Mirjana Tatić Đurić
Mirjana Tatić-Đurić (Beograd, 15. septembar 1924 — Beograd, 2013) bila je istoričar umetnosti, muzejski savetnik, kustos Narodnog muzeja u Beogradu.
| Mirjana Tatić-Đurić | |
|---|---|
 Mirjana Tatić-Đurić | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 15. septembar 1924. |
| Mesto rođenja | Beograd, Kraljevina SHS |
| Datum smrti | 2013. |
| Mesto smrti | Beograd, Srbija |
| Obrazovanje | Beogradski Univerzitet |
| Naučni rad | |
| Polje | istorija umetnosti, muzeologija |
Mladost uredi
Mirjana Tatić-Đurić je rođena u porodici Žarka Tatića, poznatog arhitekte i istoričara srednjovekovne srpske arhitekture. Diplomirala je na Beogradskom univerzitetu 1949. na grupi "Istorija umetnosti sa arheologijom", pohađala i završila osam semestara klasične filologije.
Karijera uredi
Od 1948. radila je kao bibliotekar Seminara za istoriju umetnosti i volontirala u Jagićevoj bibioteci. U Narodnom muzeju kreće da radi 1950. godine i iste godine je učestvovala u organizovanju prve izložbe posvećene prikazu naseljavanja Slovena na tlu Srbije – Etnogeneza južnih Slovena. U Narodnom muzeju će ostati da radi 1988. godine, prvo kao kustos od 1954. godine, potom kao viši kustos od 1965. da bi na kraju dobila zvanje muzejskog savetnika 1974.
Radila je na formiranju prve stalne muzejske postavke, 1952. godine, u zgradi u kojoj se Muzej i danas nalazi. Pomagala je i pri organizovanju veoma važne izložbe Pećko-dečanska ikonopisna škola (1955) čiji je autor bila dr Mirjana Ćorović-Ljubinković, tadašnji i potonji dugogodišnji rukovodilac Odeljenja za srednji vek.
Učestvovala je na na zaštitnim iskopavanjima SANU na lokalitetu Najeva ciglana u Kikindi (1949). Kao mladi kustos prati kampanje na slovenskoj nekropoli u Brestoviku kod Grocke (1953–1959), na kasnoantičkom lokalitetu u Beloj Palanci kod Pirota (1956), a kao saradnik angažovana je u obradi nekih lokaliteta u kapitalnoj publikaciji Arheološki spomenici i nalazišta u Srbiji II. Centralna Srbija (1956). U prvom broju novosnovanog Zbornika radova Narodnog muzeja 1958. godine prikazala je jedan nalaz iz doba Seobe naroda.
U muzeološkom radu Mirjane Tatić-Đurić, osim rada na dopuni stalne muzejske postavke (1966), izdvajaju se poslovi na dve važne međunarodne manifestacije – pri postavci izložbe Ikone iz Jugoslavije koja je bila organizovana prigodom 12. vizantološkog kongresa (Ohrid) u Beogradu (1961), i pri organizovanju izložbe Byzantine Art – An Europian Art u Atini (1964). Bila je komesar izložbe Blago Kipra (1968), a za izložbu Antička bronza (1969) Mirjana Tatić je obradila sarmatski materijal. Tri godine – 1969. i 1971. bile su u znaku izložbe Srednjovekovna umetnost u Srbiji koju je sa saradnicima osmislila i ostvarila. Izložba je gostovala u Rimu, Veneciji, Ljubljani i Berlinu i postala obrazac antologijskih izložbi kada je u pitanju srpska srednjovekovna kultura. Takođe, ovih godina radila je za ambiciozno zamišljen, ali neostvaren, Korpus fresaka najvažnijih srpskih spomenika čiji je izdavač trebalo da bude Galerija fresaka.
Rad na arheologiji obuhvatao je sondažna iskopavanja u Novim Banovcima u Sremu (1960), na srednjovekovnoj tvrđavi Novo Brdo na Kosovu (1957–1960) i na Đurđevima stupovima kod Novog Pazara (1968). Ove decenije, predstavljanjem najznačajnijih umetničkih predmeta vizantijske produkcije koji se čuvaju u Narodnom muzeju u Beogradu na 12. vizantološkom kongresu 1961, započinje i njeno nastupanje na međunarodnim naučnim skupovima.
Umetnička dela antičkog i vizantijskog nasleđa i to sa naročitim naglaskom na predmetima koji se čuvaju u zbirkama Narodnog muzeja, objavljivala je u Zborniku Narodnog muzeja, glasilima srodnih muzejskih ustanova, kao i u časopisu Živa antika čiji je izdavač Savez društava za studije antike u Makedoniji. Ne izostaju ni studije posvećene poznoj srednjovekovnoj srpskoj, ruskoj i poslevizantijskoj umetnosti. Tokom ove decenije počela je da objavljuje i radove posvećene Bogorodici, temi koja će u potonjim decenijama postati njena preokupacija: Steatitska ikonica iz Kuršumlije, Ikona Bogorodice Prekrasne, njeno poreklo i rasprostranjenost.
Sarađivala je pri stvaranju Enciklopedije likovnih umjetnosti, gde se smenjuju odrednice posvećene srpskim lokalitetima, gradovima i manastirima, periodima i istraživačima. Tih godina se ogledala i u naučno-popularnom žanru u maloj monografiji Arilje (1960) i knjizi koju je izdao poznati centar u Reklinghauzenu, Das Bild der Engel, (1962, englesko izdanje 1964).
Za vodič kroz postavku Narodnog muzeja (1970) obradila je deo postavke – Umetnost ranog srednjeg veka. Sarađivala je u organizaciji izložbe Umetnost Kopta u muzeju Bode u Berlinu (1970) i izradila elaborat za novu postavku muzeja u Smederevu – epoha Brankovića (1972). Sedamdesete godine donele su značajne strukturalne promene – 1974. Galerija fresaka pripojena je Narodnom muzeju, Srednjovekovno odeljenje je prestalo da postoji, a dotad jedinstvena srednjovekovna zbirka podeljena je u dve arheološke i dve istorijsko-umetničke, koje su tada priključene odeljenjima za arheologiju i umetnost. Prilikom ovog novog rasporeda bila je zadužena zbirkom Umetnost u deoba turske vlasti. Tada je i modifikovana stalna muzejska postavka u čijoj je izradi učetvovala. Krajem decenije sarađivala je pri radu na izložbi Kunst der Ostkirche, Hercogenburg (1977).
Tokom sedamdesetih godina uzela je učešće u većem broju naučnih skupova i kongresa: vizantološki (1971, 1976), balkanološki (1974, 1979), peloponeski (1975), gruzijski (1977), Kongres istoričara umetnosti SFRJ u Ohridu 1976. Svoje referate predstavila je i na tri mariološka kongresa (1971, 1972, 1975).
Tokom ove decenije napisan je izuzetno veliki broj studija posvećenih Bogorodice. Prva u srspkoj ikonografiji, M. Tatić-Đurić posvećuje niz studija tipovima, atributima i epitetima Bogorodice, dotada nedovoljno poznatim ili neprimećenim u domaćoj naučnoj javnosti (Bogorodica Evergetida, Marija-Eva, Bogorodica Panahrantos, Vlahernitisa, Bogorodica Skopiotisa, Bogorodica Strasna, Nikopeja, Eleusa, Bogorodica Znamenja, Istinska nada, Bogorodica Beogradska). Ne izostaju ni radovi koje se bave atribucijom, prikazom likovnog života dalmatinskog zaleđa 17. veka, ikonografijom (Ikona Jovana Krilatog, Jedna groteska iz Ljeviške, L'iconographie de la donation dans l'ancien art serbe).
Naredne decenije u okviru muzeološkog rada učestvovala je u redovnim izmenama i dopunama stalne muzejske postavke (1980, 1984, 1987), a bila je i komesar izložbi Stare ruske ikone iz Tretjakovske (1980) i Umetnost Gruzije (1981). Kao i prethodne i ove decenije Mirjana Tatić-Đurić daje svoj doprinos na domaćim i međunarodnim kongresima, na Kipru 1982, balkanološkim kongresima i skupovima (1984, 1987, 1989), na srpsko-grčkim kolokvijumima koje je organizovao Balkanološki institut SANU (1985. i 1987) i na kolokvijumima posvećenim antičkim studijama kod Srba 1987. i jeretičkim pokretima na Balkanu 1989. Sa referatima učestvuje na Drugom i Trećem peloponoskom kongresu (1980. i 1985); po drugi put je i na gruzijskom simpoziju (1983). Uzela je učešće i na Kongresu istoričara umetnosti u Sarajevu 1985, kao i na naučnim skupovima SANU posvećenim Mileševi i Dečanima 1985, Studenici 1986, Danilu II 1987, 400. godišnjici gračaničke štamparije 1989, kao i na vizantološkom kongresu u Vašingtonu 1986.
Za luksuznu publikaciju priredila je antologijski izbor srpskih i italo-kritskih ikona, većinom iz zbirke Narodnog muzeja, Poznate ikone od XII do XVIII veka, 1984. Osim toga, kao tokom svoje cele karijere posebno se posvećuje predmetima iz zbirke (Ikona sa orijentalnim natpisom u zbirci Narodnog muzeja u Beogradu, Panagijar iz Vojlovice, Dve neobjavljene Longinove ikone). Nastavlja da radi na izradi enciklopedijskih jedinica u izdanjima Enciklopedija Jugoslavije. Već pri kraju svoje muzejske karijere, antičkim studijama se na kratko vraća u sklopu teorijskih razmišljanja o kontinuitetu umetnoti na Balkanu (Nadživelost antike u srpskoj umetnosti i kulturi Srednjeg veka, Byzance après Byzance – aspects, survivances et innovations).
Čak i nakon penzionisanja, Mirjana se i dalje bavi naučnim radom. Posećuje različite kongrese širom sveta i nastavlja da publikuje radove koji se bave istorijom recepcije kulta Bogorodice u srednjovekovnoj Srbiji. Učestvovala je i u radu na Enciklopediji pravoslavlja.
Nagrade uredi
- 1943. Nagrada za najbolji maturski rad u Srbiji. Tema rada: U radu i stvaranju leži smisao života.
- 1949. Nagrada Rektorata za najbolju srednju ocenu na grupi Istorija umetnosti sa arheologijom Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu.
Literatura uredi
- B. Ivanić, 2014, „Mirjana Tatić-Đurić IN MEMORIAM“, Zbornik Narodnog muzeja u Beogradu XXI-2 – istorija umetnosti, 9–23.