Centralni nacionalni komitet Kraljevine Jugoslavije

Centralni nacionalni komitet Kraljevine Jugoslavije (CNK KJ) je bio najviše političko telo koje je formirao pukovnik Draža Mihailović na Ravnoj gori polovinom meseca avgusta 1941. godine kao političko telo u okvirima organizacije JVuO.[1] Za vreme trajanja rata, Centralni komitet je stalno proširivan. U njemu su se našli ljudi iz vođstva gotovo svih srpskih građanskih partija, uključujući i socijaliste.

Centralni Komitet je branio i propagirao ciljeve koji su se ticali isključivo odluka koje je doneo dr Stevan Moljević još 1942. godine o budućem uređenju Jugoslavije. Glavni ideolozi CNK su bili osim dr Moljevića i književnik Dragiša Vasić. Najpoznatije Moljevićevo delo je Homogena Srbija.

Na Svetosavskom kongresu u selu Ba januara 1944. odlučeno je da se CNK proširi predstavnicima političkih stranaka, grupa i organizacija koje su se okupile oko četničkog pokret, kao Jugoslovenska demokratska narodna zajednica (JDNZ).

Osnivanje

uredi

Zamišljen je kao savetodavno telo u koji su ušli neki članovi Zemljoradničke stranke (četvrte po veličini srpske stranke), male Republikanske stranke i patriotskih organizacija kao što je Srpski kulturni klub.[2] Od 1942. pa u naredne dve godine imao je Izvršni odbor komiteta koji su činili Dragiša Vasić, Mladen Žujović i Stevan Moljević. Izvršni komitet je rukovodio administracijom, vezama sa Mihailovićevim pristalicama i propagandom, za šta Mihailovićevi komandanti nisu bile pogodne osobe. Svi članovi komiteta su bili ljudi velikosrpskih pogleda, a imali su malo ili nikakvo političko iskustvo.[2]

Na Svetosavskom kongresu u selu Ba januara 1944. odlučeno je da se CNK proširi predstavnicima političkih stranaka, grupa i organizacija koje su se okupile oko četničkog pokret, kao Jugoslovenska demokratska narodna zajednica (JDNZ). Prošireni CNK je konstituisan maja 1944. u selu Subjela.

Tada je formiran njegov izvršni odbor i odbori za pojedine sektore delatnosti. Posle konstituisanja CNK, ušli su kao predsednik Mihailo Kujundžić, koji je predstavljao Demokratsku liniju, i pet potpredsednika: dr Risto Jeremić, dr Vladimir Belajčić, dr Milutin Kopša, Adam Pribićević i Mustafa Mulalić.

Centralni nacionalni komitet je imao ukupno 47 članova, a oko 15 članova je kooptirano.

Na drugom sastnku CNK u selu Rošci (kraj juna-početak jula 1944) CNK je doneo rezoluciju protiv sporazuma Tito-Šubašića. Posle neuspelog pokušaja dr Živka Topalovića da, po odlasku u inostranstvo-Italiju, kod savezničkih vlada obezbedi ravnopravan položaj NOP i četničkog pokreta u rešavanju posleratnog uređenja Jugoslavije, CNK je obrazovao Odbor CNK u inostranstvu (oktobar 1944, u Italiji). Predsednik tog Odbora CNK je bio dr Živko Topalović, a članovi su bili: Adam Pribićević, Miha Krek, vladika Irinej Đorđević, advokat Jovan Đonović, dr Mladen Žujović i Konstantin Fotić.

Kao što je Svetosavski kongres u selo Ba bio reakcija na Drugo zasedanje AVNOJ-a, tako je i CNK bio zamišljen kao protivteza NKOJ-u kao privremenoj vladi nove Jugoslavije. Propali su svi pokušaji da se preko JDNZ i CNK ospore odluke Drugog zasedanja AVNOJ-a i negira sporazum Tito-Šubašić.

Četnički pokret bio je pred kraja rata politički potpuno razbijen, napušten od saveznika i prepušten Komunistima na milost i nemilost.

U 1945. godine CNK se osipao i nestao tako što se izvestan broj njegovih članova povukao, drugi su prebegli u inostranstvo ili predali organima narodne vlasti nove Jugoslavije. Većina njih je na političkim procesima osuđeno na duge zatvorske kazne, jedan deo je i osuđen na smrt, a samo manji broj je uspeo da se spasi suđenja i da nastavi propagiranje četničkog pokreta u emigraciji.

Sastav CNK u zemlji

uredi
Slika Dužnost u CNK Ime i prezime člana
Predsednik CNK Mihailo Kujundžić
  Potpredsednik CNK Adam Pribićević
Potpredsednik CNK Vladimir Blejačić
Potpredsednik CNK Mustafa Mulalić
Potpredsednik CNK dr Risto Jeremić
Predsednik Izvršnog Odbora CNK dr Stevan Moljević
Potpredsednik Izvršnog Odbora CNK dr Živko Topalović
Potpredsednik Izvršnog Odbora CNK Aleksandar Aksentijević
Član Izvršnog Odbora CNK dr Božidar Popadić
  Generalni sekretar CNK Dragiša Vasić
  Zamenik Generalnog sekretara CNK dr Đuro Đurović
Član CNK Jovan N. Popović
  Član CNK dr Mladen Žujović
Član CNK dr Dragoslav Stranjaković
Član CNK Aleksandar Č. Pavlović
Član CNK dr Vojin Andrić
  Član CNK Pero Slijepčević
Član CNK dr Savko Dukanac
Član CNK dr Đura Vilović
Član CNK Nikica Stefanović
Član CNK Josip Cvetić
  Član CNK Radoslav Radić
Član CNK Sava Božić
Član CNK dr Aleksandar Popović-Šaca
  Član CNK Vladimir Predavec
Član CNK Petar Milićević
Član CNK Bora Radenković
Član CNK Nikola Raspopović
Član CNK dr Milutin Kopša
Član CNK Brana Ivković
Član CNK Velimir Jojić
Član CNK Anton Krejči
Član CNK dr Lazar Trklja
Član CNK Života Todorović
Član CNK Dragoljub Lazić
Član CNK Nikola Đonović
Član CNK Slobodan Subotić
Član CNK Radomir Janković
Član CNK Muhamed Preljubović
  Član CNK dr Zvonimir Begić
Član CNK Stevan Stanković
Član CNK Dragiša Joksimović
Član CNK Mihailo Stefanović
  Član CNK Milutin Dragović
  Član CNK Nikola Škerović
Član CNK dr Petar Zec
Član CNK Bogdan Kirilović
Član CNK dr Vojislav Vujanac
  Član CNK dr Nikola Stojanović
Član CNK Vlastimir Petković
Član CNK Slobodan Drašković

Sastav CNK u inostranstvu (rimski ogranak)

uredi
Slika Dužnost u CNK Ime i prezime člana
Predsednik CNK dr Živko Topalović
Član Izvršnog Odbora CNK dr Irinej Đorđević
  Član Izvršnog Odbora CNK Miha Krek
  Član Izvršnog Odbora CNK Jovan Đonović
  Član Izvršnog Odbora CNK dr Konstantin Fotić
Član Izvršnog Odbora CNK Dimitrije Lazarević
Član Izvršnog Odbora CNK Ivan Kovač
Član Izvršnog Odbora CNK dr Milan Gavrilović
  Član Izvršnog Odbora CNK patrijarh Gavrilo Dožić
Član Izvršnog Odbora CNK Dušan Petković
  Član Izvršnog Odbora CNK episkop Nikolaj Velimirović

Reference

uredi

Literatura

uredi


Spoljašnje veze

uredi