Cerera (boginja)
Cerera je starorimsko božanstvo, zaštitnica žita, poistovećena je sa grčkom Demetrom. Hram ove boginje nalazi se u gradu Posejdonija (kasnije nazvan Pestum), južno od Napulja. Grad je bio bogata grčka kolonija, i tamo se nalaze najbolje očuvani grčki hramovi.Cererin hram je izgrađen u dorskom stilu u VI veku pre naše ere.[1]
Mitologija uredi
Cerera je bila božanstvo plodnosti, ali i braka. Verovalo se da je ona dala ljudima zakone. Ona je kćer Saturna i Ope, a Jupiterova i Plutonova sestra. Ona je takođe i Prozerpinina majka.[2]
Kult uredi
Cererin kult je prenesen u Rim sa Sicilije, a po savetu Sibilinskih knjiga, kako bi se sprečili suša i glad. Tako je 496. p. n. e. podignut hram na brdu Aventinu oko koga su se okupljali plebejci, odnosno plebejski magistrati (edili) gde je bilo središte njihove aktivnosti. Zapravo je ovaj hram i kult imao društveno-politički značaj, pošto je njegovo uvođenje bilo ustupak plebsu. To je bio prvi grčki hram u Rimu, sa grčkim ritualom izvođenim na grčkom jeziku. Takođe, sve sveštenice su bile poreklom Grkinje. Glavni praznik u čast boginje je bio Cerealije.[2]
Brak, ljudska plodnost i ishrana uredi
U rimskim svadbenim procesijama, mladić je nosio Cererinu baklju da osvetli put; „Najpovoljnije drvo za svadbene baklje dolazilo je od spina alba, gloga, koje je rodilo mnogo plodova i stoga simboliziralo plodnost“.[3] Odrasli muškarci u svatovima su čekali u mladoženjinoj kući. Teru je prinesena svadbena žrtva u ime neveste; svinja je pretežno bila žrtva. Varon opisuje žrtvovanje svinje kao „dostojan znak venčanja” jer „naše žene, a posebno medicinske sestre” nazivaju ženski genitalije porcus (svinja). Spet (1996) veruje da je Ceres bila uključena u posvećenje žrtve, jer je blisko identifikovana sa Telusom i, kao Ceres legifera (nosačica zakona), ona "nosi zakone" braka. U najsvečanijem obliku braka, confarreatio, mlada i mladoženja delili su tortu napravljenu od daleka, drevnog tipa pšenice koji je posebno povezan sa Cererom.[4][5]
Najmanje od srednjeg republikanskog doba, zvanični, zajednički kult Cerere i Proserpine ojačao je Cererinu vezu sa rimskim idealima ženske vrline. Promocija ovog kulta poklapa se sa usponom plebejskog plemstva, povećanjem nataliteta među plebejskim običanima i padom nataliteta među patricijskim porodicama. Pokojna republikanska Ceres Mater (Majka Ceres) je opisana kao genetrix (progenitres) i alma (hrana); u ranoj imperijalnoj eri postaje carsko božanstvo i prima zajednički kult sa Opom, Cererinom sopstvenom majkom u imperijalnoj maski i bogatom genetricom u sopstvenom pravu.[6] Nekoliko Cererinih drevnih italskih prethodnika povezano je sa ljudskom plodnošću i majčinstvom; pelinjanska boginja Angitia Cerealis je identifikovana sa rimskom boginjom Angeronom (povezana sa porođajem).[7]
Cerera u umetnosti uredi
Cerera je prikazivana u likovnoj umetnosti sa buktinjom ili zmijom ili sa atributima koji su ukazivali na njen agrarni karakter, kao što su klas žita, mak ili jabuka.[2]
Iz antike sačuvalo se malo Cererinih slika i kipova, a i skromnije su umetničke vrednosti. Cerrera iz rimskog Narodnog muzeja u Termama (sa početka nove ere), u tome je različita. I moderni umetnici retko prikazuju Cererin lik. Jedna je od najlepših Watteauova Cerrera, iz 1712. godine (u National Gallery of Arts in Washington) i velika slika Cerrera sa žitom S. Voueta, otprilike iz 1640. godine (u National Gallery in London). Srećemo njezine kipove u parkovima i zamkovima iz vremena kasnog feudalizma.[8]
Izvori uredi
- ^ Stara Grčka -enciklopedija sveznanje- En Pirson, Beograd (2006). str. 26.
- ^ a b v Cermanović-Kuzmanović, A. & Srejović, D. 1992. Leksikon religija i mitova. Savremena administracija. Beograd.
- ^ Spaeth, 1996, citing Pliny the Elder, Historia Naturalis, 30.75.
- ^ Spaeth, 1996, pp. 5, 6, 44–47. ; the relevant passage from Varro is Rerum Rusticarum, 2.4.10. Servius, On Vergil's Aeneid, 4.58, "implies that Ceres established the laws for weddings as well as for other aspects of civilized life." For more on Roman attitudes to marriage and sexuality, Ceres' role at marriages and the ideal of a "chaste married life" for Roman matrons, see Staples, 1998, pp. 84–93.
- ^ Benko, p. 177.
- ^ Spaeth, 1996, 103 - 106.
- ^ Spaeth, 1996, pp. 42–43, citing Vetter, E., 1953, Handbuch der italienischen Dialekte 1. Heidelberg, for connections between Ceres, Pelignan Angitia Cerealis, Angerona and childbirth.
- ^ Vojtech Zamarovsky. Junaci antičkih mitova. Leksikon grčke i rimske mitologije. Školska knjiga -Zagreb, 1985.
Literatura uredi
- Stara Grčka -enciklopedija sveznanje- En Pirson, Beograd (2006). str. 26.
