Dominantnost leve ruke i zdravlje — разлика између измена
Садржај обрисан Садржај додат
Нема описа измене |
мНема описа измене |
||
Ред 1:
[[Датотека:HolbeinErasmusHands.jpg|300px|мини|Dominantnost ruke je sklonost neke osobe da češće upotrebljava jednu ruku]]
'''Dominantnost leve ruke''' je sklonost neke osobe da za izvođenje većine aktivnosti upotrebljava češće levu [[Рука|ruku]] nego desnu. Dominantnost jedne ruke smatra se najočiglednijim primerom cerebralne lateralizacije, koja je isključivo i jedino karakteristična za čoveka.<ref>Milenković S. Istraživanje zdravstvenih i socijalnih aspekata levorukosti kod srednjoškolske omladine [doktorska disertacija]. Beograd: Medicinski fakultet; 2007.</ref> Levorukost je jedan od najčešćih oblika dominantnosti jedne ruke.
I pored mnogobrojnih eksperimenatalnih istraživanja, među istraživačima i dalje nije postignuta saglasnost o tome ko se može smatrati levorukom osobom, koji je procenat levorukih osoba u opštoj populaciji i koja je etiologija zdravstvene dominantnosti levorukosti. Levoruke osobe, prema podacima iz literature, čine 6-14% svetske populacije.<ref>Milenković S, Belojević G, Kocijančić R. Etiološki činioci levorukosti. Srp Arh Celok Lek. 2005; 133(1112):5324.</ref><ref>Milenković S, Rock D, Dragović M, Janca A. Season of birth and handedness in Serbian high school students. Ann Gen Psychiatry. 2008; 30(7):2.</ref><ref>Dragovic M, Milenkovic S, Hammond G. The distribution of hand preference is discrete: a taxometric examination. Br J Psychol. 2008; 99(4):44559.</ref>
== Funkcionalni odnos dominantne i nedominantne ruke ==
Dominantna lateralizovanost označava pojavu vodećeg uda ili vodećeg [[Чуло|čula]] pri vršenju složenih psihomotornih aktivnosti. Dominantna lateralizovanost se najčešće javlja kao dešnjačka. Pri obavljanju aktivnosti jedna ruka vodi bimanuelnu aktivnost, a druga je prati. Takva ruka je sa znatno boljom izdiferenciranošću mogućnosti za izvođenje psihomotorne aktivnosti, dok joj ona druga joj pomaže pridržavanjem. Proces sazrevanja dominacije udova u manipulativnom polju se završava negde između šeste i osme godine života.<ref>Bojanin, S. (1985). Neuropsihologija razvojnog doba i opšti reeduokativni metod. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. 1985, pp. 69, 73</ref>.
Dominantnom rukom se smatra ona koja se češće koristi, koja je brža i preciznija pri obavljanju manuelnih zadataka. Za optimalnu funkciju ruke u aktivnostima dnevnog života neophodan je očuvan obim pokreta u svim [[Зглоб|zglobovima]] ruku, kontraktilne sposobnosti [[Мишић|mišića]], izdržljivost, kao i funkcije hvatanja. Karakteristike stiska [[Шака|šake]] se relativno mogu predvideti jer su u direktnoj vezi sa [[Морфологија (биологија)|morfološkom]] strukturom, utreniranošću, kondicijom, zdravstvenim i [[Физиологија човека|fiziološkim]] stanjem u vreme njenog testiranja.<ref>Koley, S., Singh, S., & Kaur, S. (2011). A study of arm anthropometric profile in Indian interuniversity basketball players. Serbian Journal of Sports Sciences, 5 (1): 35-40.</ref> Za razliku od snage stiska šake izdržljivost je sposobnost koja se ne može predvideti na osnovu antropometrijskih merenja.
Iako postoji skoro neprimetna razlika u morfološkim karakteristikama između dominantne i nedominantne ruke, istraživanja pokazuju superiornost u ispoljavanju maksimalne sile u korist dominantne ruke.<ref>Aoki, H. & Demura, S. (2008). Characteristics and lateral dominance of hand grip and elbow flexion powers in young male adults. Journal of Physiological Anthropology, 27 (4), 201-206.</ref><ref>Ivanovic, J., Koropanovski, N., Vuckovic, G., Jankovic, R., Miljus, D., Marinkovic, B., Atanasov, D., Blagojevic, M., & Dopsaj, M. (2009). Functional dimorphism and characteristics considering maximal hand grip force in top level athletes in the Republic of Serbia. Gazzetta Medica Italiana Archivio per le Scienze Mediche, 168 (5), 297-310.</ref>
Ред 26:
=== Govornojezički poremećaji ===
[[Датотека:FastFission-brain-bild52.png|300px|мини|Kao dominantna hemisfera mozga smatra se ona koja je prvenstveno odgovorna za obradu jezika. U 95% dešnjaka ona je na levoj strani, a 2% na desnoj. U 3% slučajeva jezički centar je podeljen u dve hemisfere.]]
Kao dominantna hemisfera mozga smatra se ona koja je prvenstveno odgovorna za obradu jezika. U 95% dešnjaka ona je na levoj strani, a u 2% na desnoj. U 3%, slučajeva jezički centar je podeljen u dve hemisfere. Kod većina levorukih jezički centar je levo, odnosno u 70% slučajeva kontroliše govor, u 15%, slučajeva kontrola govora distribuirana je u obe hemisfere, a u 15% desna hemisfera kontroliše govor. Dakle, postoji neka korelacija između dominantnosti hemisfere i one strane mozga koja kontroliše jaku ruku. Međutim, jezički centar se nalazi u većine levorukih na levoj strani, koja je odgovoran za slabu desnu ruku. Stoga, ne postoji jasna zakonitost pri objedinjavanju samovolje i
Leva hemisfera mozga je, prema tome, najčešće dominantna za verbalne funkcije – govor i jezik. U njoj se nalaze centri za razumevanje govora i verbalno izražavanje; njeno oštećenje dovodi do smetnji u čitanju, pisanju i računanju (usmenog). Oštećenja leve hemisfere mozga dovode i do slabljenja verbalnog pamćenja (npr. pamćenja priča ili brojeva) i poteškoća u orijentaciji desno – levo. Ona je takođe zadužena za analitičko mišljenje i formiranje pojmova ili konceptualizaciju. Ona obrađuje podatke na način da radi sekvencijalnu obradu podataka, odnosno vremensku analizu informacija i povezivanje uzroka i posledica. Istraživanja sprovedena kod bolesnika sa oštećenjem leve hemisfere pokazuju da takvi bolesnici imaju poteškoće u verbalnoj komunikaciji (problemi s receptivnim i ekspresivnim govorom, deficiti verbalnog pamćenja).<ref>Ljiljana Pačić-Turk, Mirna Kostović -Srzentić, [http://sharepoint.zvu.hr/katedre/332/Nastavni%20matrijali/KNJIGA%20-%20NEUROPSIHOLOGIJA.pdf Klinička neuropsihologija,] {{Wayback|url=http://sharepoint.zvu.hr/katedre/332/Nastavni%20matrijali/KNJIGA%20-%20NEUROPSIHOLOGIJA.pdf |date=20111110132325 }} Zagreb</ref>
| |||