Šurjan
Šurjan (mađ. Surján) je naselje u opštini Sečanj, u Srednjobanatskom upravnom okrugu, u Srbiji. Prema popisu iz 2011. bilo je 253 stanovnika.
Šurjan | |
|---|---|
 Pravoslavna crkva u selu | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Srednjobanatski |
| Opština | Sečanj |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  253 |
| — gustina | 5/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 23′ 55″ S; 20° 52′ 23″ I / 45.398675° S; 20.872957° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 82 m |
| Površina | 45,0 km2 |
.svg)  Šurjan Šurjan na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 23254 |
| Pozivni broj | 023 |
| Registarska oznaka | ZR |
Šurjan je pogranično mesto, kod granice sa Rumunijom.
Istorija uredi
Selo Šurjan, u neposrednoj blizini Jaše Tomića, udaljeno je od rumunske granice nepuna 2 km.
Po prvi put se pominje ime Šerjen (Serjen) 1470. godine ime je dobilo po imenu vlastelina Šerjena. Godine 1717. dobija ime Šurjan, i pošto su stanovnici napostili mesto Šurjan ostalo je samo 32 kuće. U polovini toga veka doselili su se srpsko stanovništvo i 1783. godine nastanili su se u sela Vojne granice Samoš, Šurjan i Boku.
Međutim, njihova mesta su zauzeli, doselili se Srbi iz (sada pograničnog) sela Čavoša na rumunskoj strani. Tako da je tada povećano na 69 kuća. "Šurijan" je 1764. godine bio pravoslavna parohija Čakovačkog protoprezvirata.[1] Po austrijskom carskom revizoru Erleru mesto je 1774. godine bilo u Čakovačkom okrugu i distriktu, a stanovništvo većinsko srpsko.[2] Kada je 1797. godine popisan pravoslavni klir u "Šurijanu" je samo jedan sveštenik. Paroh pop Nikodim Laušević (rukop. 1765) govorio je samo srpskim jezikom.[3]
U XVIII veku podignuta crkva i bila su 484 pravoslavnih i 20 katoličkih stanovnika. Parohijsko zvanje je osnovano i crkvene matrikule se vode od 1779. godine. Godine 1846. paroh je pop Sofronije Popović, a kapelan pop Jovan Popović. Selo ima tada 396 stanovnika, a narodnu školu pohađa 20 učenika koje uči Nedeljko Željski.[4]
Žitelj šurjanski Nikola Knežević je 1892. godine sav svoj veliki imetak poklonio srpstvu, u humanitarne svrhe, u Novom Sadu.[5]
Po puštanju u saobraćaj železničke pruge Sečanj – Pardanj (1889. god.) Šurjan je dobio železničku stanicu. A 1902. godine podignuta je škola.[6]
Populacija kroz istoriju.[7]
| Godina | 1869. | 1880. | 1890. | 1900. | 1910. | 1921. |
| Stanovnika | 646 | 539 | 633 | 618 | 563 | 759 |
| Srba | ? | ? | ? | ? | ? | 603 |
| Rumuna | - | ? | ? | ? | ? | 13 |
| Nemaca | - | ? | ? | ? | ? | 62 |
| Mađara | - | ? | ? | ? | ? | 277 |
| Ostalih | - | ? | ? | ? | ? | 0 |
Crkva spomenik kulture uredi
Prisilno katoličenje i pomađarivanje koje su sprovodile lokalne vlasti pograničnog sela na rumunskoj strani, navelo je srpsko stanovništvo da 1783. pređe u sela Vojne granice Samoš, Šurjan i Boku. Tada su stanovnici Čavoša preneli ikone sa svog ikonostasa u Šurjan, čija je Vaznesenjska crkva u današnjem obliku podignuta 1940. na mestu starijih građevina (prve iz 1765. i druge iz 1835). Sve prenete ikone iz rumunskog Čavoša (njih tridesetak) i dva para carskih dveri, nastale u XVIII stoleću, podeljene su u tri serije prema stilskim osobenostima. Prva grupa pripada krugu zografa oko Nedeljka Popovića Šerbana i sve imaju kao okvir uzanu zlatnu i crvenu traku, a preslikane su delimično ili potpuno. Na njima je graficizam manje izražen, pojednostavljena je linija odeće, ali čist kolorit i solidna tehnika upućuju na Šerbana ili njegove saradnike. Drugu seriju čine ikone slabog seoskog majstora, više etnografskih nego umetničkih vrednosti. Celivajuće ikone čine treću grupu zajedno sa ikonom sv. Simeona i sv. Save Srpskog. Postoji još jedna veća živopisana drvena ploča, verovatno deo ikonostasa, sa figurama proroka. Iako varirajući u kvalitetu, sve ikone sa ikonostasa u Čavošu prenete u šurjanovačku bogomolju, ostaju u domenu tradicionalnog zografskog slikarstva putujućih samouka.[8]
Demografija uredi
Kretanje broja stanovnika:
U naselju Šurjan živi 266 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,6 godina (39,5 kod muškaraca i 44,2 kod žena). U naselju ima 121 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,73.
Stanovništvo u ovom naselju je mešovito sa približno istom zastupljenošću Srba i Mađara, a u poslednjih pet popisa primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 0 | 1 | ||
| 80+ | 7 | 4 | ||
| 75—79 | 9 | 13 | ||
| 70—74 | 7 | 7 | ||
| 65—69 | 8 | 6 | ||
| 60—64 | 6 | 13 | ||
| 55—59 | 12 | 9 | ||
| 50—54 | 15 | 12 | ||
| 45—49 | 13 | 14 | ||
| 40—44 | 10 | 9 | ||
| 35—39 | 11 | 9 | ||
| 30—34 | 15 | 10 | ||
| 25—29 | 9 | 8 | ||
| 20—24 | 11 | 11 | ||
| 15—19 | 9 | 4 | ||
| 10—14 | 15 | 7 | ||
| 5—9 | 12 | 10 | ||
| 0—4 | 10 | 4 | ||
| Prosek : | 39,5 | 44,2 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 142 | 40 | 88 | 7 | 6 | 1 |
| Ženski | 130 | 15 | 88 | 26 | 1 | 0 |
| UKUPNO | 272 | 55 | 176 | 33 | 7 | 1 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 99 | 69 | 0 | 0 | 12 |
| Ženski | 50 | 43 | 0 | 0 | 1 |
| UKUPNO | 149 | 112 | 0 | 0 | 13 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 0 | 7 | 0 | 0 | 3 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| UKUPNO | 0 | 7 | 0 | 0 | 4 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 0 | 4 | 0 | 1 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 2 | 2 |
| UKUPNO | 0 | 0 | 4 | 2 | 3 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 3 | |
| Ženski | 0 | 1 | 0 | 0 | |
| UKUPNO | 0 | 1 | 0 | 3 | |
Reference uredi
- ^ "Srpski sion", Sremski Karlovci 1905.
- ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
- ^ "Temišvarski zbornik", Novi Sad 8/2015.
- ^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.
- ^ "Branik", Novi Sad 1892.
- ^ Letopis Opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji Marina M.(Beč 1999). :
- ^ Milekerovi letopisi Opština u južnom Banatu Feliks Mileker. ISBN 978-86-85075-04-9.:
- ^ Rešenje Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje spomenika kulture NRS br.1910/49. od 21.11.1949. god, :
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Literatura uredi
- Mileker, Feliks; Pantić, Kosta; Belča, Dušan (2005). Letopisi opština u južnom Banatu. ISBN 978-86-85075-04-9.
- Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno 1927. „Napredak Pančevo”
- Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928.
- Letopis Opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji Marina M.(Beč 1999). Letopis period 1812 – 2009. g. Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o Banatskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili Doseljenici čime se bavili meštani.
