Šubići

Šubići
Šubići
Država	Hrvatska, Bosna
Posjedi	Bribir
Osnivač	Budec
Vladavina	11. vek - 1456. godina

Šubići su bili hrvatski srednjovekovni velikaški rod koji je upravljao bribirskom župom do polovine 15. veka. Najistaknutiji predstavnik porodice bio je Pavle Šubić. U prvoj četvrtini 14. veka Šubići su vladali delovima Bosanske banovine.

Istorija uredi

Pečat bribirskih knezova

Bribir se danas nalazi u Dalmaciji u Republici Hrvatskoj. Prostire se na ravnom bregu oko petnaest kilometara severozapadno od Skradina, u blizini starog puta ka Zadru koji prolazi kroz Benkovce. U rimskom periodu bio je poznat kao Varvarija. Imao je status municipijuma. Vizantijski car Konstantin Porfirogenit u 10. veku piše o Hrvatima koji su se naselili u 7. veku na prostore Dalmacije i organizovali se u jedanaest zemalja (županija) od kojih je jedna bila i Bribir, na mestu stare Varvarije. U dokumentima se vođe ovih plemena nazivaju principes Breberienses ili knezovi Bribirski. Poticali su iz plemena Šubića. Šubići su igrali značajnu ulogu u 13. i 14. veku. Ugarski kralj Bela IV potvrdio je Šubićima držanje Bribirske župe 1251. godine. Vrhunac moći Šubići su doživeli tokom vladavine Pavla I Šubića (1273—1312) koji je bio knez Splita i primorski ban, kao i gospodar velikih delova Bosne sa Humskom zemljom. Pavle se koristio građanskim ratom u Ugarskoj koji je izbio 1290. godine nakon smrti Ladislava IV Kumanca. Oko krune su se borili Andrija III, unuk Andrije II i Anžujci predvođeni Karlom Martelom. Sremski kralj Dragutin i njegovi sin Vladislav podržavali su Arpade. Pavle je povlastice dobijao od obojice pretendenata koji su nastojali da ga privuku na svoju stranu. Potčinio mu se i Hrvatin Stjepanić, knez Donjih Kraja i rodonačelnik srednjovekovne velikaške porodice Hrvatinića. Pavle i njegov brat Mladen I, bosanski ban (1302—1304), vode rat protiv Stefana I Kotromanića, Dragutinovog zeta, koji je sa bratom na banskom prestolu nasledio Prijezdu (između 1287. i 1290). Mladen I je 1304. godine poginuo u sukobu sa bosanskim jereticima te je Pavle na banski presto postavio svoga sina Mladena II. (1304—1322). Nakon smrti Stefana Kotromanića, njegova udovica se sa sinom povlači u Dubrovnik. Ubrzo se, međutim, vratila u Bosnu kod Mladena II koji je uzeo u zaštititu maloletnog Stefana II Kotromanića koga 1314. godine postavlja na banski presto.

Koristeći se sukobima Mladena i Trogira i Šibenika (1319), ugarski kralj Karlo Robert proglasio je Mladena nevernim vazalom i pokrenuo je rat protiv njega. Mladen je istovremeno vodio i neuspešan rat sa srpskim kraljem Milutinom (1282—1321). Hrvatinovi sinovi, Pavle, Vukac i Vukoslav, staju na stranu ugarskog kralja i Stefana Kotromanića (koga je Karlo Robert uzeo u zaštitu). Mladen je poražen i lišen banskog dostojanstva 1322. godine. Šubići nakon svrgavanja Mladena gube najveći deo svojih teritorija. Ipak, određene teritorije zadržala su Mladenova braća i nećaci, Mladen III, Pavle III, Božidar, Juraj I Zrinski. Bribir, Skradin, Klis i Omiš bili su i dalje u njihovim rukama. Glava porodice najpre je bio Juraj II, a potom njegov sin Mladen III. Mladen je 1348. godine umro od kuge. Bio je oženjen Jelenom, sestrom srpskog cara Dušana (1331—1355). Poslednji bribirski knez bio je prapraunuk Pavla III, Jakov II. Obavljao je i funkciju hrvatskog podbana u vreme Karla Kurjakovića Krbavskog (1411—1413). Jakovljevom smrću (1456) izumro je glavni ogranak Šubića.