarila je kap za vreme predizborne kampanje za britanski parlament 1963. godine. Očeva onesposobljenost bolešću i postepeni oporavak delovaće na život njegovog srednjeg sina Tonija, koji će britansku Laburističku stranku preoblikovati iznutra i 1997. godine postati prvi laburistički premijer pošto je 1979. godine Margaret Tačer dovela na vlast Konzervativnu stranku.

Bler je pohađao prestižni edinburški Fettes College (1966 — 1971) pre nego se upisao na studije prava na Koledž Svetog Džona (St. John's College) pri oksfordskom univerzitetu 1972. godine. Za vreme studija pokazao je intenzivan interes za glumu i muziku, bio je pevač rok grupe „Agli Rumrs“ (Ugly Rumours), istovremeno razvijao je svoj interes za nacionalnu politiku. Kada je diplomirao 1975. godine, Bler je stažirao pravo kod Aleksandra Irvina, inače istaknutog člana Laburističke stranke. Godinu dana kasnije postaće član advokatske komore i zahvaljujući tome dobiće stalno zaposlenje u advokatskom uredu Aleksandera Irvina. Toni Bler oženio se 1980. godine s Čair But (Cheire Booth), takođe advokatkinjom, koju je upoznao za vreme stažiranja.

U periodu od 1976—1983. godine radio je kao advokat specijalizovavši se za radno i industrijsko pravo. Laburističkoj stranci pridružio se 1976. godine, ali je vrlo skoro bio razočaran nekim programskim rešenjima stranke, posebno nacionalizacijom industrije i povećanjem uticaja sindikata. Istovremeno nije blagonaklono gledao na tadašnjeg laburističkog lidera i premijera Džejmsa Kalahana (James Callaghan) (1976-1979). Nakon serije radničkih štrajkova Laburistička stranka je svoju poziciju dovela do tačke kada je praktično bila pod direktnim uticajem sindikata. Nezadovoljstvo birača iskoristili su Margaret Tačer i Konzervativna stranka pobedivši na izborima 1979. godine započevši tako dugotrajnu eru vladavine Konzervativne stranke koja će potrajati skoro naredne dve decenije. Tu vladavinu konzervativaca okončaće upravo Bler koji će svoj prvi uspešni pokušaj ulaska u politiku započeti 1983. godine, kada je izabran u parlament kao zastupnik Laburističke stranke iz Sedgefilda, mesta blizu grada Durama u kojem je odrastao.

Bler je kreirao novi politički smer stranke koji se odmakao od levičarskih ideologija i socijalističkog fokusa koji su karakterizovali stranku kasnih 1970-ih i ranih 1980-ih. Godine 1988. izabran je u laburističku vladu u senci unutar koje je bio zadužen za sektor energetike i zapošljavanja. Četiri godine kasnije (1992.) na čelo Laburističke stranke dolazi novi lider Džon Smit koji Blera gura na mesto predsednika laburističke vlade u senci. Na novoj dužnosti zastupa čvrsto stajalište prema kriminalu kojim izaziva vladu konzervativaca, a koju je sada predvodio Džon Mejdžor.

Dve godine kasnije (1994.) Džon Smit neočekivano umire, a u junu iste godine Bler je nakon unutarstranačke kampanje izabran na mesto predsednika Laburističke stranke. U to doba to nije bila baš najzahvalnija stranačka dužnost jer je osećao veliki pritisak na da osigura pobedu stranke na nacionalnoj osnovi pošto je stranka izgubila četvrte izbore za redom. Kako bi poboljšao izborne rezultate laburista Bler je restrukturirao stranačku strategiju i njenu političku platformu, menjajući mnoge tradicionalne stranačke ciljeve, a kako bi stranku što više približio što većem broju birača. U temelje stranke ugradio je zalaganje za slobodno tržište i privrednu reformu ističući slogan „Novi laburisti, nova Britanija“. Istovremeno napustio je koncept društvenog vlasništva za koje se stranka sve do tada zalagala gurajući stranku sve bliže političkom centru. Zbog Blerovog davanja novog smera stranci kritičari su ga nazivali Toni Blur^{[traži se izvor]} i Tori Bler^{[traži se izvor]} istovremeno optužujući ga kako ništa ne čini da stranka pobedi na narednim nacionalnim izborima. No, Blerovo agresivno ustrajavanje na modernizaciji stranke uskoro će se pokazati uspešnom. Samo u prvoj godini njegovog predsedavanja strankom članstvo Laburističke stranke naraslo je za više od 150.000 ljudi, dok je rejting stranke u istraživanjima javnog mnjenja konstantno rastao.

U maju 1997. Bler je izabran za premijera vlade Ujedinjenog Kraljevstva, pobedivši na izborima Džona Mejdžora i time okončavši 18 godina dugu vladavinu torijevaca. Pri dolasku na vlast pomogla mu je i vladavina Bila Klintona koji je svoju politiku temeljio na političkom svetonazoru vrlo bliskom onom Blerovom, a i sam nije krio svoje simpatije prema Bleru. Zanimljivo je da Bler, kojem je nakon izborne pobede bilo 47 godina, postao najmlađi britanski premijer nakon lorda Liveruola koji je premijersku dužnost preuzeo 1812. godine. Kada je zaseo u premijersku stolicu Blerovo ustrajavanje na rešavanju dugogodišnjeg konflikta u Severnoj Irskoj, investiranje 42 miliona funti u zdravstvo i obrazovanje, kao i njegovi diplomatski napori u pravcu većeg integrisanja Ujedinjenog Kraljevstva u evropsku zajednicu učinili su ga najpopularnijim britanskim premijerom u istoriji.

Uprkos masovnim oboljenja stoke u Ujedinjenom Kraljevstvu, a time i padom popularnosti laburista, koja su poharala Ujedinjeno Kraljevstvo 2001. godine Bler je ponovo - ovaj put sa još većom razlikom u broju dobijenih glasova - pobedio na opštim izborima u julu iste godine.

Toni Bler je podneo ostavku na mesto premijera 27. juna 2007. nakon čega ga je nasledio Gordon Braun.^[2]

Na dan ostavke, 27. juna 2007. godine, imenovan je za specijalnog izaslanika za mir Kvarteta za rešavanje bliskoistočne krize^[3].

U januaru 2008. imenovan je za višeg savetnika i člana Saveta za međunarodne poslove JPMorgan Kajs^[4]. Bler takođe radi kao savetnik finansijske grupe u Cirihu.

U julu 2009. godine, Toni Bler je najavio strateško partnerstvo sa Univerzitetom u Durhamu, nakon sličnih partnerstava sa Univerzitetom Džejl i Nacionalnim univerzitetom u Singapuru, kako bi stvorio globalnu mrežu od dvanaest vodećih istraživačkih univerziteta za unapređenje njegove Inicijative za veru i globalizaciju. Fondacija Toni Bler Fejt^[5].

Od početka 2010. godine, Bler je savetnik Bernarda Arnaulta, vlasnika francuske grupe kompanija LVMH ^{[traži se izvor]}. Od jeseni 2011. godine, savetuje predsednika Kazahstana Nursultana Nazarbajeva o ekonomskim reformama. U tom periodu njegova Fondacija sklapa niz ugovora o savetovanju vlada Ruande, Albanije, Srbije, Mongolije, Kuvajta, Azerbejdžana...^[6]. S oseni 2011 goda Toni Blэr konsulьtiroval po voprosam эkonomičeskih reform prezidenta Kazahstana Nursultana Nazarbaeva^[6]^[7].

Toni Bler je 1. maja 2017. objavio da se vraća u visoku politiku zbog Bregzita. „Bregzit mi je postao direktna motivacija za aktivniju politiku. Moramo da radimo ovaj posao, a ja ću to uraditi“, rekao je. Istovremeno, on ne planira da postane član parlamenta^[8].