8. januar
датум
8. januar je osmi dan u godini u Gregorijanskom kalendaru. 357 dana (358 u prestupnim godinama) ostaje u godini posle ovog dana.
Događaji uredi
| januar | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | 31 | |||
- 307 — Jin Huaidi postaje kineski car nasledivši krunu od svog oca Jin Huidija.
- 871 — Bitka za Ashdoun – Engleski kralj Etelvulf od Veseksa pobeđuje dansku armiju.
- 1089 — Papa Kliment III izdao je u Rimu papsku bulu (povelju) kojom je ustanovljena jedinstvena crkvena provincija za Duklju. Tim činom Barska biskupija podignuta je na rang nadbiskupije. U njen sastav ušle su: dukljanska, barska, kotorska, ulcinjska, svačka, skadarska, drivatska, pilotska, srpska, bosanska i trebinjska crkvena oblast. Bulom Klimenta III, dukljansko-barskom nadbiskupu Petru potvrđena su mitropolitska prava. Ustanovljenje Barske nadbiskupije bio je, istovremeno, i poslednji veliki politički uspeh dukljanskog kralja Bodina.
- 1297 — Italijanski plemić Frančesko Grimaldi, uspostavio je u Monaku dinastiju Grimaldi koja je i danas na vlasti. Prerušen u kaluđera Grimaldi je krišom ušao u tvrđavu Monako koja je bila pod vlašću Đenove, a potom pustio unutra svoje vojnike i zaposeo tvrđavu. Kao Renije I vladao je do smrti 1314.
- 1679 — Francuski istraživač Rober Kavelije de la Sal otkrio je vodopade Nijagare.
- 1806 — Bitka kod Blauvberga: Došlo je do sukoba između Britanskih i Holandskih trupa, gde su Britanci preuzeli koloniju na jugu Afrike od Holanđana.
- 1807 — Prvi srpski ustanak: Srpski ustanici su izbacili Turke iz Kalemegdanske tvrđave i Beograd je posle 380 godina, ponovo postao prestonica srpske države. Prethodno su ustanici 12. decembra 1806. oslobodili beogradsku varoš i potisli Turke u Kalemegdansku tvrđavu, a turski komandant Alija Gušanac je krajem decembra pobegao iz tvrđave, uvidevši da je njena odbrana beznadežna. Novom komandantu Sulejman-paši potom je preostalo jedino da se sa svojim snagama preda ustanicima pod Karađorđevim vođstvom.
- 1815 — Bitka kod Nju Orleansa: Američka vojska na čelu sa generalom Endruom Džeksonom je porazila britansku vojsku tokom Američko-britanskog rata.
- 1863 — Američki građanski rat: Druga bitka za Springfield.
- 1877 — Američko-indijanski ratovi: Poslednja bitka koja se desila na planini Vuk u Montani, između Američke vojske i Indijanaca na čelu sa poglavicom Ludim Konjem, gde su Indijanci proterani na planinske visoravni. Bili su opkoljeni sa svih strana Američkom vojskom, a oni usled velike hladnoće i oštre zime na velikoj visini počeli su da umiru. Izdržali su do maja meseca i tako iscrpljeni i neuhranjeni preživeli ratnici su sišli sa planine i predali se. Posle toga Indijance su se vratili u rezervate, gde i dan danas žive. Za ovu bitku može da se kaže da je to bila taktička pobeda Američke vojske bez prave borbe, jer su samo iscrpeli svoje protivnike.
- 1881 — Osnovana je Narodna radikalna stranka, prva politička stranka u Srbiji.
- 1889 — Statističar Herman Holerit je patentirao tabelarnu mašinu.
- 1916 —
- Prvi svetski rat: Posle dugotrajne i žestoke borbe, povučene su sve savezničke trupe sa Galipolja. Ovde je u aprilu 1915. godine obrazovan Galipoljski front, na kome su se protiv Turaka borili uglavnom australijske, novozelandske, južnoafričke i kanadske trupe.
- Prvi svetski rat: Kulminirale su borbe crnogorske i austrougarske vojske na Lovćenskom frontu, koji se prostirao od grahovske Ploče do reke Bojane i s kojeg je srpski pukovnik Petar Pešić glavninu crnogorske vojske preusmerio da štiti odstupnicu srpskoj vojsci. Austrougarska vojska pod komandom generala Sarkotića krenula je u ofanzivu da definitivno slomi otpor crnogorske vojske. S 57.000 vojnika i 668 artiljerijskih oruđa, s kopna i mora počeo je napad na Lovćen koji je branilo 7.000 Crnogoraca s dva brzometna i s četrdeset jednim sporometnim topom. Nakon trodnevnih borbi Lovćen je zauzet.
- 1918 — Američki predsednik Vudro Vilson je objavio svojih Četrnaest tačaka za svet nakon završetka Prvog svetskog rata. U jednoj tački govori se o "autonomiji naroda u Austrougarskoj", što je bio pokušaj da se parira Dekretu o miru koji je objavila sovjetska vlada.
- 1923 — Francuske i belgijske trupe ušle u Rursku oblast zbog pokušaja poražene Njemačke da izigra ugovor o otplati ratne štete u Prvom svetskom ratu. Kad je Reparaciona komisija krajem 1922. konstatovala kašnjenje isporuke uglja na ime odštete Francuskoj i Belgiji, francuski premijer Rejmon Poenkare objavio je da će vojskom zaposesti Rur i osigurati efikasnu naplatu ratne štete. Kriza je sporazumno rešena sredinom 1924, a u julu 1925. Francuzi su počeli da evakuišu trupe iz Rura.
- 1926 —
- Abdul Aziz ibn Saud postao je kralj Hedžasa, a naziv zemlje promenjen je u Saudijska Arabija.
- Prestolonaslednik Nguien Phuc Vinh Thui krunisan je za vijetnamskog kralja, poslednjeg monarha u zemlji.
- 1940 — Drugi svetski rat: Britanija je uvela obroke hrane. Da bi se rešile ekstremne nestašice hrane, Ministarstvo je uspostavilo sistem kupona. Svaka osoba je morala da se registruje u odabranim prodavnicama i bila je opremljena knjižicom koja je sadržala kupone. Prodavač je imao dovoljno hrane za registrovane kupce. Kupci su prilikom kupovine morali da nose knjižice (i novac), kako bi se kupon ili kuponi mogli poništiti. Na primer 8. januara 1940. slanina, puter i šećer su dati u obroke, dok je meso, čaj, džem, keks, žitarice davali za doručak, a sir, jaja, svinjska mast, mleko, konzervirano i sušeno voće kasnije su davani ali nikada odjednom.
- 1944 — Drugi svetski rat: U Veroni počeo dvodnevni proces šestorici članova Velikog fašističkog veća – uključujući bivšeg šefa diplomatije Galeaca Ćana, zeta diktatora Benita Musolinija, koji su pred slom fašističke Italije u Drugom svetskom ratu izglasali nepoverenje Musoliniju. Nacistička tajna služba je u poslednji čas pokušala da spase Ćana, ali je akciju zaustavio Adolf Hitler i sva šestorica su streljana.
- 1945 — Drugi svetski rat: Trupe Filipina ulaze u provinciju Ilocos Sur u severnom Luzonu i napadaju japansku carsku vojsku.
- 1959 —
- General Šarl de Gol postao je prvi predsednik Pete republike Francuske.
- Fidel Kastro je trijumfalno ušao u Havanu i postao novi kubanski vođa.
- 1973 —
- Vijetnamski rat: Američki i severnovijetnamski pregovarači Henri Kisindžer i Le Duk To obnovili su u Parizu pregovore o okončanju Vijetnamskog rata.
- Veštački sateliti: Lansirana sovjetska svemirska misija Luna 21, i ona je dizajnirana da sleti na Mesec. Letelica je na Mesec donela drugo sovjetsko lunarno vozilo Lunohod 2. Misija Lune 21 bila je da prikupi što više slika Meseca u visokoj rezoluciji, istražuje H zračenje sa Sunca, izmeri magnetno polje Meseca, i istražuje prašinu na Mesečevoj površini.
- 1977 — Terorizam: Tri bombe eksplodiraju u Moskvi, Rusija, Sovjetski Savez, u roku od 37 minuta, u kojima je sedam ljudi poginulo. Sumnjalo se da su te bombaške napade izvršile jermenske separatističke grupe.
- 1981 — NLO: Lokalni farmer je prijavio da je video NLO u Trans-en-Provence u Francuskoj, za koje se tvrdi da je „možda najpotpunije i najpažljivije dokumentovano viđenje NLO-a svih vremena“.
- 1994 — Veštački sateliti: Ruski kosmonaut Valerij Poljakov ostaje na svemirskoj stanici Mir do 22. marta 1995, odnosno rekordnih 437 dana.
- 1998 — Terorizam: Arapski terorista Remzi Ahmed Jusef osuđen je na doživotnu robiju, plus 240 godina zatvora, kao organizator podmetanja eksploziva 1993. u Svetski trgovinski centar u Njujorku, kada je poginulo šestoro ljudi.
- 2002 — U Albaniji je u 117. godini umrla Cherime Hasan Bardi jedna od najstarijih Albanki i jedna od nekoliko osoba na svetu koje su živele u tri veka.
- 2003 —
- Skupština Crne Gore izabrala je novu republičku vladu čiji je premijer Milo Đukanović.
- Terorizam: Nakon nekoliko napada na pripadnike američkih vojnih snaga, u Kuvajtu je objavljen religiozni proglas koji zabranjuje ubijanje ne-Muslimana, čime su ojačani postojeći zakoni.
- 2005 — Nuklearna podmornica USS San Francisko udario je u punoj brzini u podmorski greben južno od Guama. Jedan od mornara je poginuo, a kasnije je podmornica popravljena i nastavilo se njeno korišćenje.
- 2006 — U Turskoj je 14 lica zaraženo virusom ptičijeg gripa H5N1.
- 2010 — Terorizam: Naoružana grupa ljudi iz ogranka Fronta za oslobođenje enklave Kabinda u zapadnom delu Angole, napali su autobus koji je prevozio fudbalsku reprezentaciju Togoa koji su igrali u Afričkom kupu nacija, pri tome ubivši tri osobe, a ranili su još devet.
- 2011 — Terorizam: U pucnjavi u Tusonu u državi Arizona u Americi, gde je ubijeno 6 osoba, a 18 je njih ranjeno. Među ranjenima je bila američka kongresmenka Gabi Gifords, kojoj je pucano u glavu, ali je srećom preživela, a dok je među poginulima John Roll, savezni sudija.
- 2020 — Let 752 kompanije „International Airlines” srušio se odmah po poletanju na međunarodnom aerodromu Imam Homeini u Teheranu. Svih 176 putnika i članova posade je poginulo. Avion je oborila iranska protivavionska raketa.
Rođenja uredi
- 1589 — Ivan Gundulić, srpski književnik. (prem. 1638)[1]
- 1628 — Fransoa Anri de Monmorensi, vojvoda od Luksemburga, francuski general. (prem. 1695)[2]
- 1868 — Frenk Dajson, engleski astronom. (prem. 1939)[3]
- 1870 — Migel Primo de Rivera, španski diktator, aristokrata i vojni oficir. (prem. 1930)[4]
- 1873 — Jelena Savojska, crnogorska princeza i kraljica Italije. (prem. 1952)[5]
- 1891 — Valter Bote, nemački nuklerani fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1954). (prem. 1957)[6]
- 1902 — Georgij Maljenkov, sovjetski političar. (prem. 1988)[7]
- 1910 — Galina Uljanova, ruska primabalerina. (prem. 1998)[8]
- 1912 — Hose Ferer, portorikanski glumac i reditelj. (prem. 1992)[9]
- 1924 — Ron Mudi, engleski glumac. (prem. 2015)[10]
- 1934 — Žak Anketil, francuski biciklista. (prem. 1987)[11]
- 1934 — Aleksandra Ripli, američka književnica. (prem. 2004)[12]
- 1935 — Elvis Presli, američki muzičar i glumac. (prem. 1977)[13]
- 1936 — Božidar Šujica, srpski pesnik.[14]
- 1941 — Grejam Čepmen, engleski komičar, glumac, scenarista i pisac. (prem. 1989)[15]
- 1942 — Stiven Hoking, engleski teorijski fizičar, kosmolog i pisac. (prem. 2018)[16]
- 1944 — Teri Bruks, američki književnik.[17]
- 1946 — Robi Kriger, američki muzičar, najpoznatiji kao gitarista grupe The Doors.[18]
- 1947 — Dejvid Boui, engleski muzičar i glumac. (prem. 2016)[19]
- 1949 — Milan Mihailović, srpski glumac.[20]
- 1956 — Miroslav Nikolić, srpski košarkaški trener.[21]
- 1956 — Sanda Rašković Ivić, srpska psihijatrica, psihoterapeutkinja i političarka.[22]
- 1958 — Jadranka Jovanović, srpska operska primadona.[23]
- 1960 — Dejv Vekl, američki muzičar (džez fjužon bubnjar).[24]
- 1967 — R. Keli, američki muzičar, muzički producent, glumac i košarkaš.[25]
- 1975 — Darko Ljubojević, srpski fudbaler.[26]
- 1976 — Rafaela Anderson, francuska pornografska glumica.[27]
- 1977 — Amber Benson, američka glumica, spisateljica, rediteljka, scenaristkinja i producentkinja.[28]
- 1979 — Adrijan Mutu, rumunski fudbaler i fudbalski trener.[29]
- 1979 — Stipe Pletikosa, hrvatski fudbalski golman.[30]
- 1983 — Bojan Bakić, crnogorski košarkaš.[31]
- 1983 — Felipe Kolombo, argentinsko-meksički glumac i pevač.[32]
- 1984 — Kim Džong Un, severnokorejski političar, 3. vrhovni vođa Severne Koreje.[33]
- 1985 — Ivana Milenković, srpska novinarka i TV voditeljka.[34]
- 1986 — David Silva, španski fudbaler.[35]
- 1986 — Peng Šuaj, kineska teniserka.[36]
- 1988 — Majkl Mansijen, engleski fudbaler.[37]
- 1988 — Aleks Tajus, američko-izraelski košarkaš.[38]
- 1991 — Stefan Savić, crnogorski fudbaler.[39]
- 1995 — Kajl Edmund, britanski teniser.[40]
- 1999 — Dino Radončić, crnogorski košarkaš.[41]
- 2000 — Aleksa Milojević, srpski fudbaler.[42]
Smrti uredi
- 1324 — Marko Polo, italijanski istraživač (rođ. 1254)[43]
- 1337 — Đoto di Bondone, italijanski slikar. (rođ. 1266)[44]
- 1642 — Galileo Galilej, italijanski astronom, fizičar i matematičar (rođ. 1564)[45]
- 1879 — Ferdo Livadić, hrvatski kompozitor. (rođ. 1799)[46]
- 1896 — Pol Verlen, francuski pisac (rođ. 1844)[47]
- 1934 — Andrej Beli, ruski književnik (rođ. 1880)[48]
- 1941 — Robert Bejden-Pouel, osnivač svetskog izviđačkog (skautskog) pokreta (rođ. 1857)[49]
- 1964 — Julijus Rab, austrijski političar i kancelar. (rođ. 1891)[50]
- 1967 — Zbignjev Cibulski, poljski fimski i pozorišni glumac. (rođ. 1927)[51]
- 1976 — Džou Enlaj, kineski državnik (rođ. 1898)[52]
- 1996 — Fransoa Miteran, francuski političar i državnik (rođ. 1916)[53]
- 2004 — Ma'mun al Hodeibi, duhovni vođa egipatske zabranjene organizacije Muslimanska braća (rođ. 1921)
- 2009 — Ljubica Sokić je bila srpska slikarka i akademik SANU. (rođ. 1914)[54]
Praznici i dani sećanja uredi
Srpska pravoslavna crkva slavi:[55]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Merriam-Webster, Inc; Encyclopaedia Britannica Publishers, Inc. Staff (1995). Merriam-Webster's Encyclopedia of Literature
. Merriam-Webster. str. 501. ISBN 978-0-87779-042-6.
- ^ Encyclopaedia Britannica, a New Survey of Universal Knowledge. Encyclopaedia Britannica. 1957. str. 502.
- ^ „Sir Frank Dyson | British astronomer | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ Charles Petrie; Charles Alexander Petrie, Sir bart. (1963). King Alfonso XIII and His Age. Chapman & Hall. str. 179.
- ^ „Venčanje CRNOGORSKE princeze i Viktora Emanuela III bilo je bajkovito: Ko je bila čuvena Jelena Savojska?”. Glossy (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ M. Melarango (1. 7. 1991). Quantification in Science: The VNR Dictionary of Engineering Units and Measures. CRC Press. str. 35. ISBN 978-0-442-00641-9.
- ^ „Georgij Maljenkov, predsjedavajući Vijeća ministara SSSR: A Biographi, karijeru”. sr.unansea.com. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ Allen Robertson; Donald Hutera (1990). The Dance Handbook. G.K. Hall. str. 131. ISBN 978-0-8161-9095-9.
- ^ Chase's Annual Events. Contemporary Books. 1994. str. 61. ISBN 978-0-8092-3732-6.
- ^ Peter Noble (1975). British Film and Television Year Book. King Publications. str. 282.
- ^ Guinness Book of World Records. Sterling Publishing Company. 1979. str. 551.
- ^ „Alexandra Ripley”. www.goodreads.com. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ Guralnick, Peter; Jorgensen, Ernst (1999). Elvis Day by Day: The Definitive Record of His Life and Music. Ballantine. str. 3. ISBN 0-345-42089-6.
- ^ „Božidar Šujica | Poezija suštine” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ Screen International Film and TV Year Book. Screen International, King Publications. 1984. str. 342.
- ^ Thomas Elton. Stephen Hawking: A Brief History of My Life Time and a Biography of an Envisioned Man. Thomas Elton. str. 1.
- ^ „UPI Almanac for Monday, Jan. 8, 2018”. United Press International. 8. 1. 2018. Arhivirano iz originala 8. 1. 2018. g. Pristupljeno 21. 9. 2019.
- ^ James Riordan; Jerry Prochnicky (jun 1991). Break on through: the life and death of Jim Morrison . Morrow. str. 84. ISBN 978-0-688-08829-3.
- ^ Thomas Forget (2002). David Bowie. The Rosen Publishing Group. str. 13. ISBN 978-0-8239-3523-9.
- ^ „Milan 'Caci' Mihailovic”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ „Miroslav Nikolić”. KK Radnicki. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ „PREDSEDNIK | Demokratska stranka Srbije”. web.archive.org. 2015-08-22. Arhivirano iz originala 22. 08. 2015. g. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ „Poreklo Jadranke Jovanović - Poreklo”. www.poreklo.rs (na jeziku: srpski). 2012-04-22. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ Modern Drummer: MD. Modern Drummer Publications. 2002. str. 30.
- ^ „R. Kelly”. Cook County Clerk. Arhivirano iz originala 14. 4. 2016. g. Pristupljeno 31. 3. 2016.
- ^ „Darko Ljubojevic - Manager profile”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ „Raffaëla Anderson”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ Stafford, Nikki (2007). Bite Me!: The Unofficial Guide to 'Buffy the Vampire Slayer'. Toronto: ECW Press. str. 104. ISBN 9781550228076.
- ^ „8. januar”. Barry Hugman's Footballers. Pristupljeno 29. 11. 2017.
- ^ „Stipe Pleticosa”. UEFA. Pristupljeno 21. 6. 2020.
- ^ „BAKIC, BOJAN - Welcome to EUROLEAGUE BASKETBALL”. www.euroleague.net. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ „Felipe Colombo”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ Ian Jeffries (10. 9. 2009). Contemporary North Korea: A Guide to Economic and Political Developments. Routledge. str. 568. ISBN 978-1-135-27610-2.
- ^ „Ivana Milenković (voditeljka) Biografija”. Biografija.org (na jeziku: srpski). 2017-03-22. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ „Silva, David Josué Jiménez Silva - Footballer”. www.bdfutbol.com. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ „Shuai Peng | Player Stats & More – WTA Official”. Women's Tennis Association (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ Hugman, Barry J., ur. (2010). The PFA Footballers' Who's Who 2010–11. Edinburgh: Mainstream Publishing. str. 276. ISBN 978-1-84596-601-0.
- ^ „Alex Tyus Player Profile, Florida, NCAA Stats, International Stats, Events Stats, Game Logs, Bests, Awards - RealGM”. basketball.realgm.com.
- ^ „Stefan Savić”. UEFA. Pristupljeno 31. 8. 2020.
- ^ „Kyle Edmund | Overview | ATP Tour | Tennis”. ATP Tour. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ „RADONCIC, DINO - Welcome to EUROLEAGUE BASKETBALL”. www.euroleague.net. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ „Serbia - A. Milojević - Profile with news, career statistics and history - Soccerway”. int.soccerway.com. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ „LibriVox”. librivox.org. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ Bard Thompson (1996). Humanists and Reformers: A History of the Renaissance and Reformation. Wm. B. Eerdmans Publishing. str. 236. ISBN 978-0-8028-6348-5.
- ^ Nuncius. L.S. Olschki. 1997. str. 315.
- ^ „Livadić, Ferdo | Hrvatska enciklopedija”. www.enciklopedija.hr. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ Charles Dudley Warner; Hamilton Wright Mabie; Lucia Isabella Gilbert Runkle (1902). Library of the World's Best Literature, Ancient and Modern. J. A. Hill. str. 15315.
- ^ Gerald Janecek (15. 7. 2014). Andrey Bely: A Critical Review. University Press of Kentucky. str. 8. ISBN 978-0-8131-6167-9.
- ^ F. M. Leventhal (2002). Twentieth-century Britain: An Encyclopedia. Peter Lang. str. 35. ISBN 978-0-8204-5108-4.
- ^ „Raab, Julius”. www.aeiou.at. Arhivirano iz originala 18. 01. 2022. g. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ „Zbigniew Cybulski”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ „Enlai Zhou”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ „1996: France's former president Mitterrand dies”. BBC News. BBC. Pristupljeno 8. 1. 2020.
- ^ „Ljubica Cuca Sokić (1914—2009)”. www.riznicasrpska.net. Arhivirano iz originala 16. 01. 2022. g. Pristupljeno 2022-01-16.
- ^ *„Žitija svetih“, 26. decembar, Justin Popović Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. novembar 2013) (jezik: srpski)
