Frederik I Danski
Frederik I Danski (dan. Frederik) [1] ili Fridrih I Danski [2], (7. oktobar 1471, Haderslev - 10. april 1533, Šlezvig (grad)) je bio kralj Danske i Norveške (1523—1533), kao i vojvoda Šlezvig-Holštajna [2] (1490—1533) iz dinastije Oldenburg. Bio je sin kralja Kalmarske unije Kristijana I Danskog i njegove supruge Doroteje od Brandenburga i samim tim brat kralja Kalmarske unije Hansa Danskog i stric Hansovog sina naslednika Kristijana II Danskog [1] [2].
| Frederik I Danski | |
|---|---|
 Portret Frederika I iz 1500. godine | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 7. oktobar 1471. |
| Mesto rođenja | Haderslev, Kalmarska unija |
| Datum smrti | 10. april 1533. (61 god.) |
| Mesto smrti | Šlezvig (grad), Danska |
| Grob | Šlezviška katedrala |
| Porodica | |
| Supružnik | Ana od Brandenburga |
| Potomstvo | Kristijan III Danski, Dorothea of Denmark, Duchess of Prussia, John II, Duke of Schleswig-Holstein-Haderslev, Elizabeta od Danske, vojvotkinja od Meklenburga, Adolf, Duke of Holstein-Gottorp, Dorothea of Denmark, Duchess of Mecklenburg, Frederick of Denmark |
| Roditelji | Kristijan I Danski Doroteja od Brandenburga |
| Dinastija | Oldenburg |
| kralj Danske i Norveške | |
| Period | 1523 - 1233. |
| Prethodnik | Kristijan II Danski |
| Naslednik | Kristijan III Danski |
 | |
Dolazak na presto uredi
Njegov opaki sinovac Kristijan II je svojim oštrim kaznama nad nezadovoljnim Šveđanima, među kojima je najpoznatiji Stokholmski pokolj iz 1520. godine, izazvao ustanak u Švedskoj. Na čelo se ustanku stavio znameniti Gustav Vasa [2], koga su po uspehu Šveđani 1523. godine izabrali za svog kralja [2] [1]. U isto vreme pak Danci su svrgnuli s prestola Kristijana II i doveli na presto Frederika. Frederik je priznao Gustava za kralja Švedske [2] i tako se formalno [1] raspala Kalmarska unija [2] [1].
Reformacija u Danskoj uredi
Kad je Frederik došao na vlast Danska je bila feudalno-kmetska država, kojom je upravljala oligarhija duhovnih i svetovnih magnata [1]. Da bi poboljšao privredno stanje u svojoj zemlji i da bi učvrstio svoju vlast, Frederik namisli da oduzme crkvena dobra i tim da oslabi moć duhovništvu, a u ovim se svojim namerama osloni na plemstvo, s kojim je podelio oduzete crkvene zemlje. Sazvani sabor za Dansku i Norvešku u Odensu 1527. godine priveo je u delo Frederikovu želju i odobrena je reformacija u duhu Luterova učenja [2].
Položaj seljaka uredi
Tokom Frederikove vladavine se u Danskoj u velikom obimu vrši prelaz od sistema dažbina na sistem kuluka i pretvaranje slobodnog seljačkog sloja u kmetove. Seljaštvo je na to odgovorilo nizom ustanaka, koje su aristokratija i kraljevska vlast surovo ugušivali.
Norveška uredi
Posle otcepljenja Švedske Norveška je i dalje ostala u danskim rukama [3]. Danska je težila da se koristi izvorima bogatstva drugih dveju skandinavskih zemalja za svoje interese. Danska vlada je popunila državni savet Norveške Dancima, uvela niz novih poreza, pošto su joj bili potrebni novac i ljudi za njene ratove, za koje Norveška nije bila zainteresovana. Jedan od načina eksploatacije Norveške bilo je kvarenje monete za koju je danska vlada zahtevala da se prima po nominalnoj vrednosti, tražeći u isto vreme da joj se plaća monetom pune vrednosti [4].
Feudalna je u Norveškoj eksploatacija imala specifičnu formu političke zavisnosti seljaka, koji su sačuvali svoju slobodu i svojinu od feudalne aristokratije Danske, koja je Norvešku eksploatisala porezima i regrutovanjem [5].
Smrt uredi
Frederik je umro 10. april 1533. godine u Šlezvigu, a na prestolu ga je nasledio sin Kristijan III Danski.
Porodično stablo uredi
Galerija uredi
-
Zlatne medalje sa likom Frederika I
Reference uredi
- ^ a b v g d đ Udaljcov, Kosminski & Vajnštajn 1950, str. 321.
- ^ a b v g d đ e ž Zrnić 1927.
- ^ Udaljcov, Kosminski & Vajnštajn 1950, str. 320.
- ^ Udaljcov, Kosminski & Vajnštajn 1950, str. 325.
- ^ Udaljcov, Kosminski & Vajnštajn 1950, str. 326.
Literatura uredi
- Udaljcov, A. D.; Kosminski, J. A.; Vajnštajn, O. L. (1950). Istorija srednjeg veka. Beograd.
- Zrnić, Luka (1927). Istorija novoga veka. Beograd.
