Алжир (град) — разлика између измена
Садржај обрисан Садржај додат
м Бот: исправљена преусмерења |
. |
||
Ред 1:
{{друго значење3|Алжир (вишезначна одредница)}}
{{Град у Алжиру
| слика = Algiers
| опис_слике = Алжир
| покрајина = [[Алжир (покрајина)|Алжир]]
Ред 9:
| површина = 363
| становништво = 3415811
| извор_становништво = <ref name=citypop>{{Cite web|url=http://citypopulation.de/Algeria.html
|title=Population of the city proper according to the 2008 census|publisher=Citypopulation.de |date=
|accessdate=2010-06-27| archiveurl= https://web.archive.org/web/20100615060640/http://www.citypopulation.de/Algeria.html| archivedate= 15 June 2010 <!--DASHBot-->| deadurl= no}}</ref><ref name=wup>{{Cite web|url=http://esa.un.org/unup/index.asp?panel=2 |title=UN World Urbanization Prospects
|publisher=Esa.un.org |date= |accessdate=2010-06-27 |deadurl=yes
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091223005931/http://esa.un.org/unup/index.asp?panel=2
|archivedate=2009-12-23 |df= }}</ref>
| година_становништво = 2011
| агломерација = 3 456 701 <small>(2008)</small>
Линија 36 ⟶ 41:
== Географија ==
Град је смештен амфитреатално око западног дела [[Алжирски залив|истоименог залива]] на [[Средоземно море|Средоземном мору]], стари део града лежи по брежуљцима (122 m), горју Монт Плезанта (300 m), делу масива [[Планине Атлас|Атлас]], који се протеже паралелно са обалом.
Стари орјентални густо насељени део града, звани [[Казба Алжира|Казба]] карактеришу стрме, уске улице, надсвођене степенице и бројна [[муслиман]]ска гробља, од којих је најпознатије ''Ел Кетар''. Због историјских и естетских критеријума је Казба [[1992]]. уврштена на [[UNESCO|Унесков]] списак [[Светска баштина|Светске баштине]]. Нови део модерног града са широким булеварима, палатама и парковима, изграђен је у [[19. век]]у за време француске колонијалне]] управе ([[1830]]-[[1962]]).
=== Клима ===
Алжир се налази [[Средоземна клима|медитеранској климатској зони]] са топлим сувим летима и хладним и влажним зимама. Просечна годишња температура износи 18,2 °C. Најтоплији месец је август са просечном температуром од 25,2 °C, док су најхладнији јануар и фебруар са просечно 12,2 до 12,6 °C. Ветар са мора доноси освежење лети. Зими су честе непогоде са доста кише.
Дана 9. новембра 2001. у граду је у јаком невремену страдало 672 људи, а 1500 породица је остало без крова над главом. Просечна годишња количина падавина је 598 милиметара. Највише кише падне између новембра и фебруара.
{{Weather box
|location = Алжира (Дар ел Бејда међународни аеродром) 1976–2005 просеци, екстреми 1838–садашњост
|metric first = yes
|single line = yes
|Jan record high C = 27.6
|Feb record high C = 31.4
|Mar record high C = 36.3
|Apr record high C = 36.5
|May record high C = 41.1
|Jun record high C = 44.6
|Jul record high C = 45.2
|Aug record high C = 47.5
|Sep record high C = 44.4
|Oct record high C = 39.5
|Nov record high C = 34.4
|Dec record high C = 30.4
|year record high C = 47.5
|Jan high C = 16.7
|Feb high C = 17.4
|Mar high C = 19.3
|Apr high C = 20.9
|May high C = 23.9
|Jun high C = 28.2
|Jul high C = 31.2
|Aug high C = 32.2
|Sep high C = 29.6
|Oct high C = 25.9
|Nov high C = 20.8
|Dec high C = 17.9
|year high C = 23.7
|Jan mean C = 11.1
|Feb mean C = 11.7
|Mar mean C = 13.2
|Apr mean C = 14.9
|May mean C = 18.1
|Jun mean C = 22.2
|Jul mean C = 25.1
|Aug mean C = 26.0
|Sep mean C = 23.6
|Oct mean C = 20.1
|Nov mean C = 15.3
|Dec mean C = 12.6
|year mean C = 17.8
|Jan low C = 5.5
|Feb low C = 5.9
|Mar low C = 7.1
|Apr low C = 8.8
|May low C = 12.3
|Jun low C = 16.1
|Jul low C = 18.9
|Aug low C = 19.8
|Sep low C = 17.6
|Oct low C = 14.2
|Nov low C = 9.8
|Dec low C = 7.2
|year low C = 11.9
|Jan record low C = -3.3
|Feb record low C = -1.9
|Mar record low C = -1.0
|Apr record low C = -0.8
|May record low C = 2.6
|Jun record low C = 5.5
|Jul record low C = 9.0
|Aug record low C = 9.5
|Sep record low C = 8.2
|Oct record low C = 4.1
|Nov record low C = -0.1
|Dec record low C = -2.3
|year record low C = -3.3
|precipitation colour = green
|Jan precipitation mm = 81.4
|Feb precipitation mm = 72.7
|Mar precipitation mm = 55.0
|Apr precipitation mm = 58.4
|May precipitation mm = 41.9
|Jun precipitation mm = 8.5
|Jul precipitation mm = 4.5
|Aug precipitation mm = 8.2
|Sep precipitation mm = 28.3
|Oct precipitation mm = 58.8
|Nov precipitation mm = 89.6
|Dec precipitation mm = 91.0
|year precipitation mm = 598.3
|unit precipitation days = 0.1 mm
|Jan precipitation days = 11.4
|Feb precipitation days = 10.6
|Mar precipitation days = 9.7
|Apr precipitation days = 9.1
|May precipitation days = 7.3
|Jun precipitation days = 2.5
|Jul precipitation days = 1.5
|Aug precipitation days = 2.5
|Sep precipitation days = 5.3
|Oct precipitation days = 8.6
|Nov precipitation days = 11.1
|Dec precipitation days = 12.1
|year precipitation days = 91.7
|Jan humidity = 71
|Feb humidity = 66
|Mar humidity = 65
|Apr humidity = 62
|May humidity = 66
|Jun humidity = 66
|Jul humidity = 67
|Aug humidity = 65
|Sep humidity = 68
|Oct humidity = 66
|Nov humidity = 68
|Dec humidity = 68
|year humidity = 67
|Jan sun = 139.5
|Feb sun = 158.2
|Mar sun = 207.7
|Apr sun = 228.0
|May sun = 300.7
|Jun sun = 300.0
|Jul sun = 353.4
|Aug sun = 325.5
|Sep sun = 267.0
|Oct sun = 198.4
|Nov sun = 153.0
|Dec sun = 145.7
|year sun = 2777.1
|Jand sun = 4.5
|Febd sun = 5.6
|Mard sun = 6.7
|Aprd sun = 7.6
|Mayd sun = 9.7
|Jund sun = 10.0
|Juld sun = 11.4
|Augd sun = 10.5
|Sepd sun = 8.9
|Octd sun = 6.4
|Novd sun = 5.1
|Decd sun = 4.7
|yeard sun = 7.6
|source 1 = [[World Meteorological Organization|Светска метеоролошка организација]] (просечне температуре и преципитација, 1976–2005)<ref>{{cite web
| url = http://worldweather.wmo.int/en/city.html?cityId=242
| title = World Weather Information Service–Algiers
| publisher = World Meteorological Organization
| accessdate = 16 October 2016}}</ref>
|source 2 = Арапска метереолошка књига (влажност и сунчаност),<ref name=climate>{{cite web
| url = http://extras.springer.com/2007/978-1-4020-4577-6/Book_Shahin_ISBN_9781402045776_Appendix.pdf
| title = Appendix I: Meteorological Data
| publisher = Springer
| accessdate = 16 October 2016}}</ref> Meteo Climat (record highs and lows)<ref name = meteoclimat>
{{cite web
| url = http://meteo-climat-bzh.dyndns.org/index.php?page=stati&id=15
| title = Station Alger
| publisher = Meteo Climat
|language = French
| accessdate = 16 October 2016}}</ref>
|date=January 2011}}
== Историја ==
{{
Prvo naselje na prostoru današnjeg grada - '''Ikosim''', osnovali su [[Feničani]] oko [[1200. pne.]] koji su tu imali svoju trgovačku [[Kolonija|koloniju]]. Nakon njih, ''Ikosim'' su zauzeli [[Numidija|numidijski]] vladari i vladali njime, sve dok taj dio [[Afrika|Afrike]] nisu zauzeli [[Rimljani]] i nastavili vladati njime i prezvali ga u '''''[[Icosium]]'''''. Rimski [[car]] [[Vespazijan]] dodijelio je ''Ikosiumu'' status grada - [[civitas]] u [[1. vijek]]u, krajem [[5. vijek]]a ''Ikosium'' je postao sjedište [[biskup]]a.
Današnji Alžir, osnovao je [[944]]. ''Bulogin ibn Ziri'', osnivač [[Berberi|berberske]] [[Dinastija|dinastije]] [[Dinastija Zirid|Zirid]] - [[Sanhadža]]. Njihovu vladavinu dokinuo je [[1148]]. [[Ruđer II. Sicilijanski]] koji nije dugo vladao jer su ga već [[1159]]. zauzeli [[Almohadi]], i vladali njime sve do [[13. vijek]]a, kad je njime zavladao ''Abd el Vadid'' [[sultan]] iz [[Tlemcen]]a. Iako je formalno bio pod ''Sultanatom Tlemcen'', grad Alžir imao je veliku samostalnost i vlastitog [[amir]]a, ali u sjeni [[Oran]]a koji je tad bio glavna luka i sjedište moći Abd el Vadida.
[[Datoteka:Alger front de mer.jpg|thumb|left|360px|Pogled na luku Alžira sa ''Bulevarom Che Guevara'', u prvom planu i Kazbom iznad njega]]
Početkom [[1302]]. [[poluotok]] ''Penon'' koji zatvara luku, zauzeli su [[Španjolci]]. Od tad je počela trgovačka aktivnost između Alžira i [[Španjolska|Španjolske]], ali je samo naselje i nadalje ostalo malo i beznačajno, sve dok se u njega nisu naselili brojni prognani [[Mauri]] iz Španjolske, krajem [[15. vijek]]a. Španjolci su [[1510]]. poduzeli veliku ofenzivu na obalu Alžira i zauzeli obalne gradove, željevši tako spriječiti [[Pirati|gusarsku]] aktivnost, a na poluotoku Penon izgradili utvrdu. <ref>Celik, Zeynep, ''Urban Forms and Colonial Confrontations: Algiers Under French Rule'', University of California Press, 1997, str. 13.</ref>
[[Datoteka:Algeri04.jpg|thumb|desno|270px|Kolonijalni dio grada Alžira]]
=== Grad za osmanske vlasti ===
Tadašnji vladar [[Alžir]]a, - [[amir]] Selim bin Teumi, pozvao je [[1516]]., poznate osmanske gusare braću Oruča i [[Hajrudin Barbarosa|Hajrudina Barbarosu]] u pomoć da se izbaci [[Španjolci|Španjolce]] iz svojih gradova. Oruč se odazvao molbi i došao u [[Alžir]], i [[1516]]. zauzeo grad, ali je istovremeno dao pogubiti Selima, zatim je poduzeo veliku kampanju da istjera Španjolce iz svih obalnih gradova. Oruč je poginuo već slijedeće godine [[1517]]. u borbi protiv Španjolaca prilikom zauzimanja [[Tlemcen]]a [[1517]]. Njega je naslijedio brat Hajrudin Barbarosa koji je nakratko izgubio grad [[1524]]., ali ga je ponovno zauzeo [[1529]]. Hajrudin je pretvorio Alžir u ''[[pašaluk]]'', a kasnije ga transformirao u ''[[Beg]]luk Alžir'', a zatim formalno pozvao [[sultan]]a [[Sulejman I|Sulejmana Veličanstvenog]] da prihvati suverenitet nad Alžirom i pripoji ga [[Osmansko Carstvo|Osmanskom Carstvu]]. Kako se Alžir nalazio na rubu carstva, i izvan kontrole Visoke Porte, Hajrudin Barbarosa obnovio je gusarsku aktivnost, koja je od tad postala glavna privredna aktivnost obalnih gradova i sjedište [[Berberski korsari|Berberskih korsara]] koji su dobra tri vijeka ugrožavali plovidbu po tom dijelu [[Mediteran]]a. <ref>{{Cite web|url=http://www.heimaslod.is/index.php/Tyrkjar%C3%A1ni%C3%B0 |title=Tyrkjaránið – Heimaslóð |language=islandski|publisher=Heimaslod.is |date= |accessdate=27. 06. 2010}}</ref>
Za vrijeme [[Osmansko Carstvo|osmanske]] vlasti grad Alžir bio je opasan zidinama sa svih strana, uključujući pojas uz obalu. U grad su vodila pet vrata, iz kojih su ceste vodile u centar koje je tad bio kod ''[[Džamija|Džamije]] Ketšava''. Grad je dobio [[Citadela|citadelu]] [[1556]]., tadašnja glavna ulica išla je od sjevera prema jugu i dijelila je grad na dva dijela; Gornji grad (al-Gabal, ili ''Planina'') koji se sastojao od pedesetak malih [[mahala]] različitih etničkih zajednica ([[Andaluzija]]ca, [[Jevreji|Židova]], [[Mauri|Mauaraca]] i lokalnih [[Kabili|Kabila]], i Donji grad (al Vata, ili ''ravnica'') koji je bio administrativno, vojno i trgovačko središte grada, u kojem su uglavnom stanovali turski dostojanstvenici i ljudi iz više klase. <ref>Celik, Zeynep, ''Urban Forms and Colonial Confrontations: Algiers Under French Rule'', University of California Press, 1997, str. 13-14.</ref>
=== Grad za francuske kolonijalne vlasti ===
Od [[1815]]. do [[1962]]. historija grada duboko je povezana sa historijim tadašnje metropole iz koje se vladalo [[Francuska|Francuskom]]. [[Casus belli]] za napad na Alžir, bila je uvreda [[Francuska|francuskog]] [[konzul]]a, kojeg je [[dej]] - tadašnji osmanski upravitelj Alžira, udario muholovkom, naljućen izjavom konzula da francuska vlada ne želi platiti velika dugovanja dvojici alžirskih trgovaca. Zbog tog je francuska vojska pod zapovjedništvom [[grof]]a Louisa-Augusta-Victora de Bourmonta napala grad [[4. jul]]a [[1830]]. a već sljedeći dan grad je kapitulirao. Od tad je Alžir postao glavni grad kolonije [[Francuski Alžir]].
Na početku [[20. vijek]]a većina stanovnika grada, bili su Evropljani (manje više [[Francuzi]]).<ref>[http://books.google.com/books?id=egbOb0mewz4C&pg=PA323&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false Albert Habib Hourani, Malise Ruthven: A history of the Arab peoples (2002), Harvard University Press str.323., ISBN 0-674-01017-5]</ref>
Tokom 1930-ih godina, grad je postao čuven zbog [[arhitekt]]a [[Le Corbusier]]a koji je izradio gomilu urbanističkih rješenja za potpuni redizajn kolonijalnog grada. Le Corbusier je bio vrlo kritičan prema onom što je zatekao i vidio u Alžiru, opisujućiEvropski dio grada kao "ništa, osim pucalih zidova i devastirane prirode". Bio je i vrlo kritičan prema velikoj razlici u životnom standardu između evropskih i afričkih stanovnika grada, to stanje je opisao riječima ''civilizirani žive kao štakori po rupama'', dok ''barbari' žive u samoći i blagostanju''. <ref>Celik, Zeynep, ''Urban Forms and Colonial Confrontations: Algiers Under French Rule'', University of California Press, 1997, str. 5.</ref> Od njegovih ambicioznih rješenja, malo tog je izvedeno jer ih je tadašnja kolonijalna administracija ignorirala.
Za vrijeme [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]] Alžir je bio posljednji veći grad koji su [[Savezničke sile|Saveznici]] zauzeli [[9. novembra]] [[1942]]. nakon pomorskog desanta na [[Maroko]], iz kojeg je organizirano slamanje [[Erwin Rommel|romelovih]] jedinica u [[Tunis]]u i potpuno oslobođenje Afrike od [[Sile Osovine|Osovinskih sila]].
Od stjecanja nezavisnosti [[1962]]. Alžir je ispočetka izgubio dobar dio dotadašnjih stanovnika, - koji su se iselili u Francusku, ali je slijedećih dekada počeo enormo rasti, tako da danas u njemu živi 10 % stanovnika zemlje, pretpostavlja se da danas u širem prostoru grada živi 5 000 000 ljudi.<ref>{{Cite web|url=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gadm&lng=en&dat=32&geo=-66&srt=npan&col=aohdq |title=Algiers in the World Gazetteer |publisher=World-gazetteer.com |date= |accessdate=3. 11. 2011|archiveurl=http://web.archive.org/web/20070930225838/www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gadm&lng=en&dat=32&geo=-66&srt=npan&col=aohdq|archivedate=2007-09-30}}</ref>
Alžir je bio domaćin [[Sveafričke igre|Sveafričkih igara]] održanih [[1978]]. i [[2007]]., a [[2007]]. bio je afrički grad kulture.
== Становништво ==
Линија 98 ⟶ 238:
== Партнерски градови ==
{{colbegin|6}}
* {{зас|Венецуела}} [[Каракас]]
* {{зас|Канада}} [[Монтреал]]
Линија 104 ⟶ 245:
* {{зас|}} [[Амстердам]]
* {{зас|}} [[Триполи]]
* {{зас|}} [[
* {{зас|}} [[Женева]]
* {{зас|}} [[Пекинг]]
Линија 116 ⟶ 257:
* {{зас|}} [[Дакар]]
* {{зас|}} [[Асунсион]]
* {{зас|}} [[
* {{зас|}} [[Софија]]
* {{зас|}} [[Аман]]
* {{зас|}} [[Ел Ајун]]
{{colend}}
== Референце ==
{{reflist}}
== Литература ==
{{refbegin}}
* {{citation |first=Nacéra |last=Benseddik |contribution=Chronique d’une Cité Antique |title=Alger: Lumières sur la Ville |series=''Actes du Colloque de l'EPAU 4–6 May 2001'' |location=Algiers |date=2004 |p=29–34 }}. {{fr icon}}
* {{citation |last=Ghaki |first=Mansour |contribution=Toponymie et Onomastique Libyques: L'Apport de l'Écriture Punique/Néopunique |contribution-url=https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/50105050/Toponymie_et_onomastique_Lapport_de_lecriture_punique_neopunique.pdf |pp=65–71 |date=2015 |location=Naples |publisher=Unior |editor=Anna Maria di Tolla |display-editors=0 |title=La Lingua nella Vita e la Vita della Lingua: Itinerari e Percorsi degli Studi Berberi |series=''Studi Africanistici: Quaderni di Studi Berberi e Libico-Berberi'' |volume=No. 4 |isbn=978-88-6719-125-3 |issn=2283-5636 }}. {{fr icon}}
* {{citation |last=Lipiński |first=Edward |author-link=Edward Lipinski (orientalist) |title=Itineraria Phoenicia |series=''Orientalia Lovaniensia Analecta'', No.{{nbsp}}127, ''Studia Phoenicia'', Vol.{{nbsp}}XVIII |publisher=Uitgeverij Peeters |location=Leuven |date=2004 |url=https://books.google.co.kr/books?id=SLSzNfdcqfoC&printsec=frontcover }}.
{{refend}
== Спољашње везе ==
Линија 136 ⟶ 285:
}}
{{википутовања|Algiers}}
* {{EB1911|wstitle=Algiers|volume=1|pages=653–655}}
{{Главни градови у Африци}}
{{Authority control}}
[[Категорија:Градови у Алжиру]]
| |||