Huana III od Navare
Huana III od Navare (franc. Jeanne d'Albret, šp. Juana III de Navarra) bila je kraljica Donje Navare (1555—1572), iz dinastije Albre.
| Huana III od Navare | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 16. novembar 1528. |
| Mesto rođenja | Po, |
| Datum smrti | 9. jun 1572. (43 god.) |
| Mesto smrti | Pariz, |
| Porodica | |
| Supružnik | Vilijam od Jilih-Bega, Antonio Burbonski |
| Potomstvo | Anri IV, Catherine de Bourbon |
| Roditelji | Henrik II od Navare Margarita od Navare |
| Dinastija | Albre |
| kraljica Donje Navare | |
| Period | 25. maj 1555 — 9. jun 1572. |
| Prethodnik | Enrike II od Navare |
| Naslednik | Anri IV |
Rođena je 16. novembra 1528, u gradu Po, kao prvo dete cara Henrika II od Navare i Margarite od Navare. U detinjstvu je bila vrlo neozbiljna, smjela, tvrdoglava i nepopustiva. Kao kraljica je bila niska, krhka i uspravna. Lice joj je bilo usko, usne tanke, a oči hladne i bezizražajne. Bila je vrlo inteligentna, stroga, oštra, a u govoru sarkastična. Nakon prvog propalog braka sa vojvodom Vilimom 1541., ali je taj brak poništen 1545. godine, nakon čega se udala 1548. godine udala za za Antonija od Navare. Nakon smrti Huaninog oca 1555. godine, ona je zajedno sa svojim mužem nasledila tron. Za nacionalnu veru naroda u njeno vladarsko doba je bio kalvinizam, a ona je bila priznati duhovni i politički vođa pokreta francuskih hugenota.[1]
Umrla je 9. juna 1572, i time je završeno doba njene vladavine. Nasledio ju je njen sin Anri.
Mladost uredi
Huana je rođena u palati kraljevskog dvora Sen Žermen u Francuskoj 16. novembra 1528. godine kao ćerka kralja Enrikea II od Navare i njegove žene Margarita od Navare. Od svoje druge godine, kao što je bila volja njenog ujaka, kralja Fransoe koji je preuzeo njeno obrazovanje, ona je odgajana u zamku Plesis u dolini Loare, tako da je živela odvojeno od svojih roditelja. Jedan od mentora koji je najviše radio sa njom je bio humanista i pisac Nikolas Burbon.
Opisivana je kao osoba koja ima sklonosti da bude vrlo trdoglava i nepopustljiva.
Prvi i drugi brak uredi
13. juna 1541. godine, kada je Huana imala 12 godina kralj Fransoa je naterao, iz političkih razloga, da se uda za vojvodu Vilijama od Berga, brata Ane Klevske. Ona je odbijala poslušnost i nije želela da se uda, pa je čak i za kaznu bila bičevana kako bi promenila mišljenje. Ona i dalje nije pristajala i tražila je da potpiše dokument gde je napisala svoju izjavu: ’’Ja Huana od Navare, u svojim prigovorima koje sam već iznela, ovde prisutnima ponovo potvrđujem svoj protest da je brak koji žele da sklopim između vojvode od Berga i mene, protiv moje volje i da ja nikada nisam pristala na to, niti ću pristati.’’
Četiri godine kasnije, nakon što je vojvoda potpisao sporazum o prekidu saveza sa Francuskom u zamenu za vojvodstvo Gerle, brak je poništen na osnovu toga što nisu imali nikakve odnose i da je Huana bila prisilno udata protiv njene volje. Nakon toga ona je vraćena na carski dvor.
Nakon smrti Fransoe 1547. godine i stupanja Anrija II na francuski presto, Huana se udala za Antonia od Navare u Burbonu 1548. godine, glave moćne kuće Burbon.[2] Namera braka je bila da se konsoliduju teritorije na severu i jugu Francuske. Par je imao petoro dece, od kojih su samo dvoje, Anri IV, kralj Francuske (1589. do 1610.) i kralj Navare (1572. do 1610.), i Katarina Burbonska, doživeli punoletstvo.
Kraljica Navare uredi
25. maja 1555. godine umro je kralj Anri II, nakon čega Huana i njen muž postaju vladari Navare. Nakon njihovog stupanja na presto usledio je sukob oko nezavisne teritorije, Donje Navare i još nekih teritorija koje su imale sizerenstvo u odnosima sa Francuskom.
18. avgusta 1555. godine u Pou Huana i Antonio su krunisani na zvaničnoj ceremoniji prema obredima rimokatoličke crkve, a iskovan je i novčić u znak sećanja na njihovu vladavinu. Kasnije je Huana pod uticajem svoje tad već pokojne majke odlučila da pređe na kalvinizam[3] koji je bio prilično rasprostranjen među francuskim protestantima. Već sledeće godine sazvala je konferenciju hugenotskih ministara i proglasila kalvinizam zvaničnom religijom kraljevstva. Ovo preobraćanje su je načinilo protestantom najvišeg ranga u Francuskoj, a ovaj potez je doprineo tome da bude označena kao neprijatelj reformacije koju je postavila katolička crkva. Nakon nametanja kalvinizma u državi, sveštenici i časne sestre su proterani, katoličke crkve uništene, a svi katolički rituali su postali zabranjeni. Kraljica je naručila i prevod Novog zaveta na baskijski i bernski jezik u korist svojih podanika.
Pored verskih reformi Huana je radila i na reorganizaciji kraljevstva vršeći dugotrajne reforme ekonomije i pravosudnog sistema.
Hugenotski ratovi uredi
Borba za vlast između katolika i hugenota za kontrolu na francuskom dvoru i Francuskom u celini doveli si do izbijanja francuskih verskih ratova 1562. godine.[4] Katarina Mediči je pokušavala da nađe neku sredinu između dve zaraćene francije i molila je Huanu da izgladi odnose sa crkvom, ali nije imala uspeha u tome. Kada su se mnoge plemićke porodice pridružile katoličkoj crkvi, Katarina nije imala drugog izbora nego da se i ona priključi katoličkoj frakciji. Tad se Huana uplašila nadmočnijeg neprijatelja i iz bezbednosnih razloga napustila Pariz u martu 1562. godine i krenula na jug. Kada su hugenoti izvršili invaziju na grad Vandom i opljačkali grad Huanin tad već bivši muž je izdao naređenje Blezu de Laseranu da je uhapsi i vrati u Pariz, nakon čega će biti poslata u katolički samostan, ali je Huana uspela da pobegne na vreme. Kada je krajem godine Antonio smrtno ranjen tokom opsade Ruana, Huana je postala jedini vladar Navare. Nakon toga su stigli i papski izaslanici da pokušaju da je nagovore ili primoraju da se vrati katoličkoj veri i ukine jeres u njenom kraljevstvu, ali je njen odgovor bio da papski autoritet nije priznat u kraljevstvu. Između januara 1564. i maja 1565. godine Huana se sastajala i razgovarala sa Katarinom Mediči u Makonu i Neraku. Nikakav napredak na tom polju nije postignut, a kada su se sukobi rasplamsali 1568. godine i kada su počele da se približavaju francuske katoličke i španske trupe Huana je sa sinom Anrijem zbog bezbednosti prešla u glavno protestantsko uporište, La Rošel.
16. marta 1569. godine je hugenotska vojska izgubila bitku, pa je Huana bila primorana da pokrene mirovne pregovore u Sen Žermenu, što je i katoličkim trupama išlo u prilog pošto su ostali bez sredstava da nastave finansiranje dugotrajnog rata, pa je mir sklopljen u avgustu 1570. godine. Huana je tad nevoljno pristala da se realizuje deo uslova uz ugovora po kome je ugovoren interesni brak između njenog sina i sestre Karla IX, Margarete. Ovaj uslov je bio u zamenu za pravo hugenota da obavljaju javne funkcije u Francuskoj, kao privilegija koja im je ranije bila uskraćena. Bračni ugovor su u Šenonsu sklopile Huana i Katarina Mediči 11. aprila.
Smrt uredi
Nakon sklapanja bračnog ugovora Huana je ostala u Parizu kako bi pripremala predstojeće venčanje i kupovala sve što je potrebno.4. juna 1572. godine, dva meseca pre nego je trebalo da se održi venčanje, Huana se bolesna vratila kući nakon još jedne kupovine vezane za pripremu svadbe. Sledećeg jutra se probudila sa temperaturom, nakon čega je pet dana kasnije umrla.
Ubrzo je počela da kruži glasina da ju je Katarina Mediči otrovala parom rukavica koje joj je poklonila, ali je kasnija obdukcija pokazala da je umrla prirodnom smrću. Sahranjena je pored svog muža u vojvodskoj crkvi Svetog Đorđa. Nasledio je njen sin Anri koji postaje kralj Anri IV od Navare koji se 1589. godine popeo na francuski tron, osnivajući kraljevsku lozu Burbona. [5]
Porodično stablo uredi
| 16. Jean d'Albret, Vicomte de Tartas | ||||||||||||||||
| 8. Alain I of Albret | ||||||||||||||||
| 17. Catherine de Rohan | ||||||||||||||||
| 4. Huan III od Navare | ||||||||||||||||
| 18. Guillaume de Châtillon de Blois, Viscount of Limoges, Lord of Avesnes | ||||||||||||||||
| 9. Françoise of Châtillon-Limoges | ||||||||||||||||
| 19. Isabelle de La Tour d'Auvergne | ||||||||||||||||
| 2. Enrike II od Navare | ||||||||||||||||
| 20. Gaston IV, grof od Foa | ||||||||||||||||
| 10. Gaston of Foix, Prince of Viana | ||||||||||||||||
| 21. Eleonora od Navare | ||||||||||||||||
| 5. Katarina od Navare | ||||||||||||||||
| 22. Šarl VII Pobednik | ||||||||||||||||
| 11. Magdalena od Valoa | ||||||||||||||||
| 23. Marija Anžujska (kraljica Francuske) | ||||||||||||||||
| 1. Huana III od Navare | ||||||||||||||||
| 24. Luj I od Orleana | ||||||||||||||||
| 12. Žan od Orleana, grof od Angulema | ||||||||||||||||
| 25. Valentina Viskonti | ||||||||||||||||
| 6. Šarl od Orleana, grof od Angulema | ||||||||||||||||
| 26. Alain IX de Rohan, Viscount of Rohan and Leon | ||||||||||||||||
| 13. Marguerite de Rohan | ||||||||||||||||
| 27. Margart of Brittany, Lady of Guillac | ||||||||||||||||
| 3. Margarita od Navare | ||||||||||||||||
| 28. Louis, Duke of Savoy | ||||||||||||||||
| 14. Filip II, vojvoda Savoje | ||||||||||||||||
| 29. Ana od Kipra | ||||||||||||||||
| 7. Lujza od Savoje | ||||||||||||||||
| 30. Šarl I, vojvoda od Burbona | ||||||||||||||||
| 15. Margareta od Burbona | ||||||||||||||||
| 31. Agnes od Burgundije | ||||||||||||||||
