Уставобранитељи и њихова влада (1838—1858)
Ustavobranitelji i njihova vlada (1838−1858) je pravnoistorijsko delo Slobodana Jovanovića iz 1912. godine, objavljeno u izdanju Izdavačkog i knjižarskog preduzeća Geca Kon a.d. iz Knez Mihailove ulice br. 12 u Beogradu. Knjiga temeljno obrađuje period vladavine ustavobranitelja u Kneževini Srbiji, njihov sukob sa knezom Aleksandrom Karađorđevićem, ali i ukupni razvoj države. Sam Jovanović ju je okarakterisao kao raspravu iz ustavne istorije.
| Ustavobranitelji i njihova vlada (1838−1858) | |
|---|---|
 Prva strana knjige iz 1933. godine | |
| Nastanak | |
| Autor | prof. dr Slobodan Jovanović |
| Zemlja | Kraljevina Srbija |
| Jezik | srpski |
| Sadržaj | |
| Žanr / vrsta dela | istoriografsko delo |
| Tema | Ustavobranitelji |
| Izdavanje | |
| Izdavač | Izdavačko i knjižarsko preduzeće Geca Kon a.d. |
| Broj stranica | 478 |
| Prevod | |
| Datum izdavanja | 1912. |
| Hronologija | |
| Naslednik | Druga vlada Miloša i Mihaila |
O autoru uredi
Slobodan Jovanović (1869−1958) je bio srpski i jugoslovenski pravnik i istoričar, doktor pravnih nauka, profesor i dekan Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu, rektor Univerziteta u Beogradu, predsednik Srpske kraljevske akademije, predsednik Ministarskog saveta Kraljevine Jugoslavije, osnivač i predsednik Srpskog kulturnog kluba. Smatra se najznačajnijim domaćim pravnim teoretičarem i piscem. Njegova dela su, iako fundamentalna u oblasti opšte pravne teorije i teorije države, dugo bila skrajnuta u vremenu komunističke Jugoslavije, budući da je Jovanović tokom Drugog svetskog rata bio predsednik jugoslovenske kraljevske vlade u emigraciji i da je u odsustvu osuđen na Beogradskom procesu 1946. godine.
Opis uredi
Serijal uredi
Knjigom o ustavobraniteljima, Jovanović je otpočeo serijal o ustavnoj istoriji Srbije u 19. veku, koji se nastavlja knjigama Druga vlada Miloša i Mihaila, trotomnom Vladom Milana Obrenovića i završava takođe trotomnom Vladom Aleksandra Obrenovića.
Izvori uredi
Delo pod nazivom Ustavobranitelji i njihova vlada (1838−1858), predstavlja pristupnu besedu koju je Slobodan Jovanović podneo 1911. godine prilikom prijema za pravog člana Akademije društvenih nauka Srpske kraljevske akademije.[1] Prilikom pisanja ove studije, Slobodan Jovanović se uglavnom služio neobjavljenom građom iz Državnog arhiva (aktima Saveta i kneževe kancelarije). Takođe, uspeo je da od dr Milovana Đ. Milićevića dobije zaostavštinu Jovana Marinkovića, koja je uključivala i pisma njegovog najbližeg prijatelja Ilije Garašanina; od dr Slavka j. Grujića je dobio Zapise njegovog oca Jevrema Grujića, a od Koste Hristića je dobio memoarske spise Nikole Hristića. Jovan Hristić mu je ustupio beleške oca Filipa Hristića.[2] Na kraju, značajno su mu koristila i usmena sećanja njegovog oca Vladimira Jovanovića, koji je na Svetoandrejskoj skupštini bio mlađi sekretar.[3]
Za treće dopunjeno izdanje knjige iz 1933. godine, Jovanović je koristio u međuvremenu objavljena dela Dragoslava Stranjakovića Vlada ustavobranitelja 1942−1853 i memoare Stefana Stevče Mihailovića.[4]
Sadržaj uredi
Na početku, Slobodan Jovanović odgovara na pitanje ko su ustavobranitelji[5]:
Ustavobraniteljima se zove ona politička stranka koja je izvojevala Ustav od 1838; oborila kneza Miloša 1839, a kneza Mihaila 1842; dovela iste godine na presto Aleksandra Karađorđevića, i pod njegovim imenom vladala Srbijom sve do 1858, kada je uspostavljena dinastija Obrenovića. Uticaj ustavobranitelja na državne poslove počeo se osećati odmah posle Ustava od 1838, ali je tek posle izbora Aleksandra Karađorđevića za kneza postao neosporan. Na taj način, ustavobraniteljski režim poklapa se svojim glavnim delom s vladavinom Aleksandra Karađorđevića.
— Slobodan Jovanović
Kao vođe ustavobranitelja, navodi Tomu Vučića-Perišića, Avrama Petronijevića, Stojana i Aleksu Simića, Hadži-Milutina Garašanina i njegovog sina Iliju.
Jovanović u knjizi analizira gotovo sve aktere, događaje i fenomene ovog perioda: Srpski građanski zakonik iz 1844. godine, uspostavljanje činovničkog aparata, razvoj školstva, trgovine, zanatstva, poljoprivredne proizvodnje... Nadalje, govori o zakonodavnoj delatnosti, kao i sukobu kneza i Saveta, te spoljnopolitičkoj orijentaciji zemlje. Obrađuje i najznačajnije događaje poput Tenkine zavere i Svetoandrejske skupštine, a kao najznačajnija postavka celokupnog dela jeste razvoj liberalne misli u Srbiji.
Izdanja uredi
Prvo izdanje se pojavilo 1912. godine, kada je pristupna beseda objavljena kao knjiga u izdanju Srpske kraljevske akademije, a štampana je u Državnoj štampariji Kraljevine Srbije.[6] Drugo izdanje se pojavilo 1925. godine.
Knjiga je treći put objavljena 1933. godine u izdanju Izdavačkog i knjižarskog preduzeća Geca Kon a.d. iz Knez Mihailove ulice br. 12 u Beogradu.[7] Ponovo se pojavila tek 1990. godine u okviru prvog izdanja sabranih dela Slobodana Jovanovića u 12 tomova, koje su zajednički izdali Beogradski izdavačko-grafički zavod (BIGZ), Jugoslavija Publik i Srpska književna zadruga. Priređivač izdanja je bio istoričar dr Radovan Samardžić, redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti, direktor Balkanološkog instituta i predsednik Srpske književne zadruge.
Izdavačko preduzeće Prosveta je 2005. godine objavilo bibliofilsko izdanje sabranih dela Slobodana Jovanovića u 17 tomova.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Slobodan Jovanović”. Srpska akademija nauka i umetnosti.
- ^ Jovanović, Slobodan (1990). Ustavobranitelji i njihova vlada; Druga vlada Miloša i Mihaila. Beograd: DP Beogradski izdavačko-grafički zavod, Jugoslavijapublik, Srpska književna zadruga. str. 18—19. ISBN 86-13-00435-0.
- ^ Jovanović, Slobodan (1990). Ustavobranitelji i njihova vlada; Druga vlada Miloša i Mihaila. Beograd: DP Beogradski izdavačko-grafički zavod, Jugoslavijapublik, Srpska književna zadruga. str. 19. ISBN 86-13-00435-0.
- ^ Jovanović, Slobodan (1990). Ustavobranitelji i njihova vlada; Druga vlada Miloša i Mihaila. Beograd: DP Beogradski izdavačko-grafički zavod, Jugoslavijapublik, Srpska književna zadruga. str. 20—21. ISBN 86-13-00435-0.
- ^ Jovanović, Slobodan (1990). Ustavobranitelji i njihova vlada; Druga vlada Miloša i Mihaila. Beograd: DP Beogradski izdavačko-grafički zavod, Jugoslavijapublik, Srpska književna zadruga. str. 25. ISBN 86-13-00435-0.
- ^ Jovanović, Slobodan (1990). Ustavobranitelji i njihova vlada; Druga vlada Miloša i Mihaila. Beograd: DP Beogradski izdavačko-grafički zavod, Jugoslavijapublik, Srpska književna zadruga. str. 16—17. ISBN 86-13-00435-0.
- ^ Jovanović, Slobodan (1933). Ustavobranitelji i njihova vlada (1838-1858). Beograd: Izdavačko i knjižarsko preduzeće Geca Kon a.d.