Oprašivanje — разлика између измена
Садржај обрисан Садржај додат
м Јованвб је преместио страницу Polinacija на Oprašivanje |
Нема описа измене |
||
Ред 1:
[[Датотека:Schwebfliege.jpg|thumb|Insekt oprašuje cvet.]]
[[
'''Polinacija''' je proces kojim se [[polen]] prenosi kod [[biljka|biljki]], čime se omogućava [[oplođenje|osemenjivanje]] i [[seksualna reprodukcija]]. Zrna polena sadrže muške [[gamet]]e ([[sperma|spermu]]). Ženski gameti se nalaze unutar [[tučak|tučka]].<ref name="urlBSCI 124 Lecture Notes -- Pollination">{{cite web | url = http://www.life.umd.edu/classroom/BSCI124/lec21.html | title = BSCI 124 Lecture Notes -- Pollination | author = | authorlink = | coauthors = | date = | format = | work = | publisher = | pages = | language = | archiveurl = | archivedate = | quote = | accessdate = 29. 03. 2011.}}</ref>
Ред 6:
Polenova zrna na zigu tučka počinju da se izdužuju na dole, stvarajući ''polenovu cev''. Cev se kreče ka podniku tučka u kojem je udobno smešten ''zametak'' budućeg ''semena''. Spajanje muške spermatocidne i ženske jajne polne ćelije naziva se oplođenje. Iz oplođene jajne ćelije-''zigota'', razvija se ''klica'' - začetak buduće biljke. Plodnik tučka nastavlja da raste, stvarajući ''plod'', a većina ostalih cvetnih delova polako se suši i opada.
Oprašivači mogu biti insekti, čovek ili vetar.
{{reflist|2}}▼
== Načini oprašivanja ==
Razlikujemo dva načina oprašivanja:
# samooprašivanje
# unakrsno oprašivanje
Samooprašivanje je padanje polena sa prašnika na tučak. To je retka pojava u prirodi zato što prašnici i tučak ne sazrevaju u isto vreme.
Unakrsno oprašivanje je oprašivanje uz pomoć čoveka. Tako je čovek ukrštavao biljke i dobio različite vrste biljaka.
Poznato je da prilikom oprašivanja poljoprivrednih kultura od svih [[insekti|insekata]] "oprašivača", koji se međusobno nadopunjuju u oprašivanju, veliku ulogu imaju [[pčela|pčele]] kako [[medonosna pčela|medonosne]] tako i [[pčela samica|pčele samice]]. One sa ostalim insektima oprašuju i do 80% svih kultura, dok se ostalih 20% oprašuje pomoću [[vetar|vetra]] ili samooprašivanjem. U bogatijim [[država]]ma i naprednoj [[poljoprivreda|poljprivredi]] [[vlasnik|vlasnici]] parcela i poljoprivrednih kultura sklapaju posebne [[ugovor]]e sa pčelarima u svrhu osiguranja dovoljno broja oprašivača.
== Tipovi oprašivanja ==
* hidrofilija - prenošenje polena vodom
* anemofilija - prenošenje polena vetrom
* zoidofilija - prenošenje polena životinjama
== Samooprašivanje ==
[[Датотека:Limodorum abortivum Mallorca 04.jpg|мини|лево|Biljka koja se razmnožava bespolno, samooprašivanjem.]]
Pojedine [[biljka|biljke]] su u svojoj [[evolucija (biologija)|evoluciji]] razvile sposobnost samooprašivanja. Podudarnost u položaju [[antera]] i njuški [[tučak|tučka]] istog [[cvet]]a koja omogućuje samooprašivanje i samooplodnju. Kod samooprašivanja [[polen]] iz [[cvet]]a prelazi na stigmu tučka istog [[cvet]]a. Samooplodne biljke koje se oprašuju pomoću vetra nazivamo [[anemofilne biljke]]. One su evolucijom razvile takvu mogućnost oprašivanja, pa imaju sitnu (30-35 µm) i vrlo lagani polen tako da ga vetar raznosi i do nekoliko kilometara uokolo. Pojedine vrste su razvile i dodatne oblike poput nekih vrsti [[Borovi|bor]]a i imaju dodatne "mehuriće za let". [[Anemofilne biljke]] zbog svog vrlo nesigurnog načina razmnožavanja moraju proizvoditi veće količine [[polen]]a od [[entomofilne biljke|entomofilnih biljaka]].
== Oprašivanje insektima ==
Biljke koje se oprašuju uz pomoć [[insekti|insekata]] nazivamo [[entomofilne biljke]]. Te biljke ređe izazivaju alergije kod ljudi, jer je polen tih biljaka vlažna, samim tim i teži, pa se zbog te činjenice teže prenosi [[vazduh]]om. Najpoznatije oprašivanje [[insekat|insektima]], koje ukupno iznosi 80% površina je oprašivanje biljaka pomoću [[pčela]]. Takvo oprašivanje naziva se [[entomofilija]]. Pčela je nezaobilazan [[insekt]] oprašivač prije svega, zbog svoje brojnosti. Naime, u jednoj zajednici živi i radi i do 80.000 [[pčela]], što zavisi od vrste [[košnica|košnice]] u kojoj žive. Prednost [[medonosna pčela| medonosnih pčela]] nad ostalim oprašivačima je sama činjenica, da je [[čovek]] naučio kako se ophoditi s njima.
=== Oprašivanje u staklenicima ===
[[Датотека:Greenhouse for strawberry.jpg|мини|десно|Staklenička proizvodnja jagoda]]
Samooprašivanje u zatvorenom prostoru, odnosno u [[staklenik|staklenicima]] gotovo da nije ni moguće, dok pčele ovakav prostor brzo prihvate kao svoju teritoriju, pa zbog toga nisu prihvatljive. U [[staklenik|staklenicima]] su se kao oprašivači vrlo učinkovitima pokazali pčelinji veći i dalji rođaci [[bumbar|bumbari]]. Oni se u [[Holandija|Holandiji]] koriste od [[1988]]. Od tadašnje skromne početne primene na 3% [[površina]] [[usev]]a [[rajčica]], do [[1991]]. na 95% površina, a već [[1992]]. koriste se na 100% površina useva rajčica kod kojih su pokazali izuzetno dobre rezultate. Godine [[2004]]. beleži se podatak o korištenju čak milion kolonija [[bumbar]]a u oprašivanju stakleničkih nasada, a predviđalo se da će do [[2007]]. godine staklenike oprašivati preko 1.500.000 [[bumbar]]skih [[kolonija]].
== Dresura pčela ==
U pčelarstvu se primjenjuje "dresura" [[pčela]], da bi "naterali" [[pčela|pčelu]], da posećuje određeno [[biljka|bilje]] koje namenski želimo oprašiti, kako ona ne bi obilazila ostalo bilje. Pčele se hrane [[sirup]]om određene biljke netom pre cvatnje i na taj ih se način usmerava, da posećuju baš onu kulturu koju želimo oprašiti. To se pokazalo kao idealno rešenje upravo za ono bilje, koje pčele iz određenog razloga zaobilaze.
== Foto galerija ==
<gallery>
Slika:Pollination02.jpg|[[Insekt]] oprašuje [[cvet]]
Slika:Hibiscus_syriacus_Bombus_ruderatus_1_Luc_Viatour.jpg|[[Bumbar]] pun polena
Slika:European honey bee extracts nectar.jpg|Oprašivanje biljke pomoću [[pčela|pčele]]
Slika:Hummel_und_spitzwegerich.jpg|[[Bumbar]] u oprašivanju
Slika:Hummingbird in ggp 7.jpg|[[Bumbar]] u oprašivanju
</gallery>
== Vidi još ==
*[[Pčelarstvo]]
*[[Poljoprivreda]]
*[[Insekti]]
*[[Pčela]]
*[[Bumbar]]
== Spoljašnje veze ==
{{commonscat|Pollination}}
*[http://dels.nas.edu/pollinators Informacije o polinaciji i baštovanstvu]
*[http://www.beeculture.com/content/pollination_handbook/index.cfm Dominacija insektima]
Линија 15 ⟶ 70:
*[http://www.hydroponicsonline.com/blog/hydroponic-pollination-blue-bottle-flies Polinacija u hidroponici]
*[http://www.cas.vanderbilt.edu/bioimages/pages/pollination.htm Oprašivanje skrivenosemenica]
*[http://www.pcelalarstvo.hr/karlovic Pčelarstvo Karlović]
*[http://www.kebet.net Uzgoj i prodaja bumbara Kebet]
*[http://www.pcelarstvo.hr Pčelarstvo online]
== Izvori ==
▲{{reflist|2}}
[[Категорија:Цвет]]
[[Категорија:Скривеносеменице]]
[[Категорија: Биологија]]
{{Link GA|ja}}
| |||