Crkva Svetog proroka Ilije u Marićkoj
Crkva brvnara Svetoga Proroka Ilije nalazi se u selu Marićka, naselju udaljenom 20 kilometara od Prijedora, u Republici Srpskoj, BiH. I najpoznatija je crkva brvnara u Republici Srpskoj[1][2][3][4]
| Crkva Svetog proroka Ilije u Marićkoj | |
|---|---|
 Crkva Svetog proroka Ilije u Marićkoj | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Marićka kod Prijedora |
| Koordinate | 44° 52′ 07″ S; 16° 50′ 26″ I / 44.8686° S; 16.8406° I |
| Religija | hrišćanstvo |
| Tip | brvnara |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Eparhija banjalučka |
| Nivo značaja | kulturno dobro Republike Srpske |
| Grad | Prijedor |
| Entitet | Republika Srpska |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Patron | Ilindan, Veliki narodni zbor u Marićkoj |
| Osnivanje | 1870. obnova: 2003. |
| Specifikacije | |
| Kapacitet | 120 osoba |
| Dužina | 17 metara |
| Širina | 9 metara |
| Materijali | drvo |
Kako predstavlja vrijedan i izuzetno dobro očuvan primjer drvenih crkava brvnara u Bosni i Hercegovini, proglašena je za nacionalno dobro kao nacionalni spomenik u Bosni i Hercegovini (Službeni glasnik BiH, broj 102/11).[5]
Istorijat
urediNa osnovu urezanog natpisa iznad zapadnih vrata, gdje se pominje 1870. godina, nije jasno da li je to godina izgradnje crkve ili neka od njenih obnova. Na tavanu ove crkve nađene su carske dveri, na kojima je urezan datum 30. juli 1753. godine, koji bi se mogao odnositi na crkvu koja je na istom mjestu bila prije ove crkve brvnare. Crkvu je radio Teodor Čanak, sin Marka Čanka, graditelja crkvi u Rakelićima i Busnovima, a pri njenoj nekadašnjoj obnovi pominju se majstori Maksim Kujundžija i Ilija Lukić. Na zapadnoj strani 1898. godine pridodat je trijem iznad kojeg je dignut drveni zvonik. Velika sanacija crkve vršena je 1938. godine kad je, između ostalog, zamijenjena klis-šindra sa crijepom, a uređen je i oltarski prostor.
Izgled crkve
urediArhitektura crkve se odlikuje konstruktivnim rješenjima krova crkve sa prepuštenim širokim strehama, niskim drvenim zidovima, dekorativno-arhitektonskim elementima trijema i zvonika, domišljatim i konstruktivno uspjelim tesarskim vezama drvenih konstruktivnih elemenata, velikih konstruktivnih raspona, ali i vanredan osjećaj za proporcionalnost objekta, svjedoče o izuzetnom zanatskom umijeću lokalnih drvodjelja-neimara. Dostignuće graditelja je tim vrednije, imajući u vidu kompleksnost društveno-političkih i ekonomskih prilika kraja 19. vijeka, u vrijeme kada je crkva bila obnavljana.
Crkva je građena od hrastovih talpi koji su postavljeni na temelj od kamena. Sastoji se od ulaznog trema, trobrodnog naosa, horske galerije i oltarsko dela. Iznad trema je posle 1878. godine sagrađen je drveni zvonik. Tavanica iznad naosa je rađena u kombinaciji ravne tavanice i poluobličastog svoda.
Iz vremena druge obnove crkve (1938) potječe ikonostas sa 22 ikone, rad ikonopisca Pavla Žitetskog. Osim ikonostasa kao zaštićena pokretna dobra čine prijestolni krst, kandilo i drvena vrata s originalnim metalnim ključem, iz vremena prve crkve.
U neposrednoj blizini crkve nalazi se stari hrast, za koga stručnjaci smatraju da je star oko 600 godina. Slava crkve je Ilindan, kada se organizuje Veliki narodni zbor u Marićkoj. U porti hrama podignuta je spomen-bista dr Jovanu Raškoviću.
Galerija
uredi-
Spomenik dr Jovanu Raškoviću u porti hrama -
Crkva Svetog proroka Ilije u Marićkoj -
Ulazna vrata u hram -
Crkva Svetog proroka Ilije u Marićkoj, 2021 -
Crkva Svetog proroka Ilije u Marićkoj, 2021 -
Crkva Svetog proroka Ilije u Marićkoj, 2021
Reference
uredi- ^ Damjanović, Dragan (2015). „Pravoslavna crkva sv. Ilije u Poganovcima”. Peristil. 57: 91—101. ISSN 0553-6707. doi:10.17685/peristil.57.8.
- ^ ŠEVO, LjILjANA (2016-12-21). „POSTANAK, ARHITEKTURA I IKONE PRAVOSLAVNE CRKVE SVETIH APOSTOLA PETRA I PAVLA U KOZARCU”. GLASNIK UDRUŽENjA ARHIVSKIH RADNIKA REPUBLIKE SRPSKE. 1 (8). ISSN 1840-4626. doi:10.7251/guars1608045s.
- ^ Tasić, Snežana (2009-11-25). „Hrast star više od šest vijekova”. Glas Srpske (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2020-02-14.
- ^ Srpska, RTRS, Radio Televizija Republike Srpske, Radio Television of Republic of. „Srijeda, 25. jun 2014 / Ljubica Kreško Romanić, Niševići, "Crkva Sv. proroka Ilije u selu Marićka... Jedna od pet crkava brvnara na području opštine Prijedor... Sagrađena je davne 1870. godine... i pod zaštitom je države, kao nacionalni spomenik."”. www.rtrs.tv. Pristupljeno 2020-07-09.
- ^ „Komisija/Povjerenstvo za Očuvanje Nacionalnih Spomenika-Crkva sv. Ilije u Marićki, graditeljska cjelina”. Arhivirano iz originala 07. 04. 2016. g. Pristupljeno 28. 03. 2016.
