29. septembar
датум
29. septembar (29.9.) je 272. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (273. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 93 dana.
Događaji uredi
| septembar | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | ||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | ||||||
- 480. p. n. e. — Bitka kod Salamine: Grčka flota pod komandom Temistokla porazila persijsku flotu cara Kserksa.
- 61. p. n. e. — Rimski vojskovođa Pompej proslavio svoj treći trijumf nakon pobede nad mediteranskim piratima.
- 1227 — Papa Grgur IX izopštio iz crkve cara Svetog rimskog carstva Fridriha II pošto je car izbegavao da ispuni svoju zakletvu i krene u krstaški rat.
- 1273 — Izborom grofa Rudolfa I Habsburga za kralja Svetog rimskog carstva, okončana je svađa oko prestola. To je bio početak uspona Habzburgovaca na položaj najmoćnijeg nemačkog plemstva, koje je gotovo neprekidno do 1806. vladalo carstvom.
- 1399 — Kralj Ričard II postao je prvi engleski monarh koji je abdicirao. Na abdikaciju su ga primorali plemići koji su se pobunili protiv njegove apsolutističke vladavine.
- 1739 — U Nišu potpisan mirovni sporazum između Osmanskog sultanata i Ruske Imperije kojim je okončan Rusko-turski rat.
- 1911 — Italija je objavila rat Turskoj i upala u libijsku provinciju Tripolitaniju.
- 1923 — Na osnovu mandata Društva naroda, Velika Britanija je uspostavila vlast u Palestini.
- 1938 — Velika Britanija, Francuska, Italija i Nemačka potpisale su sporazum u Minhenu kojim je Nemačkoj dozvoljeno da pripoji Sudetsku oblast, deo Čehoslovačke sa nemačkom nacionalnom manjinom. Minhenski sporazum smatra se presudnim aktom kojim je Hitleru otvoren put za otpočinjanje Drugog svetskog rata.
- 1940 — Rumunija je u Drugom svetskom ratu istupila iz Balkanskog pakta koji je 9. februara 1934. u Atini zaključila s Jugoslavijom, Turskom i Grčkom.
- 1941 — U Babi Jaru, kod Kijeva, Nemci su u Drugom svetskom ratu u masakru nad Jevrejima, koji je trajao dva dana, pobili 33.771 civila, uključujući žene i decu.
- 1957 — U Zapadnom Pakistanu je poginulo oko 300 ljudi kada je ekspresni voz udario u kompoziciju cisterni sa naftom.
- 1958 — Emitovan je prvi zajednički program TV odašiljača u Beogradu, Zagrebu i Ljubljani.
- 1967 — Međunarodni monetarni fond okupio je svojih 106 članica na sastanku u Rio de Žaneiru, gde je odobrena reforma svetskog monetarnog sistema.
- 1970 — Potpredsednik Egipta Anvar el Sadat preuzeo je dužnost šefa države posle smrti Gamala Abdela Nasera, a 5. oktobra je formalno postao predsednik države.
- 1972 — Japan i Kina su normalizovali diplomatske odnose.
- 1979 —
- Papa Jovan Pavle II je, tokom prve papske posete Irskoj, uputio apel za mir u Severnoj Irskoj pred više od milion ljudi u Dablinu.
- Predsednik Ekvatorijalne Gvineje Fransisko Masijas Nguema zbačen sa vlasti u avgustu 1979, a potom streljan pod optužbom da je kriv za „genocid, izdaju, proneveru i sistematsko kršenje ljudskih prava“.
- 1988 — Mirovne snage UN su za svoj 40-godišnji rad dobile Nobelovu nagradu za mir.
- 1991 — Vojnim udarom u Haitiju oboren sa vlasti predsednik Žan Bertran Aristid.
- 1993 — Jedan od komunističkih veterana i predstavnik tvrde linije evropskih komunista Žorž Marše povukao se, zbog lošeg zdravlja, sa mesta predsednika Komunističke partije Francuske, na čijem čelu je bio dve decenije.
- 1994 — Ministri odbrane članica NATO na sastanku u Sevilji odlučili su da NATO pojača vazdušne napade na položaje Vojske Republike Srpske.
- 1999 — Specijalne policijske snage za razbijanje demonstracija brutalno su pretukle demonstrante u Beogradu kada su pokušali da dođu do rezidencije predsednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića i izraze nezadovoljstvo njegovom devetogodišnjom vladavinom.
- 2000 — Pozivu lidera Demokratske opozicije Srbije na građansku neposlušnost i generalni štrajk zbog pokušaja režima da falsifikuje izborne rezultate od 24. septembra, prvi su se odazvali srednjoškolci u Gornjem Milanovcu i rudari kolubarskog rudnika Tamnava. U narednim danima talas štrajkova zahvatio je celu Srbiju, počela je blokada magistralnih puteva.
- 2001 — Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju o borbi protiv terorizma i sprečavanju finansiranja terorista. Rezolucijom je predviđeno uvođenje sankcija svakoj zemlji koja ne bude poštovala antiterorističke mere.
Rođenja uredi
- 1547 — Migel de Servantes, španski književnik. (prem. 1616)
- 1571 — Karavađo, italijanski slikar. (prem. 1610)
- 1758 — Horejšio Nelson, engleski pomorac i admiral. (prem. 1805)
- 1815 — Andreas Ahenbah, nemački slikar. (prem. 1910)
- 1864 — Migel de Unamuno, španski pisac i filozof. (prem. 1936)
- 1901 — Enriko Fermi, italijanski nuklearni fizičar. (prem. 1954)
- 1904 — Grir Garson, engleska glumica. (prem. 1996)[1]
- 1904 — Nikolaj Ostrovski, sovjetski književnik, predstavnik socijalističkog realizma. (prem. 1936)
- 1910 — Virdžinija Brus, američka glumica i pevačica. (prem. 1982)
- 1912 — Mikelanđelo Antonioni, italijanski reditelj, scenarista i pisac. (prem. 2007)[2]
- 1920 — Piter Mičel, engleski biohemičar, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju (1978). (prem. 1992)
- 1922 — Ester Brand, južnoafrička atletičarka. (prem. 2015)
- 1922 — Lizabet Skot, američka glumica. (prem. 2015)
- 1931 — Anita Ekberg, švedsko-italijanska glumica i model. (prem. 2015)
- 1931 — Džejms Kronin, američki fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1980). (prem. 2016)
- 1932 — Robert Benton, američki scenarista i reditelj.
- 1935 — Džeri Li Luis, američki muzičar. (prem. 2022)
- 1936 — Silvio Berluskoni, italijanski biznismen i političar. (prem. 2023)
- 1939 — Fikret Abdić, bosanskohercegovački privrednik i političar.
- 1942 — Feliče Đimondi, italijanski biciklista. (prem. 2019)
- 1942 — Ijan Makšejn, engleski glumac.
- 1942 — Stiv Tešič, američki pisac, dramaturg i scenarista. (prem. 1996)
- 1943 — Leh Valensa, poljski političar, predsednik Poljske (1990—1995).
- 1943 — Volfgang Overat, nemački fudbaler.
- 1945 — Redži Banister, američki glumac, producent, scenarista i muzičar.
- 1951 — Šemsa Suljaković, bosanskohercegovačka pevačica.
- 1956 — Sebastijan Kou, britanski atletičar i političar
- 1962 — Jane Anderson, švedski fudbaler i fudbalski trener.
- 1968 — Dragan Škrbić, srpski rukometaš.
- 1969 — Tore Pedersen, norveški fudbaler.
- 1971 — Tanoka Bird, američki košarkaš.
- 1974 — Nebojša Milovanović, srpski glumac.
- 1976 — Andrej Ševčenko, ukrajinski fudbaler i fudbalski trener.
- 1980 — Patrik Agjemang, gansko-engleski fudbaler.
- 1982 — Miloš Milojević, srpski fudbaler i fudbalski trener.
- 1984 — Per Mertezaker, nemački fudbaler.
- 1984 — Lisa Gormli, australijanska glumica.
- 1986 — Grega Žemlja, slovenački teniser.
- 1988 — Anja Alač, srpska glumica.
- 1988 — Kevin Durant, američki košarkaš.
- 1991 — Luka Babić, hrvatski košarkaš.
- 1991 — Adem Ljajić, srpski fudbaler.
- 1994 — Holzi, američka muzičarka i glumica.
- 1995 — Matijas Lesor, francuski košarkaš.
- 1999 — Aleksandar Popović, srpski fudbalski golman.
Smrti uredi
- 1560 — Gustav Vasa, kralj Švedske (rođ. 1496)
- 1833 — Fernando VII od Španije, kralj Španije (rođ. 1784)
- 1839 — Fridrih Mos, nemački geolog/mineralog (rođ. 1773)
- 1902 — Emil Zola, francuski pisac (rođ. 1840)
- 1908 — Mačado de Asis, najznačajniji pisac brazilske književnosti (rođ. 1839)
- 1913 — Rudolf Dizel, nemački inženjer koji je otkrio motor sa unutrašnjim sagorevanjem (rođ. 1858)
- 1930 — Ilja Rjepin, ruski slikar (rođ. 1844)
- 1937 — Ernst Hopenberg, nemački plivač, dvostruki olimpijski pobednik (rođ. 1878)
- 1937 — Rej Juri, američki atletičar, osmostruki olimpijski pobednik (rođ. 1873)
- 1968 — Uroš Džonić, srpski istoričar književnosti i upravnik Univerzitetske biblioteke u Beogradu. (rođ. 1887)[3]
- 1991 — Milan Tepić, major Jugoslovenske narodne armije i narodni heroj Jugoslavije (rođ. 1957)
- 1997 — Roj Liktenstajn, američki slikar (rođ. 1923).
- 2000 — Pjer Trudo, kanadski premijer (rođ. 1919)
- 2010 — Vojislav Voki Kostić, srpski kompozitor i pisac (rođ. 1931)
- 2010 — Žorž Šarpak, poljsko-francuski fizičar i nobelovac (rođ. 1924)
- 2011 — Vera Veljkov-Medaković, pijanistkinja i klavirski pedagog. (rođ. 1923)
- 2012 — Ebe Kamargo, brazilska televizijska voditeljka, glumica i pevačica (rođ. 1929)
- 2013 — Šri Satja Narajan Goenka, vodeći laički učitelj Vipasana meditacije (rođ. 1924)
- 2020 — Isidora Žebeljan, srpska kompozitorka. (rođ. 1967)[4]
- 2021 — Ivan Tasovac, srpski pijanista, direktor Beogradske filharmonije i ministar (rođ. 1966)
Praznici i dani sećanja uredi
- Dan grada Bjelovara
- Dan grada Šibenika
- Dan grada Trilja
- Svetski dan srca
- Dan pronalazača (Argentina)
Vidi još uredi
- ^ American Council of Learned Societies (1. 1. 1999). American national biography. Oxford University Press. str. 225.
- ^ Geoff Andrew (1990). The Film Handbook. G.K. Hall. str. 14. ISBN 978-0-8161-1830-4.
- ^ Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 176.
- ^ „Preminula Isidora Žebeljan (1967–2020)”. stanjestvari.com. Pristupljeno 23. 1. 2022.