Istorija Azije — разлика између измена

Legendarni mudrac i stručnjak za jogu iz ''Svata'', današnji [[Pakistan]], Padmasambava utemeljio je ''tibetski budizam''. Zajedno sa suprugom, '''Ješe Tsogjal''', stigao je u [[Tibet]] [[747]]. i osnovao prvi budistički [[samostan]]. Ovaj mudrac proveo je potom svoj život pišući i podučavajući veru.

 

[[Датотека:Timur Exhumed.gif|350px|thumb|left|Timur]]

 

Vekovima su talasi doseljenika sa severa stizali u Sijam ([[Tajland]]) i ženidbeno se vezivali sa starosedelačkim plemenima. U [[13. vek]]u jedno je pleme ''Taj'', ujedinilo Sijam u jednu državu sa jednim vladarom i jednom religijom - budizmom.

 

 

Vekovima su jedini putnici u negostoljubljivim krajolicima srednje Azije bili trgovci koji su koristili [[Put svile]]. Godine [[1398]]. mongolski ratnik ''Timur'' ([[1336]]. - [[1405]].) poreklom iz stepa osnovao '''Srednjeazijsko carstvo'''. Godine [[1369]]. Timor je svoj glavni grad premestio u bogati [[Samarkand]] u današnjem [[Uzbekistan]]u. Grad je doživeo svoje zlatno doba i postao arhitektonski dragulj srednje Azije budući da su Timur i njegovi naslednici tamo podigli palate, astronomske opservatorije i islamske škole. Početkom [[16. vek]]a nomadi ''Uzbeci'' napali su ovaj grad.

Tokom [[17. vek|17]], [[18. vek|18]]. i [[19. vek]]a cvetala je trgovina, iako su neke azijske zemlje za neupućene bile zatvorene. [[Rusija]] i evropske zemlje kupovale su [[svila|svilu]], [[čaj]] i [[porculan]] iz Kine. [[Indija]] je trgovala sa [[svet]]om i bila je poznata po svom ručno tkanom tekstilu, kao što je ''turska mustra'' koji je bio tradicionalni indijski uzorak. Tokom tog perioda zapadne su snage postale sve zainteresovanije za pripajanje azijskih teritorija radi trgovinskih ciljeva. Tokom [[19. vek]]a Rusija se proširila do srednje Azije. Britanci su strahovali da su [[Rusi]] naumili da preuzmu Indiju, pa su se dve zemlje počele uhoditi. Britanci su to nazvali '''''[[Velika igra|Velikom igrom]]'''''; Rusi su je poznavali kao ''Turnir senki''.

 

[[Датотека:Vua Duy Tan nho.jpg|thumb|desno|Mongolski dečak]]

 

'''Čulalonkorn''' ([[1853]]. - [[1910]].) postao je sijamski '''kralj Rama -{V}-''' [[1668]]. godine. Putovao je širom i odlučio da ojača svoju zemlju procesom modernizacije. Stvorio je modernu vojsku, civilnu službu i obrazovni sistem. Iako je Tajland izgubio nekoliko provincija u korist Britanije i Francuske, uspeo je da očuva svoj uticaj i nezavisnost.

 

 

[[Датотека:Bouddha Bhûmisparsha-Mudra 2.JPG|thumb|[[Buda]]]]

|}

 

 

Nakon Prvog svetskog rata došlo je do porasta azijskog nacionalizma (vere u nezavisnost). Godine [[1918]]. arapske vođe su srušile tursku vlast. Težnja [[Židovi|Židova]] za stvaranjem nezavisne države dobila je potporu. Godine [[1933]]. naselilo se u Palestini 238.000 Židova, a [[1948]]. osnovana je država [[Izrael]].

 

 

Između [[1941]]. i [[1942]]. godine Japan je okupirao Burmu, Indokinu i [[Indonezija|Indoneziju]]. Nakon užasa okupacije, sva su ova područja odbijala svaku stranu vlast. U Kini je Japancima otpor pružila komunistička gerila zadobivši tako popularnost i političku potporu. Tokom [[drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]] Japanci su gradili željezničku prugu koja je spajala Burmu i Tajland, a služila je opskrbljavanju japanskih jedinica u Burmi. Hiljade azijskih radnika i zapadnih zatvorenika umrlo je od neishranjenosti, bolesti i iscrpljenosti gradeći 420 km pruge koja je postala poznata kao '''Željeznička pruga smrti'''.

 

Nakon [[1945]]. mnoge su azijske zemlje svrgnule kolonijalnu vlast. Godine [[1947]]. [[Indija]] i [[Pakistan]] borbom su stekle nezavisnost od Britanije, a [[1948]]. zaživjela je domovina [[Židovi|Židova]], [[Izrael]]. [[Indonezija]] je stekla nezavisnost od [[Holandija|Holandije]] 1949. godine, nakon četvorogodišnje borbe. Francuzi su pokušali da spreče osamostaljenje [[Vijetnam]]a, ali poraženi su [[1954]]. godine. Ostale francuske kolonije, [[Laos]] i [[Kambodža]], stekle su nezavisnost 1954. odnosno [[1953]]. godine.

 

 

Godine [[1949]]. komunisti su utemeljili '''Narodnu Republiku Kinu''', najveću komunističku zemlju na svetu. Godine 1954. Severni Vijetnam stvorio je nezavisnu komunističku državu. Od [[1960e|1960-ih]] komunistički pokreti u Indoneziji i Maleziji pretili su svrgavanjem postojećih vlasti.

* Moffett, Samuel Hugh. ''A History of Christianity in Asia, Vol. II: 1500–1900'' (2003) [https://www.amazon.com/History-Christianity-Asia-Vol-1500-1900/dp/1570757011/ref=tmm_pap_swatch_0?_encoding=UTF8&qid=1519541778&sr=1-1 excerpt]

* Murphey, Rhoads. ''A History of Asia'' (7th ed, 2016) [https://www.amazon.com/History-Asia-Rhoads-Murphey/dp/0205168558/ excerpt]

{{Refend}}