Википедија

Ubangi

Ubangi je oko 1120 km duga rijeka u Centralnoj Africi i desna pritoka Konga. Ona počinje na ušću reka Mbomou[2][3][4] (srednji godišnji protok 1.350 m3/s) i Uele[5][6][7] (srednji godišnji protok 1.550 m3/s) i teče ka zapadu , formirajući granicu između Centralnoafričke Republike (CAR) i Demokratske Republike Kongo. Nakon toga, Ubangi savija na jugozapad i prolazi kroz Bangi, glavni grad CAR, nakon čega teče na jug – formirajući granicu između Demokratske Republike Kongo i Republike Kongo. Ubangi se konačno spaja sa rekom Kongo kod Lirange.

Ubangi
Sliv Ubangija
Opšte informacije
Dužina1.060 kilometar km
Basen651,915 km2 (251,706 sq mi)[1] km2
Pr. protok5.936 m3/s (209.600 cu ft/s)[1] m3⁄s
Vodotok
UšćeKongo
Geografske karakteristike
Država/eCentralnoafrička Republika, Republika Kongo, Demokratska Republika Kongo
PritokeUele, Mbomou, Koto, Ouaka, Lua, Ngiri
Reka na Vikimedijinoj ostavi

Ukupna dužina Ubangija sa Ueleom, njegovom najdužom pritokom, iznosi 2.270 km (1.410 mi). Sliv Ubangija je oko 651.915 km2 (251.706 sq mi). Srednji godišnji protok na ušću je 5.936 m3/s.[8] Njegov protok u Bangiju kreće se od oko 800 m3/s (28.000 cu ft/s) do 11.000 m3/s (390.000 cu ft/s), sa prosečnim protokom od oko 4.000 m3/s (140.000 cu ft/s).[9] Veruje se da se gornji tok Ubangija prvobitno ulivao u reku Šari i jezero Čad pre nego što ih je zauzeo Kongo u ranom pleistocenu.[10]

Zajedno sa rekom Kongo, predstavlja važnu transportnu arteriju za rečne brodove između Bangija i Brazavila. Od svog izvora do 100 km (62 mi) ispod Bangija, Ubangi definiše granicu između Centralnoafričke Republike i Demokratske Republike Kongo (DRC). Nakon toga, formira granicu između DRC i Republike Kongo sve dok se ne ulije u reku Kongo.

Shema Transakve (u crvenom)

Projekat dopunjavanja jezera Čad uredi

Šezdesetih godina 20. veka[11][12] predložen je plan za preusmeravanje voda sa Ubangija na reku Šari. Prema planu, nazvanom Transakva, voda iz Ubangija bi revitalizovala jezero Čad i obezbedila egzistenciju u ribolovu i poboljšanoj poljoprivredi desetinama miliona centralnoafrikanaca i Sahelijaca. Šeme prenosa vode između bazena su 1980-ih i 1990-ih predložili nigerijski inženjer J. Umolu i italijanska firma Bonifika.[13][14][15][16][17]

Godine 1994, Komisija za basen jezera Čad (LCBC) je predložila sličan projekat, a na samitu u martu 2008. šefovi država članica LCBC su se obavezali na projekat preusmeravanja.[18] U aprilu 2008. LCBC je objavio zahtev za predloge za studiju izvodljivosti.

Tok reke uredi

Ubangi nastaje spajanjem rijeka Mbomou i Uele, na granici Demokratske Republike Kongo i Centralnoafričke Republike, kod mjesta Jakoma. Sledećih 370 km teče na zapad, nakon čega svojim tokom pravi luk na jugozapad kada teče kroz glavni grad Centralnoafričke Republike Bangi. Oko 100 km posle Bangujia, formira prirodnu granicu navedenih zemalja. Nakon toga pa sve do ušća u rijeku Kongo, formira granicu između Demokratske Republike Kongo i Republike Kongo. Ušće Ubangija u Kongo se nalazi oko 550 km južno od Banguia i oko 90 km jugozapadno od Mbandake.

Zajedno sa rijekom Uele, svojom lijevom pritokom, rijeka Ubangi je duga 2.272 km.

U Centralnoafričkoj Republici, posebno posle Bangujia, Ubangi je plovan i čini jednu od značajnijih saobraćajnica, pošto su u kišnom periodu, skoro svi putevi neprohodni. Ubangi je osim toga i prirodno stanište rijetke vrste zubatog šarana - Epiplatys multifasciatus.[19][20]

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ a b Becker, M.; Papa, F.; Frappart, F.; Alsdorf, D.; Calmant, S.; Da Silva, J. Santos; Prigent, C.; Seyler, F. (2018). „Satellite-based estimates of surface water dynamics in the Congo River Basin”. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation. 66: 196—209. Bibcode:2018IJAEO..66..196B. S2CID 6873734. doi:10.1016/j.jag.2017.11.015. 
  2. ^ „Bomu River”. Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-09-25. 
  3. ^ Shelley, Fred M. (2013-04-23). Nation Shapes: The Story Behind the World's Borders (na jeziku: engleski). ABC-CLIO. str. 273. ISBN 978-1-61069-106-2. 
  4. ^ Org, Glob Ener Interconn Deve &Coop (2020-04-06). Research on Hydropower Development and Delivery in Congo River (na jeziku: engleski). Springer Nature. str. 26. ISBN 978-981-15-3428-7. 
  5. ^ „Ubangi River”. Encyclopædia Britannica. 2010. Pristupljeno 8. 8. 2010. 
  6. ^ Uele at GEOnet Names Server
  7. ^ Bossche, J.P. vanden; G. M. Bernacsek (1990). Source Book for the Inland Fishery Resources of Africa, Volume 1. Food and Agriculture Organization of the United Nations. str. 338. ISBN 978-92-5-102983-1. Pristupljeno 8. 8. 2010. 
  8. ^ Satellite-based estimates of surface water dynamics in the Congo River Basin
  9. ^ Bossche, J.P. vanden; G. M. Bernacsek (1990). Source Book for the Inland Fishery Resources of Africa, Volume 1. Food and Agriculture Organization of the United Nations. str. 338. ISBN 978-92-5-102983-1. 
  10. ^ See Cooper, John E.; Hull, Gordon. Gorilla Pathology and Health: With a Catalogue of Preserved Materials. str. 371. ISBN 9780128020395. 
  11. ^ Ley, Willy (1960). Engineers' Dreams Great Projects That COULD Come True. Viking Press. 
  12. ^ Zarembka, David (24. 6. 2019). „Refilling Lake Chad With Water From The Congo River Using Solar Power”. Cleantechnica. Pristupljeno 25. 6. 2019. 
  13. ^ „Journal of Environmental Hydrology, Vol. 7, 1999” (PDF). 
  14. ^ Fred Pearce. „Africa at a watershed”. Arhivirano iz originala 2009-03-31. g. 
  15. ^ Umolu, J. C.; 1990, Macro Perspectives for Nigeria’s Water Resources Planning, Proc. of the First Biennial National Hydrology Symposium, Maiduguri, Nigeria, pp. 218–262 (discussion of Ubangi-Lake Chad diversion schemes)
  16. ^ The Changing Geography of Africa and the Middle East By Graham Chapman, Kathleen M. Baker, University of London School of Oriental|author2=African Studies, 1992 Routledge.
  17. ^ „Combating Climate Induced Water And Energy Deficiencies In West Central Africa (Ubangi - Lake Chad Inter-basin transfer)”. Arhivirano iz originala 2011-05-26. g. 
  18. ^ „Voice of America News, March 28, 2008 African Leaders Team Up to Rescue Lake Chad”. 
  19. ^ Froese, Rainer; Pauly, Daniel; ur. (2013). Vrste roda Epiplatys na Fiš bejsu. [verzija na datum: June 2013]
  20. ^ van der Zee, J.R., Mbimbi Mayi Munene, J.J. & Sonnenberg, R. (2013): Epiplatys atratus (Cyprinodontiformes: Nothobranchiidae), a new species of the E. multifasciatus species group from the Lulua Basin (Kasaï drainage), Democratic Republic of Congo. Zootaxa, 3700 (3): 411–422.

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Ubangi na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Убанги&oldid=27552764”