Crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Požarnici
Crkva Vaznesenja Gospodnjeg je srpska pravoslavna crkva koja se nalazi u naseljenom mestu Požarnica u Tuzli. Pripada Eparhiji zvorničko-tuzlanskoj, a u potpunosti je izgrađena 1896. godine.
| Crkva Vaznesenja Gospodnjeg | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Status | otvoren |
| Tip | crkva |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Eparhija zvorničko-tuzlanska |
| Osnivanje | 1896. |
| Arhitektura | |
| Nivo značaja | Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine |
| Lokacija | |
| Mesto | Požarnica, Tuzla |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Koordinate | 44° 32′ 0.973″ N 18° 47′ 21.468″ E / 44.53360361° S; 18.78929667° I |
  Crkva Vaznesenja Gospodnjeg Crkva Vaznesenja Gospodnjeg na karti Bosne i Hercegovine | |
Nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine proglašena je u maju 2009. godine, zajedno sa ostacima stare školske zgrade, grobljem i starim hrastom.
Lokacija uredi
Selo Požarnica nalazi se na obroncima planine Majevice, na udaljenosti od oko 8 km istočno od Tuzle, uz magistralni put Tuzla - Bijeljina, a na ušću reka Kovačice i Jošanice.[1]
Opis uredi
Pripada tipu jednobrodne crkve sa pripratom, naosom i oltarskim prostorom, te galerijom, preko koje se pristupa stepeništu crkvenog tornja. Nosivi lateralni zidovi crkve su debeli 80 cm, a poprečni 60 cm, zidani su punom pečenom ciglom.
Toranj je pravougaone osnove, dimenzija 280 h 370 cm. Ima 3 etaže, završava se kupolom postavljenom na tambur koji ima presek pravilnog osmougaonika, a ukupna visina zvonika iznosi 26,80 m. Na prvoj i drugoj etaži zvonika su po tri prozora, na trećoj četiri prozora, a u svakoj stranici tambura kupole je postavljen prozor. Svi otvori na zvoniku su izvedeni sa polukružnim završecima. Sadašnji toranj je sagrađen u periodu 2006—2007. godine.[2]
Svetosavski dom je gabarita 7,05 h 15,60 m, ima podrumsku i prizemnu etažu, pokriven je dvovodnim krovom. Parohijski dom je gabarita 9,90 x 10,20 m, ima prizemnu i spratnu etažu, pokriven je dvovodnim krovom.[3]
Na udaljenosti od oko 70 m južno od crkve, nalazi se višestoletni hrast. Obim debla meren na prsnoj visini iznosi oko 505 cm, a širina krošnje hrasta iznosi 25 metara.[2]
Uz crkvu nalazi se skupina od desetak grobova. Najstariji nadgrobnici datiraju sa početka 20. veka, a u nekolicinu grobova su sahranjene žrtve fašističkog terora iz Drugog svetskog rata.[2]
Istorijat uredi
Reforme koje su u Osmanskom carstvu sprovedene polovinom 19. veka olakšale su tuzlanskim hrišćanima dobijanje dozvola (carskih fermana) za gradnju crkava - Tanzimat - gilhanski hatišerif iz 1839. godine o ravnopravnosti i slobodi svih veroispovesti, te Hatihumajun iz 1856. godine, novi ustavni zakon za Bosanski vilajet, kojim se, između ostalog, hrišćanska crkva u Osmanskom carstvu stavlja pod zaštitu međunarodnih prava.[3] Uporedo sa premeštanjem sedišta zvorničkog kajmekama iz Zvornika u Tuzlu, godine 1852. episkopska stolica je iz Zvornika prenesena u Tuzlu, a eparhija promenila naziv u Zvorničko-tuzlanska.[3]
Hram Vasnesenja Gospodnjeg u Požarnici sagrađen je 1896. godine. Tokom 1975. godine izgrađen je parohijski dom, a 1982. godine je izgrađen Svetosavski dom.[2]
Crkva je teško oštećena u ratu od 1992. do 1995. godine, zajedno sa parohijskim i svetosavskim domom. Crkveni mobilijar u potpunosti je uništen. Sačuvane zidne slike su u veoma lošem stanju.[2] Crkva je obnovljena 2016. godine zahvaljujući sredstvima grada Tuzle u iznosu od 21.000 KM, sredstvima Vlade Tuzlanskog kantona, grada Bijeljine i donatorskim sredstvima brojnih pojedinaca.[4][3]
Reference uredi
- ^ „Požarnica Pravoslavna crkva Vaznesenja Gospodnjeg”. wikimapia.org. Pristupljeno 13. 3. 2021.
- ^ a b v g d „Crkva Vaznesenja Gospodnjeg”. Komisija za nacionalne spomenike. Pristupljeno 13. 9. 2016.[mrtva veza]
- ^ a b v g „Crkva sa starim hrastom u Požarnici”. bastina.ba. Pristupljeno 13. 3. 2021.[mrtva veza]
- ^ „Srbi imaju svoje mjesto u Tuzli!”. bhstring.net. 2. 8. 2016.
Literatura uredi
- Zoran M. Jovanović, Azbučnik pravoslavne ikonografije i graditeljstva, Beograd, Muzej Srpske pravoslavne crkve.
- Dragiša Trifković, Tuzlanski vremeplov, 1981.
