Filozofija ekonomije
Filozofija ekonomije je filozofska analiza metodoloških pitanja sa kojima se sreću ekonomske teorije i normativnih problema koji su posljedica presijecanja ekonomije blagostanja i političke filozofije.
Zbog čega bi filozofi bili zainteresovani za ekonomiju? Postoje najmanje dva odgovora na ovo pitanje. Prvo, lekcije iz ekonomije se direktno transponuju na etiku i političku filozofiju kao i na teorije racionalnosti. Drugo, ekonomija nudi odličnu podlogu za istraživanje nekih od najizazovnijih problema s kojima se sreće filozofija nauke.
Ekonomija kao filozofija etike uredi
Koja je etička osnova ekonomije? Ako se ekonomija zasniva na teoriji prava, o kakvoj je to teoriji riječ? Da li o teoriji prava zasnovanoj na utilitarističkoj koncepciji najvećeg dobra za najveći broj, ili u Kantovskoj koncepciji suvereniteta pojedinačnih privrednih subjekata? Ili, ako je ekonomija zasnovana na teoriji vrijednosti, da li tu vrijednost treba shvatiti u utilitarističkom ili ugovornom smislu (kao agregat ili kao stvar obostrane koristi)?
Platon uredi
Alfred Nort Vajthed je opisao filozofiju kao niz fusnota uz Platonovo djelo. Šta je ekonomija? Platonova Republika opisuje nastanak društva, ne preko nekog društvenog ugovora niti putem osvajanja, nego kao jedan spontani proces koji se razvija kroz funkcionisanje tržišta. Najmanji pojam države treba da se zasniva na četiri do pet ljudi. (Knjiga II, 369D). Ljudima treba hrana, sklonište i odjeća, ali sve te stvari se lakše i kvalitetnije proizvode kada jedan čovjek radi jednu stvar. (Knjiga II, 370B). Na taj način ljudi počinju da se specijalizuju za poljoprivredu, stolariju i tkanje. Međutim, vrlo brzo postaje očigledno da je potrebno mnogo više od četiri do pet ljudi, jer ratar neće proizvesti plug, niti će graditelj proizvesti svoj alat, a njemu treba dosta alata, kao i tkaču i obućaru. (Knjiga II, 370C). Privredno društvo se tako javlja kao prirodna posljedica transparentnih prednosti podjele rada.
Adam Smit uredi
Na više načina, ekonomija je fusnota još jednog filozofa koji se rodio skoro dva milenijuma kasnije. Bio je to Adam Smit, profesor logike i etike na univerzitetu u Glazgovu, čiji je rad, manje više direktno, uticao na razvoj ekonomije kao posebne naučne discipline.
