Čegar
Spomenik na brdu Čegar, nadomak Niša, podignut je na mestu gde se odvijala čuvena bitka iz Prvog srpskog ustanka, u znak sećanja na poginule vojnike i njihovog komandanta Stevana Sinđelića. Spomenik na Čegru predstavlja nepokretno kulturno dobro kao znamenito mesto od izuzetnog značaja.
Današnji spomenik u obliku kule — simbola srpskog vojnog logora. Podignut je povodom pedesetogodišnjice oslobođenja Niša od Osmanskog carstva, 1. juna 1927. Prvobitni spomenik je ostao u niši novog, iznad kojeg je 1928. godine postavljeno bronzano poprsje Stevana Sinđelića, rad vajara Slavka Miletića.
Bitka na Čegru uredi
Nedaleko od sela Kamenica, severoistočno od Niša, nalazi se uzvišenje Čegar, poznato istorijsko mesto po bici iz Prvog srpskog ustanka. Na platou uzvišenja, gde je bio šanac Stevana Sinđelića, 31. maja 1809. godine došlo je do Čegarske bitke. Komandant srpskih ustanika na Čegru, Stevan Sinđelić ostvario je tada herojski poduhvat. Pucanjem u barutanu pokušao je da zaustavi prodor Turaka. Od glava izginulih Srba na Čegru Turci su iste godine izgradili Ćele kulu u Nišu.
Spomen obeležja na Čegru uredi
Čegar zauzima posebno mesto u istoriji borbe za slobodu i nezavisnost naših naroda. Stoga je dva puta obeležavan spomenicima.
Prvo spomen obeležje uredi
Prvo obeležje mesta na kome se nalazio šanac Stevana Sinđelića i gde se odigrala Čegarska bitka, podignut je 4. jula 1878. Imao je oblik manje piramide od granita, sa dva natpisa: „Vojvodi Stevanu Sinđeliću i njegovim neumrlim junacima, koji ovde slavno izgiboše 19. maja. 1809. napadajući Niš“ i, na drugoj strani: „Knjaz Milan M. Obrenović IV i njegova hrabra vojska pokajaše ih osvojivši Niš 28. decembra 1877.
Spomenik je otkriven u prisustvu kneza Milana, šest meseci posle oslobođenja Niša od Turaka i ujedno predstavlja prvi spomenik podignut u oslobođenom Nišu.[1]
Drugo spomen obeležje uredi
Današnji spomenik u obliku kule - simbola vojnog utvrđenja, izgrađen je povodom pedesete godišnjice oslobođenja Niša, a otkriven je 1. juna 1927. godine. Postavljen je na istom mestu kao i staro spomen obeležje koje je ostalo u niši novog spomenika.
Izgled spomenika uredi
Spomenik je izgrađen po projektu ruskog arhitekte, emigranta Julijana Lj. Djupona. Arhitektura spomenika je ujedno arhitektura karakteristična za period između dva svetska veka, kada su česti spojevi romantizma i dekorativnih elemenata nacionalne srednjovekovne arhitekture.[2] Kula kvadratne osnove stoji na postamentu sa blao zakošenim ivicama. Završno kube na osmougaonom tamburu je logičan završetak kompozicije. Dekoracija je bogata, ali ne i preterana. Fasada kule, sa otvorima i kružnim rozetama, izvedena je u alternaciji opeke i malter, a donji deo, sa prilaznim stepeništem, načinjen je od kamenih blokova iz Niške tvrđave, sa Vinik kapije, koju je Vojska 1927. godine porušila, uvodeći železničku prugu.[1]
Bista Stevana Sinđelića naknadno je postavljena, umesto bareljefa sa njegovim likom, iznad koga je bila figura orla. Bista je delo niškog vajara hrvatskog porekla, Slavka Miletića.[3]
Značaj uredi
Osim što je bio u funkciji veličanja podviga nacionalnog heroja, spomenik je imao i sžan nacionalno-dinastički karakter, je je povezivao podvige Stevana Sinđelića sa činom osvajanja Niša pod knezom Milanom Obrenovićem.[4]
Skrnavljenje spomenika uredi
Dana 10. juna 2013, samo deset dana posle 204 proslave godišnjice Boja na Čegru nepoznata grupa ljudi, za koje se može pretpostaviti da su simpatizeri ili članovi navijača FK Partizan je na spomeniku ispisala fazonirane inicijale nadimka navijačke grupe Partizana Južni Front(1970 JF) kao i veliko NK na spomeniku i Cartel 1970.
Galerija uredi
-
Stevan Sinđelić -
Top na Čegru -
Prilaz spomeniku na Čegru -
Stepenice u unutrašnjem delu spomenika na Čegru -
-
-
-
-
-
-
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b B. Andrejević, Spomenici Niša, II izdanje, Prosveta, Niš. (2001). str. 37.
- ^ Z. Čemerikić, Arhitekta Julijan Lj. Djupon, niški period, Društvo arhitekata Niša, Niš. (2013). str. 33.
- ^ V. Petrović, Niš u delima putopisaca od IV do XX veka, Punta, Niš. (2000). str. 299.
- ^ N. Makuljević, Umetnost i nacionalna ideja, Sistem evropske i srpske vi-zuelne kulture u službi nacije, 295.
