Fran Levstik
Fran Levstik (sloven. Fran Levstik; Dolnje Retje, 28. septembar 1831 — 16. novembar 1887) bio je slovenački pisac, politički aktivista, dramski pisac i kritičar. Bio je jedan od najistaknutijih predstavnika mladoslovenskog političkog pokreta.[1]
Fran Levstik | |
|---|---|
 Fran Levstik | |
| Datum rođenja | 28. septembar 1831. |
| Mesto rođenja | Dolnje Retje, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 16. novembar 1887. (56 god.) |
| Mesto smrti | Ljubljana, Austrougarska |
Biografija uredi
Rođen je 28. septembra 1831. u Austrijskom carstvu, u seljačkoj slovenačkoj porodici. Bio je učitelj u Kranjskoj od 1861. do 1862. godineć, radio u Slavljanskoj čitaonici u Trstu 1863. godine, potom je bio glavni saradnik u uredništvu liberalnog lista Naprej u Ljubljani od 1864. do 1865, radio u Slovenskoj matici, od 1866. do 1868, urednik slovenačko-nemačkog rečnika, od 1869. do 1872, novinar u Ljubljani i Beču. Prvu stalnu službu je dobio u Ljubljanskoj licejskoj biblioteci kao skriptor.[1]
Bio je prvi zapaženi pisac slovenačke epske proze. Među njegovim najpoznatijim delima je pripovetka Martin Krpan From Vrh (sloven. Martin Krpan z Vrha),[2] koja je postala klasično delo slovenske književnosti, itinerar Journey from Litija to Čatež (sloven. Popotovanje iz Litije do Čateža),[2] čiji je glavni cilj književni manifest. U kritičkom eseju Napake slovenskega pisanja izložio je svoje poglede na razvoj slovenačkog književnog jezika.[3]
Bio je jedan od glavnih predstavnika Mladih Slovenaca, progresivne i radikalne političke grupe srodne mladim Česima u češkim zemljama koja je izazivala tada prevladavajući uticaj konzervativaca, predvođenih Janezom Blajvajsom, u okviru slovenačkog nacionalnog pokreta. U poznim godinama približio se panslavističkim idealima.
Levstik i njegov književni program imali su veliki uticaj na buduće generacije slovenačkih autora nacionalno liberalnih stranaka, posebno na Josipa Jurčiča, Josipa Stritara, Janka Kersnika, Antona Aškerca, Janeza Trdina i Ivana Tavčara.
Preminuo je u Ljubljani 16. novembra 1887. nakon perioda ozbiljnih mentalnih bolesti, koje su uključivale zablude religiozne prirode.[4][5][5]
Po njemu je nazvana Levstikova nagrada za dostignuća u književnosti za decu.[6]
Dela uredi
Proza uredi
- Bučelstvo (1853)
- Martin Krpan z Vrha (1858)
- Popotovanje iz Litije do Čateža (1858)
- Deseti brat (1863)
- Sveti doktor Bežanec v Tožbanji vasi (1870)
- Kdo je napravil Vidku srajčico (1877)[7]
Poezija uredi
- Pesmi (1854)
- Tonine pesmi (1859)
- Franjine pesmi (1870)
- Pripovedne pesmi
- Refleksije
- Satire
- Pesmi za mladino
Dramska dela uredi
- Juntez (1855)
- Tugomer (1876)
Publikacije uredi
- Pripovedni spisi
Knjige pisama uredi
- Levstikovo pismo Jurčiču iz leta 1868 - Kritika Desetega brata
- Dramatični spisi
- Kritični spisi
- Politična spisa
Reference uredi
- ^ a b Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 431—432.
- ^ a b „Fran Levstik”. www.goodreads.com. Pristupljeno 2021-04-09.
- ^ „Levstik, Fran (1831–1887) - Slovenska biografija”. www.slovenska-biografija.si. Pristupljeno 2021-04-09.
- ^ Rastko Močnik: Identitete v razrednem boju (DPU).
- ^ a b „dLib.si - + Fran Levstik”. www.dlib.si. Pristupljeno 2021-04-09.
- ^ „Levstik Award - Culture of Slovenia”. www.culture.si. Pristupljeno 2021-04-09.
- ^ dlib.si
Spoljašnje veze uredi
Mediji vezani za članak Fran Levstik na Vikimedijinoj ostavi
