31. srpska brigada NOVJ
Trideset prva srpska brigada formirana je u Ljigu 28. septembra 1944. u reorganizacijom jedinica postojeće Druge šumadijske brigade i Kosmajske brigade. Tom prilikom od postojećih jedinica formirane su 21, 22. i 31. srpska brigada. Ove brigade trebalo je da sačinjavaju privremenu Šumadijsku diviziju NOVJ. Šumadijska divizija je 6. oktobra rasformirana, a njena 21. brigada je raspoređena u 5. krajišku, 22. brigada u 6. ličku, a 31. srpska brigada u 36. vojvođansku diviziju. Nakon Beogradske operacije utvrđena je konačna formacija divizija - 21. i 31. brigada ušle su u sastav 21. srpske divizije, a 22. srpska brigada ostala je u sastavu Šeste ličke divizije.
| Trideset prva srpska brigada | |
|---|---|
| Postojanje | 28. septembar 1944. |
| Formacija | 4 bataljona |
| Jačina | oko 1,200 vojnika i oficira[1] |
| Deo | NOVJ |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Komandant | poručnik Miodrag Nešić Keša |
| Komandant 2 | Politički komesar major Momčilo Vučeković |
| Komandant 3 | Zamenik komandanta kapetan Stevan Adamović |
Za prvog komandanta brigade je postavljen poručnik Miodrag Nešić-Keša, a za njegovog zamenika kapetan Stevan Adamović. Politički komesar je bio major Momčilo Vučeković-Moma, pomoćnik političkog komesara i partijski rukovodilac kapetan Vladimir Dujić-Vlada, a načelnik štaba Mile Marković. Za obaveštajnog oficira imenovan je Stojan Belanović-Stole. Tog dana u stroju brigade bilo je oko 850 boraca, a taj broj povećavao se iz dana u dan.
Tokom Beogradske operacije brigada je učestvovala u borbama za Obrenovac i borbama protiv ostataka grupe Štetner koje su se probijale prema Šapcu. Nakon oslobođenja Šapca brigada je 4. novembra uveče prebačena n Srem. Tada je brojala 1.750 boraca.
Tokom decembra 1944. Grupa armija E uspela je da se prednjim delovima probije preko Save, nakon čega su stabilizovani nemački položaji između Save i Drave. Jedan od niza nemačkih protivnapada koji su usledili, pogodio je 21. srpsku diviziju, i posebno 31. srpsku brigadu u njenom sastavu. Tokom uspelog nemačkog napada na južnom krilu Sremskog fronta, pravcem Otok - Komletinci - Nijemci, od 3. do 5. januara 1945. 21. srpska divizija pretrpela je gubitke od 805 boraca izbačenih iz stroja (182 su poginula, 308 je ranjeno i 315 je nestalo), od čega je 241 bio iz 31. srpske brigade (51 poginuo, 108 ranjenih i 82 nestala).
Sledeći nemački napad usledio je 17. januara sa ciljem ponovnog izbijanja na Niberlunšku liniju u oblasti Šarengrad - Novak Bapska - Berkasovo. Tokom sedmodnevnih teških borbi u kojima su Nemci zaustavljeni i delimično odbačeni, brigada je gotovo prepolovljena, pretrpevši gubitke od 825 izbačenih iz stroja (poginulo je 178, a ranjeno 647 boraca). To su bila najteži ratni dani brigade tokom celog rata.
Brigada je u sastavu svoje divizije učestvovala u aprilu 1945. u borbama na težišnom pravcu za proboj Sremskog fronta. Nakon postignutog odlučujućeg uspeha, tokom usiljenog nastupanja, usledile su oštre borbe za Đakovo i na Zvonimirovoj liniji. Nakon proboja ovog fronta, 5. maja nastavljeno je ubrzano nastupanje opštim pravcem Križ - Ivanić-Grad - Dugo Selo - Zagreb.
Poslednje borbe u ratu brigada je vodila na dan 19. maja 1945. protiv ustaša ispred Celja.
Tokom gotovo osmomesečnih borbi kroz brigadu je prošlo blizu 5.000 boraca, od kojih je oko 950 poginulo.
Reference uredi
- ^ Vojna enciklopedija, 125. str.
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija (knjiga deseta). Beograd, 1975. godina.
- Isidor Đuković (1987). Trideset prva srpska NOU brigada. - Vojnoizdavački zavod, Beograd,