Crvena Crkva
Crvena Crkva je naselje u Srbiji, u opštini Bela Crkva, u Južnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 666 stanovnika. Ovde se nalazi FK Vojvodina Crvena Crkva.
Crvena Crkva | |
|---|---|
 Pravoslavna crkva | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobanatski |
| Opština | Bela Crkva |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  666 |
| — gustina | 36/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 54′ 01″ S; 21° 21′ 52″ I / 44.90026° S; 21.36440° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 72 m |
| Površina | 18,5 km2 |
.svg)  Crvena Crkva Crvena Crkva na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 26323 |
| Pozivni broj | 013 |
| Registarska oznaka | VŠ |
Geografski položaj uredi
Crvena Crkva se nalazi na obodu belocrkvanskog proširenja, zapadno od Bele Crkve, na putu za Vršac, Zrenjanin, Novi Sad i Beograd. Takođe je asfaltnim putem povezana sa Vračev Gajem.
Istorija uredi
Crvena Crkva je nastala još za vreme Velike Seobe Srba. Prvi put se pominje još 1660. godine pod nazivom Črvena Crkva, a u toku svoje istorije često je menjala ime. Sadašnja Blagoveštenska crkva u vizantijskom stilu izgrađena je 1912. godine, radove je izveo diplomirani građevinar Pavle Josimović iz Pančeva,[1] po projektu arhitekte Milivoja Matića iz Novog Sada. Crvenačka crkva i naizgled "crvena" je 2002. godine obeležila je devedeset godina postojanja. Selo Crvena Crkva (mađarski: Vöröstemplom; nemački: Rotkirchen) jedno je od najstarijih naselja na području opštine Bela Crkva. O njegovoj starini svedoči činjenica da je ono postojalo, na istom mestu, i pre čuvene velike seobe Srba 1690. godine pod vođstvom patrijarha Arsenija Crnojevića (Čarnojevića). U pisanim, pak, izvorima Crvena Crkva zabeležena je već 1660. godine, i to pod imenom Črvena Crkva. Kada je selo osnovano, i za čije se ime osnivanje vezuje, teško je pouzdano reći. Ni najnovije edicije iz mađarskih i turskih arhiva, u tom pravcu, nisu dale očekivane rezultate.
Kada je 1774. godine austrijski carski revizor Erler sastavio izveštaj za Crvenu Crkvu konstatovao je da pripada Jasenovačkom okrugu, Novopalanačkog distrikta. Mesto je militarskog statusa a stanovništvo je srpsko.[2]
Selo se nalazi na obodu belocrkvanskog proširenja, zapadno od Bele Crkve, na putu za Vršac, Zrenjanin, Novi Sad i Beograd. Danas Crvena Crkva ima 256 kuća i 806 stanovnika.
Legenda o postanku Crvene Crkve uredi
Budući da istorijski izvori, po ovom pitanju, ćute, to je narodna tradicija relativno razvijena i bogata. Naime, pre nekog vremena bili smo u prilici da pribeležimo jednu, čini nam se, vrlo zanimljivu legendu koja govori o postanku ovog sela, kao i značenju njegovog imena. Ista doslovce glasi: “U vreme jedne od, inače brojnih, srpskih bežanija iz stare Hercegovine, ispred turskog zuluma i osvete, na ove prostore pitomog Banata izbegli su, uz ostale, tri brata po imenu Andrija, Belija i Radosav. Zajednička krsna slava beše im Sveti Pantelejmon Velikomučenik (9. avgust). Krajolik, gde će osnovati svoje novo stanište, beše obrastao stoletnom cerovom dubravom (šumom). Pošto su prethodno raščistili teren od šumskog rastinja, pristupili su gradnji svojih porodičnih kuća — brvnara, budući da je drvene građe bilo u izobilju. Kao pravi bogobojažljivi hrišćani, ubrzo su izgradili, u novoosnovanom naselju, i svoju prvu bogomolju (crkvu) od cerovih brvana. Pa kada bi ih kogod, od okolnog d o m o r o d a č k o g stanovništva, priupitao “Gde ste se to nastanili?”, braća bi, bez razmišljanja, odgovarala “Kod cerove crkve!“.
Tako naselje, u početku, dobi ime Cerova Crkva. Vremenom, ono je promenjeno u Črvena Crkva, da bi konačno dobilo današnji naziv Crvena Crkva”. U istoj se legendi, dalje, kazuje: “Hodom vremena od Andrije nasta rod (familija) Andrejići, od Belije Belčini i od Radosava Radosavljevići”. Mišljenja smo da ovu zanimljivu legendu, kao i neke druge, ne bi trebalo olako odbaciti, budući da ona u sebi sadrži i neke verodostojne elemente, koji mogu odoleti sudu istorijske kritike. Naime, u Crvenoj Crkvi još uvek postoje, posle toliko prohujalih vekova, rodovi (familije) Andrejići (8 numeri) i Radosavljevići (3 numere). Rod Belčini je, kako nam se čini, izumuro u prvoj polovini 18. veka s obzirom da su sačuvane matične knjige sela, ustanovljene 1794. godine, ne pominju. Zanimljivo je, s tim u vezi, da jedan ogranak Andrejića, još uvek nosi nadimak (špicnamen) “Belčini”. Rodovi Andrejići i Radosavljevići za svoju slavu i danas imaju Sv. Pantelejmona, što, nesumnjivo, ukazuje na njihovo negdašnje krvno srodstvo, a gore rečenoj legendi daje istorijsku težinu.
Crkveno-opštinski letopis uredi
Po državnom šematizmu pravoslavnog klira u Ugarskoj, iz 1846. godine, u mestu "Cervena Cerkva" pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano i crkvene matrikule se uredno vode od 1794. godine. U naselju je srpska pravoslavna crkva posvećena prazniku Blagovestima, građena 1756. godine, u vizantijskom stilu. Parohijana je te 1846. godine bilo 807, a paroh beše pop Mihail Popović. U Crvenoj Crkvi bilo je tada 55 đaka, kojima je predavao učitelj Nikola Marjanović.[3]
Pravoslavna crkva u Crvenoj Crkvi je više puta opravljana, pre nego što je podignuta nova u 20. veku. Crkveni list je objavio dva stečaja, koji se odnose na to. Prvo je 26. avgusta 1897. godine raspisana licitacija na manjak, da bi se radilo na crkvenom krovu. Posla je bilo za majstore dunđerina i pokrivača cigeldekera. Na krovnu površinu od 220 m² trebalo je postaviti 10.000 komada novog crepa. Takođe je tu bilo reči o 50 "poklonica" (lonaca), 30 pakovanja baskija, te ekserima i kreču. Budžet te opravke bio je po predračunu 202 f.[4] Sledeće, 1898. godine radilo se na opet na krovu. Raspisana je nova usmena dradžba, 26. jula. Sada je bilo planirano da se pokrije crkva limom (možda toranj?)i još jedan zidarski posao unutra. Budžet je sada mnogo veći, i iznosio 1221 f. Uslove je garantovao potpisom predsednik tamošnje crkvene opštine Milan Rajić.[5]
Po srpskom izvoru iz 1905. godine vidi se da je Crvena Crkva mada malo mesto - velika opština. Tu živi 1053 stanovnika, u 208 domoa. Srbi stoje po broju duša 97%, a po imetku samo 50% od ukupnog broja i poseda. Pošta i telegraf ili brzojav su u mestu, a tu je željeznička stanica. Parohija je šeste najniže platežne klase, bez parohijskog doma, mada ima čak 107 kj crkveno-opštinske zemlje i dve zaklade. Zakladu za spominjanje tokom bogosluženja, stvorila je Katarina Vujičić sa poklonjenih 36 lanaca zemlje. Druga zaklada je u stvari Fond za osnivanje veroispovedne škole, sa glavnicom od 2000 k. Predsednik crkvene opštine je tada Joca Paunović, a perovođa Sava Beatura učitelj. Crkva je u dobrom stanju, ali ne zna se zašto - crkvena slava se ne održava, a "pisarna i arhiva nisu sređeni". Mesni paroh je stari pop Jovan Popović rođ. 1832. godine u banatskoj Subotici, koji tu službuje već 44 leta. Crvenačka škola je od 1872. godine podržavljena, postala komunalna. Školsko zdanje je propisno građeno sa dve učionice (dvornice). Učiteljsko telo tada čine u mestu, učitelj Sava Beatura i njegova supruga Katica Beatura rođ. Bošković, koji su stalno namešteni. Broj školske dece je: njih 123 pohađa redovnu nastavu, a 57 posećuje nedeljnu ili poftornu školu.[6]
Demografija uredi
U naselju Crvena Crkva živi 572 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,0 godina (38,4 kod muškaraca i 39,5 kod žena). U naselju ima 251 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,90.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 0 | 3 | ||
| 80+ | 8 | 7 | ||
| 75—79 | 5 | 11 | ||
| 70—74 | 15 | 23 | ||
| 65—69 | 14 | 23 | ||
| 60—64 | 23 | 19 | ||
| 55—59 | 21 | 26 | ||
| 50—54 | 29 | 24 | ||
| 45—49 | 33 | 36 | ||
| 40—44 | 26 | 15 | ||
| 35—39 | 17 | 20 | ||
| 30—34 | 32 | 20 | ||
| 25—29 | 33 | 30 | ||
| 20—24 | 21 | 23 | ||
| 15—19 | 20 | 22 | ||
| 10—14 | 16 | 20 | ||
| 5—9 | 28 | 20 | ||
| 0—4 | 17 | 29 | ||
| Prosek : | 38,4 | 39,5 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 297 | 81 | 186 | 17 | 11 | 2 |
| Ženski | 302 | 38 | 186 | 60 | 13 | 5 |
| UKUPNO | 599 | 119 | 372 | 77 | 24 | 7 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 143 | 67 | 0 | 4 | 19 |
| Ženski | 91 | 54 | 0 | 0 | 14 |
| UKUPNO | 234 | 121 | 0 | 4 | 33 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 0 | 3 | 8 | 1 | 8 |
| Ženski | 0 | 1 | 7 | 1 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 4 | 15 | 2 | 8 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 0 | 14 | 1 | 0 |
| Ženski | 1 | 0 | 3 | 7 | 0 |
| UKUPNO | 1 | 0 | 17 | 8 | 0 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 2 | 0 | 0 | 16 | |
| Ženski | 1 | 0 | 0 | 2 | |
| UKUPNO | 3 | 0 | 0 | 18 | |
Galerija uredi
Reference uredi
- ^ Nikola Milutinović: "Naše varoši Pančevo", reprint Pančevo 2004.
- ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
- ^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1897. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1898. godine
- ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910. godine
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
- Izvor:Glasilo Mesne Zajednice Crvena Crkva
godina I broj 1. septembar 2004. besplatan primerak za verodostojnost.(Po predanju) »Ozren M. Radosavljević«
