Cnesa
"Cnesa" je zemljano utvrđenje o kome znamo iz atlasa grofa Marsiljija sa mape koju je načinio 1694. godine. Utvrđenje se nalazilo kod Kanjiže, i kada je tokom svog istraživanja Tise na njega naišao Marsilji ga je smatrao ostatkom iz rimskog perioda. Danas ne postoji nijedan njegov ostatak, iako se na osnovu Marsiljijevog plana može zaključiti da je utvrđenje bilo monumentalnih dimenzija (40 ha ili više). Ne zna se da li je nestalo širenjem i razvojem samog naselja ili ga je odnelo meandriranje Tise, koja se postepeno kreće ka zapadu.
 Zemljana utvrda "Cnesa"
|
|
 | |
  |
|
| Naziv humke ili grupe: | Cnesa |
|---|---|
| Kodni naziv: | BAC473 |
| Tip: | Tip opiduma |
| Lokacija (opština): | Kanjiža |
| Tradicionalni naziv: | Nema |
| Poreklo naziva: | Nepoznato |
| Istorijski period: | I.vek p. n. e.—X.vek (?) |
| Epoha: | Nepoznato |
| Poreklo (kultura): | Nepoznato (Avari?) |
| Dimenzije (približno): | 400×250 m |
| Visina (približno): | Nepoznato |
| Materijal: | Zemlja |
| Stanje: | Uništeno |
| Arheološki istraženo: | Delimično |
Danas se smatra da je centar utvrde bio nedaleko od današnjeg centra grada, na Ribarskom trgu, gde stoji spomenik sa natpisom "Ovde je počela Kanjiža" na tri jezika – latinskom, srpskom i mađarskom. Preliminarna arheološka istraživanja lokaliteta dala su dovoljno nalaza da se sa sigurnošću može reći da je na ovom mestu uzvišenje tel-tipa. Zbog toga su arheolozi predložili da se trg uprkos originalnim planovima samouprave ne asfaltira, već je umesto toga popločan kamenim kockama i pretvoren u spomen-trg.
Opis i pozadina otkrivanja
uredi
Marsilji (ital. Luigi Ferdinando Marsigli) je bio italijanski aristokrat, inžinjerski general i prirodnjak, rodom iz Bolonje. U nameri da proširi svoja znanja putovao je po Otomanskom carstvu. Tom prilikom, mobilisan u Austrijsku vojsku prinuđen je da se bori protiv turaka, ali biva ranjen i zarobljen. Nakon oslobađanja iz turskog zarobljeništva 1684. Marsilji kreće nazad uz Dunav i mapira 650 km dugu granicu Otomanske Imperije, idući kroz sadašnju Bugarsku, Rumuniju, Srbiju i Hrvatsku. Tokom ovog putovanja sakupljao je sve vrste naučnih podataka, te je na osnovu terenskih zapisa 1726. izdao svoje majstorsko delo o geografiji Podunavlja "Danubius Pannonico-Mysicus" sa nizom crtanih mapa topografije, koje su nešto kasnije (1744) štampane u zasebnom izdanju kao atlas. Nakon demobilisanja iz Austrijske vojske odlazi da živi u Marsej, gde se posvećuje okeanologiji. Između ostalog, obradio je bathimetriju Sredozemnog mora.
Iz njegovog atlasa iskače detalj o zemljanom utvrđenju koje je otkrio i izmerio 1694. pored Tise kod današnje Kanjiže. Nazvao ga je "Fudvar" (iz mađarskog "Földvár" u značenju zemljana utvrda).
Kasniji naziv grada je bio "Cnesa", zatim "Keneza" i na kraju "Kanjiža". Današnji kanjižani smatraju da je njihov grad izgrađen na temeljima upravo Marsiljijevog utvrđenja, što je potvrdila i arheologija. Ispod Ribarskog trga, nedaleko Tise, tokom njegovog prepločavanja arheolozi Subotičkog muzeja izvršili su rekognisciranje terena i pronašli bogat sloj starih ostataka ljudske naseobine, tipa tel.
Spomen trg
urediNatpis ispisan na spomen-ploči je "1093-1993 Tu je početak Kanjiže", a iznad se nalazi prikaz utvrđenja. I ranije je na ovom mestu u Kanjiži stajala spomen ploča sa sličnim sadržajem kao danas, ali je visila na zidu jedne od starih kuća.
U blizini je u istorijsko vreme funkcionisala skela (starinski trajekt, vučen konjima) zbog koje je grad dobio naziv "Kaniže-rev" ili u prevodu sa mađarskog "Kanjiža sa skelom" (kao i nekadašnja Senta – "Zinterev").
Vidi još
urediGalerija
uredi
|
