Uroš Stefanović

Uroš Stefanović (Banja Luka, 2. septembra 1890 — 17. januar 1972) bio je solunski dobrovoljac i aktivan član Sokolskog pokreta.

Uroš Stefanović
Lični podaci
Datum rođenja	(1890-09-02)2. septembar 1890.
Mesto rođenja	Banja Luka, Austrougarska
Datum smrti	17. januar 1972.(1972-01-17) (81 god.)
Mesto smrti	Banja Luka, FNRJ
Nacionalnost	Srbin
Narodnost	Srbin
Religija	pravoslavna
Obrazovanje	Doktor medicinskih nauka
Nagrade

Biografija

Uroš Stefanović rođen je 1890. godine u Banjoj Luci, gdje su njegovi roditelji, otac Petar i majka Jovanka (rođ. Goronja), nedaleko od Banje Luke držali skromnu seosku kafanu. Po završetku osnovne škole, 1903. godine, otišao je u Gradišku na trgovački zanat. Odmah se uključio u rad Sokolskog društva i Društva trezvenosti „Pobratimstvo“, a 1910. otpočeo je sa sistematskim vježbanjem. Postao je društveni prednjak, a uskoro i zamjenik starješine i pripremao seosku omladinu za slet sokola i pobratima održan 1911. u Gradišci. U jesen 1911. pozvan je na odsluženje kadrovskog roka u Austrougarsku vojsku. Prvi svjetski rat ga zatiče u Gracu. Njegova Druga bosanska regimenta, upućena je na galicijski front u borbu protiv Rusa. Već šestog dana, nakon prvog vatrenog okršaja (293)

kod Lavova, narednik Uroš je, zajedno sa mnogim Srbima, prebjegao na rusku stranu. Velika grupa ratnih zarobljenika prešla je težak put preko Samare, Volge, Urala, Buhare, Amu Darje i Sir Darje, sve do Turkestana, gdje je smještena u napušteni logor pograničnog ruskog puka. U sporazumu sa srpskom vladom, oko 3.500 ratnih zarobljenika transportovano je Dunavom u Srbiju i u avgustu 1915. Uroš Stefanović je stigao u Niš. Austrougarska vojska je 5. oktobra 1915. pokrenula ofanzivu sa Save i Dunava. Četiri dana kasnije Srbija je napadnuta i sa istoka jer se Bugarska priključila Centralnim silama. Uroševa jedinica se borila kod Surdulice, gdje je teško ranjen. I pored prvih velikih pobjeda srpske vojske, borba na dva fronta i sukob sa velikim silama uslovio je povlačenje vojske i preko Crne Gore i Albanije prema Jadranskom moru, odakle je savezničkim brodovima prebačena u Grčku i sjevernu Afriku. Uroš je stigao do Valone, odatle je prebačen na Sardiniju, a potom na Asinaru, „ostrvo bijelih magaraca“. Početkom 1916. sa Asinare je evakuisan u novi logor, ovaj put u Francuskoj, negdje između Marseja i Tulona, gdje je još šest mjeseci proveo u Tulonu kao rekonvalescent. Oktobra 1916, potpuno oporavljen, narednik Uroš Stefanović je upućen na Solunski front. Raspoređen je u 15. pješadijski puk „Stevan Sinđelić” (Zaječarski puk) u sastavu Timočke divizije, koja je držala položaje oko Kožuf planine. Odatle je sa srpskom vojskom krenuo u proboj Solunskog fronta. Oslobođenje 1918. godine ga je zateklo u Travniku, a maja 1919. je demobilisan i vratio se u Banju Luku.

Njegova porodica bila je službeno obaviještena da je nestao u Galiciji, pa su mu čak redovno davali parastose. Kao i on, i braća su mu bila na frontovima, a sada potpuno osiromašeni. Uskoro je i njegov stariji brat Ljubo uspio da povrati staru trgovinu i gostionicu, pa je Uroš dobio prvo privremeno zaposlenje. Odmah je počeo i borbu za svoje ekonomsko osamostaljenje. Uspio je da u Gospodskoj ulici dobije lokal, i 20. juna 1920. godine, otvorio je kolonijalnu (294)

radnju koju je potom preregistrovao u trgovinu delikatesom i špecerajem. Bio je prvi predsjednik Saveza ratnih dobrovoljaca Banjolučkog sreza koji je imao veliki zadatak da evidentira sve dobrovoljce i napiše pojedinačne molbe sa svim potrebnim podacima radi dobijanja dobrovoljačkog uvjerenja. Po zakonu o dobrovoljcima, svaki dobrovoljac – borac sa ispravnim uvjerenjem, ovjerenim od Ministarstva vojske i mornarice, dobijao bi po 50 dunuma državne zemlje, a neborac po 30 dunuma. U maloj kancelariji uz svoj lokal sa jednim činovnikom upisivao je, pogotovo pijačnim danima, sve borce koji su stizali iz okolnih sela, pisao molbe, vodio dnevnik i otpremao Ministarstvu na rješavanje. Organizovane su bile i tri komisije za istraživanje i diobu raspoložive državne zemlje. Oženio se 20. januara 1922. godine Milevom, sa kojom je novembra iste godine stekao kćerku Stojanku, a juna 1924. i kćerku Dušanku. (295)

Odmah po demobilizaciji i povratku u Banju Luku, Uroš se vraća i svojoj staroj ljubavi – sokolstvu. U zimu 1919/1920. pohađa savezni sokolski tečaj za prednjake u Ljubljani. Na godišnjoj skupštini Sokolskog društva „Petar Mrkonjić” 1922. izabran je za načelnika. Iste godine, u velikoj mjeri i njegovom zaslugom, osniva se Sokolska župa Banjaluka, koja okuplja 11 društava. Izabran je za zamjenika načelnika Župe i ovu je dužnost obavljao 15 godina, a za to vrijeme obezbjedio je predstavljanje njenih članova na sokolskim sletovima u Beogradu, Zagrebu, Ljubljani, Osijeku i Sarajevu. Na Urošev prijedlog, iz Slovenije je došao Miloš Volk, koji je sve do Drugog svjetskog rata radio u Banjolučkoj sokolskoj župi. Banjolučke sokolaše predvodio je na sletovima u Beogradu, Ljubljani, Bihaću, i na 8. sveslovenskom sletu u Pragu 1926. To je bio njihov prvi nastup u inostranstvu, predstavilo se i 110 banjolučkih vježbača i 60 vježbačica. Na svesokolskom sletu u Pragu, 1938. godine, među 35.000 učesnika bila je i Banjolučka sokolska grupa.

Uroš Stefanović je bio neumorni član Organizacionog odbora za izgradnju Sokolskog doma kralja Aleksandra I Ujedinitelja, otvorenog 12—13. juna 1937. velikim sokolskim sletom. U to vrijeme, sokolstvo je izraslo u masovan i snažan pokret, a Banjolučka sokolska župa okupljala je 27 društava i 66 sokolskih četa, sa preko 7300 vježbača i 5000 vježbačica. Nakon uspostavljanja ustaške vlasti 1941. godine, Uroš je sa porodicom, kao i veliki broj uglednih srpskih trgovačkih porodica, protjeran u Srbiju. Poslije rata uključio se u rad Sokolskog društva u Banjoj Luci, odnosno DTV „Partizan”, koje je nastavilo njegove tradicije, a u banjolučkoj gimnaziji jedno vrijeme predavao je gimnastiku. (296)

Na godišnjoj skupštini Saveza ratnih dobrovoljaca Banjolučkog sreza 1920. Uroš Stefanović je izabran za predsjednika. Bio je i aktivan član Ugostiteljsko-trgovačke komore Vrbaske banovine i Srpskog pjevačkog društva „Jedinstvo”. U već poodmakloj dobi, uključio se u rad Malog crkvenog hora, koji su 1966. pokrenuli đakon Ratko Radujković i Ruskinja Marija Vitkovska. Za uspješno vođenje sokolstva Uroš Stefanović odlikovan je ordenima Svetog Save III i IV stepena.

Uroš Stefanović umro je 17. januara 1972. u Banjoj Luci.