Википедија

Šapasti krst

Šapasti krst nastao je u gruzijskoj ornamentici petog vijeka,[1] a sreće se i ornamentici Jermenije.[2] U literaturi ovaj tip krsta naziva se još rupertov, krst pate, ili kosovski krst u srpskoj heraldici. Šapasti tip hrišćanskog krsta odlikuju krakovi koji su uski u centru, i koji se često šire ka krajevima kroz zakrivljenu ili pravu liniju, da bi bile širi na krajevima. Pojavljuje se veoma rano u srednjovijekovnoj umjetnosti, na primjer u metalnom vezu datom Monca katedrali od strane lombardijske kraljice Teodelinde (umrla 628), i Lindau Jevanđelju iz 8. vijeka u Morgan biblioteci. Rani engleski primjeri potiču iz 1200. godine i nalazi se u grbu barona Berklija.[3][2][4]

Šapasti krst sa srpskog krstaša

Naziv uredi

Reč „pattée” je francuski pridjev u ženskom obliku koji se koristi u svom punom kontekstu kao„ la croix pattée”, što doslovno znači „krst na nogama”, od imenice „patte”, što znači noga ili šapa.[5] Krst ima četiri raspršena stopala, svako je slično stopalu, na primjer, čaše ili svjećnjaka. Na njemačkom je poznat kao „Tatzenkreuz ”od „Tatze” što znači stopalo, šapa.[6]

Varijante uredi

Sledi prikaz varijanti šapastog krsta:

varijante šapastog krsta
Izgled Opis
 
 Sa ivicama krakova koje su konkavne kroz cijelu dužinu. Najpoznatiji je po svojoj upotrebi kao Gvozdeni krst, zasnovan na dizajnu Tevtonskog reda (slika), korišćen kao simbol Njemačkog carstva koji je bio prisutan na njegovom ratnom znamenju uključujući i na avionima Luftštrekrefte do aprila 1918. godine kada je uveden Balkenkreuz.
 
 Koristi se da predstavlja mač u krstu svetog Jakova (takođe poznat kao „mačeviti krs”t).[7]
 
 Sa manjom krivinom, srpski krstaš korišćen na ratnim zastavama srpskog srednjeg vijeka i srpskih ustanika pod otomanskom vlašću. Korišćen je od strane Templara, a nalazi se i na raznim grbovima. Druga varijanta ovog tipa sreće u zapadnoj Evropi na avionima Njemačkog carskog ratnog vazduhoplovstva) do aprila 1918. godine, i osnova je za sličan krst koji koriste oružane snage moderne Njemačke, Bundesver.
 
 Nacionalni je simbol Republike Gruzije, koristi se na zastavi, grbu i raznim službenim i neslužbenim organizacijama ove zemlje
 
 Sa krajevima krakova koji su konveksni i izvijeni; ponekad se zove krst alise (francuski: croix pattée alésée arrondie, bukv. ‘zaokruženi izdubljeni pate krst’). (franc. croix pattée alésée arrondie).
 
 Sa trougaonim krakovima koje se približavaju popunjavanju kvadrata.
 
 Poznat kao krst svetog Đorđa u Švedskoj i "Kozački krst" u Ukrajini.
 
 Sa pravim paralelnim linijama u centru, i dalje se uklapa u opštu definiciju “ima grane koje se šire krivenjem na krajevima” i smatra se šapastim krstom u Rudolf Kohovoj knjizi Znakovi (nemački: Das Zeichenbuch).[8] (nem. Das Zeichenbuch).

U srpskoj heraldici uredi

Templari uredi

 
Zastava sa šapastim krstom koju su koristili Templari u bitkama

Između ostalih šapasti krst koristili su vitezovi Templari. Boje templarskog stega bile su crno-bijele.[9]

Izvori uredi

  1. ^ *Helen Machavariani: Bolnisi sionis samsheneblo carcera. Mecniereba, Tbilisi 1985
  2. ^ a b Ćirić 2009, str. 179.
  3. ^ Planché, J.R. The Pursuivant of Arms; or Heraldry Founded upon Facts. London, 1859, pp. 29
  4. ^ Acović 2008, str. 265, 292, 503.
  5. ^ Larousse Dictionnaire de la Langue Francaise Lexis, Paris, 1993, pp. 1356
  6. ^ Planché, J.R. The Pursuivant of Arms; or Heraldry Founded upon Facts. London, 1859, pp. 29
  7. ^ Davies, Nikolas; Jokiniemi, Erkki (2012). Dictionary of Architecture and Building Construction. Routledge. str. 104. ISBN 9781136410253. 
  8. ^ Koch, Rudolf (1955). The book of signs. New York: Dover Publications. ISBN 9780486201627. OCLC 509534. 
  9. ^ „Bednыe soratniki Hrista Volьfgang Akunov”. Arhivirano iz originala 2019-06-02. g. Pristupljeno 2019-06-02.  Nepoznati parametar |deadlink= ignorisan [|dead-url= se preporučuje] (pomoć)

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Šapasti krst na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Шапасти_крст&oldid=27679076”