Hrvatska Kostajnica
Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. Molimo vas da poboljšate ovaj članak tako što ćete dodati još izvora u sam tekst (inlajn referenci). |
Hrvatska Kostajnica (do 1995. Kostajnica) je grad u Hrvatskoj, u Sisačko-moslavačkoj županiji. Prema popisu iz 2021. godine, Grad Kostajnica je imao 1 946 stanovnika.[1]
| Kostajnica | |
|---|---|
 Pogled na Hrvatsku Kostajnicu sa mosta preko Une. | |
.gif) Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Hrvatska |
| Županija | Sisačko-moslavačka |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2021. |  1.485 |
| Aglomeracija (2011.) | 1.946 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 13′ 39″ S; 16° 32′ 29″ I / 45.22763° S; 16.54131° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
  Kostajnica Kostajnica na karti Hrvatske | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Dalibor Bišćan (HDZ) |
| Poštanski broj | 44430 |
| Pozivni broj | +385 44 |
| Registarska oznaka | SK |
| Veb-sajt | |
| www.hrvatska-kostajnica.hr | |
Geografija uredi
Kostajnica je gradić na Baniji (Sisačko-moslavačka županija). Smešten je u središnjem delu Pounja, podno Zrinske gore. Grad je nastao na ostrvcetu usred reke Une, a glavnina naselja pruža se uz levu obalu reke.
Kroz Kostajnicu prolaze važni saobraćajni smerovi prvenstveno dolinom reke Une prema jugu.
Istorija uredi
Kostajnica je osnovana 1564. godine, a oslobođena je od turske vlasti 1688. godine. Od 1713. do 1771. godine postojala je srpska pravoslavna Kostajnička eparhija. Početkom 20. veka Kostajnica je grad, sedište pravoslavne crkvene opštine i parohije u sastavu Kostajničkog protoprezviterata. Kao parohijske filijale pripadaju joj okolna sela: Čukur, Paljani (sa crkvom Vaznesenja Gospodnjeg), Mračaj i Majur. U mestu je 1905. godine bilo 134 srpska doma sa 708 pravoslavnih Srba. Pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano 1777. godine, to je parohija treće klase sa parohijskim domom.[2]
Pravoslavna crkva u Kostajnici je posvećena Sv. Arhangelima Mihailu i Gavrilu, građena 1743. godine. Godine 1905. predsednik crkvene opštine je Đuro Komlenović a paroh je pop Stevan Matijević, rođen 1841. godine u Javornju, koji služi 31 godinu u mestu.
Srpski prevod jedne mudre knjige nabavili je 1814. godine iz Kostajnice, sinovi Radakovića kupca mesnog.[3]
Školske 1905/1906. godine u Kostajnici je srpska narodna škola sa jednim školskim zdanjem podignutim 1883. godine. U njoj predaje učiteljica Anka Slavnić, sa 22 đaka.[4]
Drugi svjetski rat uredi
Ovaj odeljak možda zahteva čišćenje i/ili prerađivanje kako bi se zadovoljili standardi kvaliteta Vikipedije. |
U Hrvatskoj Kostajnici su dvojica ustaša jurili jednu ženu da siluju. "Ona je bežala dok je mogla, a kada je posustala, stigli su je i oborili je na zemlju i jedan od njih je udario nogom u potiljak tako snažno da joj je odvalio svod lobanje. Krv i mozak su se prolili po njegovoj cipeli, a on je njenom kosom obrisao malo cipelu i produžio dalje".[5]
U istom selu su Marici, ženi predsednika opštine Bore Lukića, rodom iz Lapova iz Srbije "probušili obraz žicom, provukli je kroz usta i uši, a među noge joj zabili kolac". Žicu su stezali dok joj nisu razderali celo lice"[5]
Na prvi dan Duhova 1941. godine natporučnik Jelača je Aleksu Ostojića iz Hrvatske Kostajnice u zatvoru izveo u dvorište i naredio mu da legne na levu stranu. "Onda mu je prišao, držeći veliki klin u jednoj a čekić u drugoj ruci, i zakucao nesrećnom Ostoji klin u desnu slepoočnicu, a zatim ga je jedan ustaša ubio iz revolvera.[6]
U Kostajnici je održavana sednica na kojoj se većalo o sudbini pravoslavnog groblja. Tom prilikom Marko Lukinić, pekar iz Hrvatske Kostajnice je rekao „Treba sve spomenike polupati, pa napraviti od njih kaldrmu na stočnoj pijaci, a sve leševe koji su sahranjeni unazad dve godine iz zemlje povaditi i baciti u reku Unu, pa zatim groblje potpuno preorati, tako da se ne zna ni traga te vlaške gamadi“.
Rat u Hrvatskoj uredi
U periodu od 1991. do avgusta 1995. Kostajnica se nalazila u sastavu Republike Srpske Krajine. Tokom agresije na RSK avgusta 1995. godine hrvatska vojska zauzela je Kostajnicu proteravajući većinsko srpsko stanovništvo u gradu i okolini.
Stanovništvo uredi
Popis 2021. uredi
Na popisu stanovništva 2021. godine, opština Hrvatska Kostajnica je imala 1.879 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Popis 2011. uredi
Na popisu stanovništva 2011. godine, opština Hrvatska Kostajnica je imala 2.756 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Popis 1991. uredi
Po popisu stanovništva iz 1991. godine, opština Kostajnica je imala 14.851 stanovnika, raspoređenih u 39 naseljenih mesta.
| godina popisa | ukupno | Srbi | Hrvati | Jugosloveni | ostali |
|---|---|---|---|---|---|
| 1991. | 14.851 | 9.343 (62,91%) | 4.295 (28,92%) | 581 (3,91%) | 632 (4,25%) |
Bivša velika opština Kostajnica je novom teritorijalnom organizacijom u Hrvatskoj ukinuta i formirani su: grad Kostajnica i opštine: Donji Kukuruzari, Dubica i Majur.
Prema novoj teritorijalnoj podeli, nacionalni sastav 1991. godine je bio sledeći:
| * | ukupno | Srbi | Hrvati | Jugosloveni | ostali |
|---|---|---|---|---|---|
| grad Kostajnica | 4.996 | 2.984 (59,72%) | 1.401 (28,04%) | 321 (6,42%) | 290 (5,80%) |
| opština Donji Kukuruzari | 3.063 | 2.858 (93,30%) | 126 (4,11%) | 35 (1,14%) | 44 (1,43%) |
| opština Dubica | 4.237 | 2.120 (50,03%) | 1.732 (40,87%) | 153 (3,61%) | 232 (5,47%) |
| opština Majur | 2.555 | 1.381 (54,05%) | 1.036 (40,54%) | 72 (2,81%) | 66 (2,58%) |
Kostajnica (naseljeno mesto), popis 1991. uredi
Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Kostajnica je imalo 3.480 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Popis stanovništva 2021.”. Državni zavod za statistiku RH. 2021. Arhivirano iz originala 30. 1. 2022. g. Pristupljeno 16. 7. 2022.
- ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910.
- ^ Stefan Živković: "Priključenija Telemaka sina Ulisova", Beč 1814. godine
- ^ Mata Kosovac, navedeno delo
- ^ a b Najveći zločini sadašnjice: patnje i stradanje srpskog naroda u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj od 1941-1945, Dr. Dragoslav Stranjaković, Gornji Milanovac, Dečje novine (1991), str. 223
- ^ Najveći zločini sadašnjice: patnje i stradanje srpskog naroda u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj od 1941-1945, Dr. Dragoslav Stranjaković, Gornji Milanovac, Dečje novine (1991), str. 213
Literatura uredi
- Dabić, Vojin S. (1984). Banska krajina (1688-1751): Prilog istoriji srpskog i hrvatskog naroda i krajiškog uređenja u Baniji. Beograd-Zagreb: Istorijski institut & Prosvjeta.
- Gelo, Jakov (1998). Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. ISBN 978-953-6667-07-9.
