Šarl Furije
Šarl Furije (franc. Charles Fourier; Bezanson, 7. april 1772 — Pariz, 10. oktobar 1837), bio je francuski filozof i ekonomista, veliki društveni reformator i jedan od preteča socijalističkog pokreta. Šarl Furije se pored Roberta Ovena i Sena Simona ubrajao u utopijske socijaliste. Nije toliko značajan kao Sen Simon iako je bio pod istim uticajima kao i on. Rukovodio se shvatanjima francuskih materijalista koji su težili da utvrde jedinstvo sveta. Uviđajući tešku situaciju sitnburžoazije i proletarijata ugroženih industrijskom revolucijom, dao je oštru kritiku kapitalističkog sistema.
Šarl Furije | |
|---|---|
.jpg) | |
| Datum rođenja | 7. april 1772. |
| Mesto rođenja | Bezanson, Francuska |
| Datum smrti | 10. oktobar 1837. (65 god.) |
| Mesto smrti | Pariz, Francuska |
Biografija uredi
Šarl Furije je rođen u porodici malog trgovca, očev posao nije ga zanimao, već se zanosio idejom da postane vojni inženjer ili arhitekta. Ali kako nije bio aristokratskog porekla, nije imao nikakve šanse da ga prime u vojnu školu, pa se na kraju pomirio sa sudbinom i radio kao službenik za razno razne trgovce (ekonomista). Ipak nije bio zadovoljan svojim poslom, a ni svojim poslodavcima pa ih je često menjao, kao i gradove u kojima je živio od 1791. do 1816. živeo je i radio u Parizu, Ruanu , Lionu, Marselju. Bio je i filozof i tokom svog života bavio se psihologijom socijalizma. Pred kraj života Šarl Furije je stekao veliki broj pristalica koji su, ne samo širili, već i pokušavali da praktično ostvare njegovu ideju o eksperimentalnim zajednicama, falangama, kao prelaznom stepenu ka "društvu harmonije". Tako je u Sjedinjenim Američkim Državama četrdesetih godina XIX veka osnovano oko dvadeset devet zajednica, u kojima su ljudi živeli udruženi kao proizvođači i kao potrošači i radili ono za šta su imali prirodne sklonosti. Međutim, ni jedna od njih nije trajala duže od pet do šest godina.
Psiholški socijalizam uredi
U svim dosadašnjim etapama istorijskog procesa politika i moral nisu postigli da ljudi zavole rad. Klasa proizvođača je dobrim delom nezaposlena ili radi bez ikakvog zadovoljstva i sporo. Da bi se proizvođači više zainteresovali za rad, treba ga učiniti privlačnim. Svaki čovek ima pravo na rad, ali treba da radi, na poslovima koji ga interesuju i proizvodi stvari koje njemu i drugima donose zadovoljstvo. A to se može postići jedino u okvirima novog industrijskog sistema, koji se zasniva na proizvodno-potrošačkim zajednicama u kojima bi bili udruženi i skladno delovali, radnici, kapitalisti, naučnici i umetnici. Glavni faktori u razvoju društva su priznavanje prava žena i proizvodnja. Osnovni oblik društveno-proizvođačkih skupina bile bi falange.[1]
Falange su zamišljene kao poljoprivredno-industrijska udruženja od 1500 do 1600 osoba. Rad bi se obavljao prema individualnim sklonostima i sposobnostima, a ljudi sa istim sklonostima udruživali bi se u skupine. Da bi se uklonile sve prepreke koje su u toku tri hiljade godina paralizovale "socijalni duh", potrebno je po Furijeu ispuniti bar tri osnovna uslova. Tako on naglašava da treba eliminisati siromaštvo koje u najvećoj meri proizilazi iz nezaposlenosti, sprečiti socijalne konflikte koji najviše nastaju zbog siromaštva i osigurati egzistencijalni minimum za sve članove društvene zajednice. Civilizovano društvo se kreće u začaranom krugu, jer umesto proklamovanih ciljeva, ostvaruje njihove suprotnosti koje nije u stanju da savlada. Tako svi poroci koji su se u varvarstvu pojavljivali u jednostavnom obliku, u civilizovanom društvu dobijaju "složen, dvosmislen i licemeran oblik". Istovremeno u civilizovanom drušvu se i "siromaštvo rađa iz izobilja"...[2]
Dela i nešto o njima uredi
Šarl Furije u svojim delima, među kojima su najznačajnija Novi industrijski i društveni svet, Teorija četiri pokreta i Rasprava o opštem jedinstvu, oštro kritikuje građansko društvo.
On ironično ukazuje da u građanskom društvu, umesto slobode i ravnopravnosti, postoji socijalno porobljavanje i da u bedi živi ogromna većina ljudi. Društvo se sukobljava sa prirodnim potrebama ljudi, a napetost koja se stvara u tom sukobu je odgovorna za ljudsku bedu, smatra Furije. Zato bi samo reorganizacija društva, koja bi omogućila ispunjavanje ljudskih potreba za radošću i zadovoljstvom, okončala ovu bedu.
Reference uredi
Literatura uredi
- Blagojević, Obren (1996). Šarl Furije. str. 167.
