Turska bolnica kod Ćele Kule
Turska bolnica kod Ćele Kule bila je druga zdravstvena ustanova u Nišu, za koju je kamen temeljac položen 1. maja 1872. godine. Bolnica je osnovana u vreme vladavine Osmanskog carstva, i pod upravom Ali Riza-paše.[1]
| Naziv | |
|---|---|
| |
| Osnovana | |
| Zemlja | |
| Sedište | |
Preduslovi uredi
Osim crkve i institucijalizovanog školstva, značajne tekovine Osmanske vlasti u drugoj polovini 19. veka u Nišu bile su ustanove koje je stanovništvo svih nacionalnosti koristilo, a doprinosile su istorijskoj jedinstvenosti baštine ovog grada. To su dvojno obrazovanje, finansijski fondovi, transportno preduzeće, komunalno uređenje infrastrukture, zdravstvo itd.[2]
Na osnivanje još jedne bolnice u Nišu uticali su loši zdravstveni uslovi u gradu i njegovoj okolini. A koliko su higijenski i zdravstveni uslovi u Nišu bili teški, najbolje govori podatak s početka 19. veka kada se Niš, varoš sa 30.000 stanovnika nakon epidemije kuge 1838. godine smanjio na 12.817 stanovnika koliko je imao u momentu oslobođenja grada od Osmanilija 1878. godine.[3]
Istorija uredi
Inicijativa za osnivanje bolnice potekla je od Ali Riza-paše, koji je u Nišu nastavio politiku prethodnih mutesarifa koja se ticala povećanja kvaliteta života stanovnika, i to ne samo u Nišu, već i u ostalim kazama Niškog sandžaka.
U Nišu 1. maja 1872. godine u prisutvu Ali Riza-paše svečano je položen kamen-temeljca za izgradnju još jedne bolnice.[4]
Zdanje je projektovano prema nacrtu inženjera Osmana-efendije iz Sofije i nalazilo se kraj Ćele-kule na Trošarini.[5] U delu Kalešija i Kornrumpfa[6] ovako je opisan budući kompleks Turske bolnice kod Ćele Kule:
Reč je o zdravstvenom kompleksu koji je na osmanskom Balkanu tog perioda trebalo da bude prilično velika i značajna institucija. Imala je jedan sprat, mada je prema projektu Osman-efendije planirano da ima dva. Na prizemlju je trebalo da budu: dve bolesničke sobe, soba za bolničare, apoteka, soba za hirurge, vešeraj, špajz, kuhinja i kupatilo. Na spratu je trebalo da budu smeštena dva odeljenja ukupnog kapaciteta od osamdeset osam ležajeva, laboratorija za spravljanje lekova (Arzneizimmer), dve prostorije za pomoćno osoblje i jedna za bolničare, gostinska soba za posete i specijalna soba za porodilje.[7]
Zapravo, bolnica je bila adaptirani letnji konak čiji je vlasnik bio niški Hafis-paša koji je preminuo nakon boja na Ivankovcu 1805. godine.[8]
Nakon oslobođenja Niša od Osmanlija, 1878. godine, uz ovu bolnicu u njoj je osnovana Vojna bolnica koja je prerasla u veliki zdravstveni centr, koji i danas postoji, dogradnjom većeh broja objekata.
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ İsmail Hâmi Danişmend, Osmanlı Devlet Erkânı, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1971 (Turkish)
- ^ Milan H. Ranđelović, Kulturne prilike u Nišu u XIX veku u vreme osmanske uprave: arhivističko-dokumentalistički pristup, Doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu, Filološki fakultet Beograd, 2021. str.304
- ^ 125 godina Vojne bolnice u Nišu, Sreten Milenković, Milorad Dimić, Niš:Vojna bolnica; Zrenjanin Jugoremedija; Bečej:Proleter, 2004(Bečej Proleter).116 str. ISBN 978-86-84819-01-9.
- ^ H. Kaleshi, H.-J. Kornrumpf, Das Wilajet Prizren, 212.
- ^ M. Đ. Milićević, Kraljevina Srbija, 106;
- ^ H. Kaleshi, H.-J. Kornrumpf, Das Wilajet Prizren.
- ^ Milan H. Ranđelović, Kulturne prilike u Nišu u XIX veku u vreme osmanske uprave: arhivističko-dokumentalistički pristup, Doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu, Filološki fakultet Beograd, 2021. str.301
- ^ R. Tričković, Niš pred srpski ustanak, 238.