14. septembar
датум
14. septembar (14.9.) je 257. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (258. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 108 dana.
Događaji uredi
| septembar | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | ||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | ||||||
- 81 — Nakon smrti brata Tita, vlast nad Rimskim carstvom preuzeo je Domicijan.
- 1219 — Proglašena autokefalnost Srpske pravoslavne crkve, sa sedištem u manastiru Žiča, koju je kod nikejskog cara Teodora I Laskarisa i vaseljenskog patrijarha Manojla I Haritopula izdejstvovao Sava Nemanjić
- 1262 — Kralj Kastilje Alfonso zauzeo luku Kadiz na obali Atlantskog okeana, okončavši petovekovnu mavarsku okupaciju grada.
- 1812 — Francuske trupe pod Napoleonom Bonapartom ušle u Moskvu. Postoji legenda da su Rusi zapalili Moskvu u povlačenju, ali je Moskva gorela pre svega zato što više nije bilo nikog da spreči požare.
- 1829 — Potpisan Jedrenski mirovni ugovor kojim je okončan rusko-turski rat. Srbija na osnovu Jedrenskog mira 1830. dobila hatišerif o samoupravi, a Grčka nezavisnost.
- 1930 — Nacional-socijalistička partija Adolfa Hitlera postala druga partija po veličini u nemačkom parlamentu.
- 1939 — Helikopter „VS-300“ ruskog konstruktora Igora Sikorskog, koji je emigrirao u SAD, izveo prvi uspešan let.
- 1959 — Sovjetska sonda Luna 2 se srušila na Mesec i postala prvi ljudskih ruku delo koje je stiglo do njega.
- 1960 —
- U Kongu izvršen vojni udar pod vođstvom pukovnika Žozefa Mobutua, a premijer Patris Lumumba stavljen u kućni pritvor.
- Na sastanku predstavnika zemalja-proizvođača nafte u Bagdadu osnovana Organizacija zemalja izvoznica nafte, OPEK.
- 1975 — U Amsterdamu jedan nezaposlen učitelj nožem isekao „Noćnu stražu“, jednu od najcenjenijih Rembrantovih slika.
- 1992 — Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija usvojio rezoluciju o povećanju broja i proširenju mandata međunarodnih mirovnih snaga u Bosni i Hercegovini.
- 1995 — Pobedile tri nacionalne stranke, Srba, Hrvata i muslimana, čiji su lideri bili glavni vinovnici trogodišnjih ratnih sukoba.[pojasniti]
- 1996 —
- Kambodžanski kralj Norodom Sihanuk dao oprost jednom od lidera Crvenih Kmera Jengu Sariju zbog njegove uloge u periodu „polja smrti“, kada je u Kambodži ubijeno između milion i dva miliona ljudi.
- U Bosni i Hercegovini održani prvi opšti izbori posle potpisivanja mirovnog sporazuma u Dejtonu u decembru
- 1997 — U požaru u rafineriji nafte u Vizagapatnamu, na jugu Indije, poginulo najmanje 56 osoba, a istog dana u centralnom delu te zemlje poginuo 81 putnik kada se pet vagona ekspresnog voza survalo s mosta u reku.
- 2001 — Senat SAD usvojio rezoluciju kojom se predsedniku SAD Džordžu Bušu odobrava da „preduzme sve neophodne i odgovarajuće mere“ povodom napada 11. septembra. Predsednik Buš odobrio mobilizaciju 50.000 rezervista.
Rođenja uredi
- 1486 — Hajnrih Kornelijus Agripa, nemački teolog, astrolog i alhemičar. (prem. 1535)
- 1580 — Fransisko de Kevedo, španski prozni pisac i pesnik. (prem. 1645)
- 1769 — Aleksandar fon Humbolt, nemački geograf i prirodnjak. (prem. 1859)
- 1826 — Ljubomir Nenadović, srpski književnik. (prem. 1895)
- 1852 — Simo Matavulj, srpski pisac. (prem. 1908)
- 1886 — Jan Masarik, čehoslovački političar i ministar spoljnih poslova Čehoslovačke. (prem. 1948)
- 1889 — Marija Kapovila, ekvadorska superstogodišnjakinja, koja je u trenutku svoje smrti imala 116 godina i 347 dana. (prem. 2006)
- 1910 — Džek Hokins, engleski glumac. (prem. 1973)
- 1913 — Hakobo Arbenz, pukovnik i predsednik Gvatemale. (prem. 1971)
- 1930 — Zvonimir Torjanac, hrvatski glumac. (prem. 2014)
- 1941 — Bogdan Tirnanić, srpski novinar, publicista i filmski kritičar. (prem. 2009)
- 1947 — Sem Nil, novozelandski glumac, scenarista, reditelj i producent.
- 1951 — Dankan Holdejn, britanski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (2016).
- 1953 — Robert Vizdom, američki glumac.
- 1960 — Melisa Lio, američka glumica.
- 1960 — Kalum Kit Reni,englesko-kanadski glumac.
- 1964 — Miroslav Krstić, profesor, teoretičar upravljanja (automatičar), prorektor za nauku i direktor istraživačkog centra za kontrolne sisteme na Univerzitetu Kalifornije u San Dijegu.[1]
- 1964 — Loran Furnije, francuski fudbaler i fudbalski trener.
- 1965 — Dmitrij Medvedev, ruski političar, treći predsednik Rusije.
- 1968 — Dejan Mijatović, srpski košarkaš i košarkaški trener.
- 1973 — Endru Linkon, engleski glumac.
- 1973 — Nas, američki hip hop muzičar.
- 1978 — Silvija Navaro, meksička glumica.
- 1979 — Ivica Olić, hrvatski fudbaler.
- 1980 — Luis Orna, peruanski teniser.
- 1983 — Ejmi Vajnhaus, britanska muzičarka. (prem. 2011)
- 1983 — Viktor Savić, srpski glumac.
- 1985 — Dušan Kaličanin, srpski glumac i baletan.
- 1985 — Mohamed Faje, senegalski košarkaš.
- 1987 — Gašper Vidmar, slovenački košarkaš.
- 1989 — Džimi Batler, američki košarkaš.[2]
Smrti uredi
- 407 — Jovan Zlatousti, carigradski patrijarh, teolog i propovednik, hrišćanski svetac i jedan od četiri crkvena oca pravoslavne crkve. (rođ. 349)
- 775 — Konstantin V Kopronim, vizantijski car. (rođ. 718)
- 1321 — Dante Aligijeri, italijanski pesnik. (rođ. 1265)
- 1852 — Artur Velzli Velington, britanski feldmaršal. (rođ. 1769)
- 1860 — Miloš Obrenović, srpski knez, vođa Drugog srpskog ustanka. (rođ. 1815)
- 1911 — Petar Arkadijevič Stolipin, ruski premijer. (rođ. 1862)
- 1927 — Izadora Dankan, američka igračica. (rođ. 1877)[3]
- 1937 — Tomaš Masarik, češki državnik i filozof. (rođ. 1850)
- 1974 — Milo Bošković (pesnik), crnogorski pesnik. (rođ. 1937)[4]
- 1976 — Pavle Karađorđević, jugoslovenski knez. (rođ. 1893)
- 1978 — Zenon Kosidovski, poljski pisac, esejista i pesnik. (rođ. 1898)
- 1982 — Grejs Keli, bivša američka filmska glumica i kneginja Monaka. (rođ. 1929)[5]
- 1982 — Bešir Džemail, predsednik Libana. (rođ. 1947)
- 1982 — Aleksandar Arnautović, srpski književnik, publicista i profesor. (rođ. 1888)[6]
- 1996 — Pece Atanasovski, jugoslovenski i makedonski muzičar. (rođ. 1925).
- 2001 — Ahmad Šah Masud, komandant avganistanske gerile u borbi protiv Talibana. (rođ. 1953)
- 2001 — Olga Ivanović, srpska glumica (rođ. 1921)[7]
- 2009 — Patrik Svejzi, američki glumac. (rođ. 1952).[8]
Praznici i dani sećanja uredi
- Srpska pravoslavna crkva slavi:
- Prepodobni Simeon Stolpnik – crkvena Nova godina
Reference uredi
- ^ „MIROSLAV KRSTIĆ”. sanu.ac.rs. Pristupljeno 24. 1. 2024.
- ^ Video, B/R. „Happy Birthday, Jimmy Buckets: Timberwolves Star Jimmy Butler Turns 29”. Bleacher Report (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-02-22.
- ^ „ISIDORA DANKAN”. znanje.org. Pristupljeno 16. 1. 2022.
- ^ Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 75.
- ^ „Grace Kelly | American actress and princess of Monaco”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 12. 3. 2020.
- ^ Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 28.
- ^ „Sećanje na Olgu Ivanović: Legendarna Nikolajevićka”. 24sedam.rs. Pristupljeno 16. 1. 2022.
- ^ „Zvezda Prljavog plesa je umrla u najvećim mukama”. noizz.rs. Pristupljeno 16. 1. 2022.
Vidi još uredi
