Crnogorsko-turski rat (1862)
Crnogorsko-turski rat iz 1862. godine predstavlja oružani sukob između Osmanskog carstva i Crne Gore. Rat je završen porazom Crnogoraca i mirom u Rijeci Crnojevića.
| Crnogorsko-turski rat (1862) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Crnogorsko-turskih ratova | |||||||||
 Mirko Petrović Njegoš | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
.svg){kind=small} Crna Gora |
 Osmansko carstvo | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Nikola I Petrović Mirko Petrović Njegoš |
Omer-paša Latas Abdul Kerim Nadir-paša | ||||||||
| Jačina | |||||||||
| oko 15.000[1] | oko 55.000[1] | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
| oko 2.000 mrtvih i 4.600 ranjenih[1] | oko 22.000 izbačenih iz stroja[1] | ||||||||
Povod uredi
Povod za izbijanje rata je pomoć koju su Crnogorci pružali hercegovačkim ustanicima Luke Vukalovića 1861. godine. Saznavši za to, Porta je objavila rat Crnoj Gori. Kao i u prethodnom ratu, deceniju ranije, tako je i 1862. godine turskom vojskom komandovao Omer-paša Latas. Njegov cilj bio je osvajanje prestonice - Cetinja.
Rat uredi
Crnogorsku vojsku je predvodio vojvoda Mirko Petrović Njegoš koji se proslavio u borbama sa Turcima (Bitka na Grahovcu). Iako su pružali žestok otpor, Crnogorci su morali da se povuku pred nadmoćnijom turskom vojskom koja je za sobom ostavljala pustoš. Krajem avgusta, iznurene crnogorske jedinice pružale su očajnički otpor na prilazima Cetinju. Na molbu Crnogoraca, Rusija je intervenisala u Carigradu i spasila Crnu Goru od potpunog pokoravanja, a knjaz Nikola je morao da prihvati ultimatum Omer-paše. Petomesečni rat sasvim je iscrpeo Crnu goru.
Mir uredi
Mirovni ugovor sklopljen je u Rijeci Crnojevića. Njime je Crna Gora sačuvala svoj položaj, ali je morala da učini izvesne ustupke Porti: da udalji iz zemlje vojvodu Mirka, da otvori put od Skadra do Hercegovine preko svoje teritorije, da izgradi zaštitne karaule i da ne narušava pograničnu liniju i ne vrši razbojništva.
Posledice uredi
Omer-pašini pohodi na Crnu Goru pokazali su da crnogorska vojska, sastavljena od naroda, nije mogla da se uspešno suprotstavi Turcima. Vlada Srbije pomogla je Crnogorce šaljući im oficire za obuku, naoružavanje i novac. Porazi u ratovima sa Turcima naterali su kralja Nikolu da preuredi vojsku. Uredbom iz 1871. godine izvršena je reforma crnogorske vojske. Ona je svrstana u 30 bataljona redovne vojske i 1 bateriju topova (ukupno 16 700 vojnika). Četiri godine kasnije organizovana je intendantska služba koja se starala o snabdevanju vojske.
Reference uredi
Literatura uredi
- Berić, Dušan M. (1994). Ustanak u Hercegovini 1852-1862 (1. izd.). Beograd: SANU.
- Berić, Dušan M. (2000). Srpsko pitanje i politika Austrougarske i Rusije (1848-1878). Beograd: Gutenbergova galaksija.
- Ekmečić, Milorad (1981). „Srpski narod u Turskoj od sredine XIX veka do 1878”. Istorija srpskog naroda. knj. 5, sv. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 447—526.
- Jovanović, Radoman (1981). „Crna Gora 1851-1878”. Istorija srpskog naroda. knj. 5, sv. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 423—446.
- Ljušić, Radoš (2001). Istorija srpske državnosti. 2. Novi Sad: Ogranak SANU.
- Mikavica, Dejan; Vasin, Goran; Ninković, Nenad (2013). Istorija Srba u Crnoj Gori 1496-1918. Novi Sad: Prometej.
- Mikavica, Dejan; Vasin, Goran; Ninković, Nenad (2017). Srbi u Crnoj Gori 1496-1918. Nikšić: Institut za srpsku kulturu.
- Stojančević, Vladimir (1990). Srbija i oslobodilački pokret na Balkanskom poluostrvu u XIX veku. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
- Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium.