U nauci i inženjerstvu, ppm (engl. parts per million – (jedan) deo na milion) označava milioniti deo jedne celine,[1] i koristi se za vrlo velika razblaženja, npr. u hemiji.

Vodeni rastvori fluoresceina, razblaženi od 1 do 10.000 delova na milion u intervalima od 10 puta koncentracija.
Na 1 ppm rastvor je veoma bledo žut. Kako koncentracija raste, boja postaje dublja.

Upotreba procenta, promila, ppm-a i drugih sličnih bezdimenzionih veličina nije prihvaćena od strane Međunarodnog sistema jedinica jer može dovesti do zabune. Bezdimenzione veličine zahtevaju da i brojilac i imenilac budu iste dimenzije, ali se često pogrešno koriste (npr. 50 µg/m³ se zapisuje netačno kao 50 ppm).

Delova-po notacija se često koristi za opisivanje razblaženih rastvora u hemiji, na primer, relativnog obilja rastvorenih minerala ili zagađivača u vodi. Količina „1 ppm” može se koristiti za maseni udeo ako je zagađivač koji se prenosi vodom prisutan u milionskom delu grama po gramu rastvora uzorka. Kada se radi sa vodenim rastvorima, uobičajeno je pretpostaviti da je gustina vode 1,00 g/mL. Zbog toga je uobičajeno da se 1 kilogram vode izjednači sa 1 L vode. Shodno tome, 1 ppm odgovara 1 mg/L, a 1 ppb odgovara 1 μg/L.

Slično tome, delova-po notacija se takođe koristi u fizici i inženjerstvu za izražavanje vrednosti različitih proporcionalnih pojava. Na primer, specijalna metalna legura može da se proširi za 1,2 mikrometra po metru dužine za svaki stepen Celzijusa i to bi bilo izraženo kao „α = 1.2 ppm/°C”. Delova-po notacija se takođe koristi da označi promenu, stabilnost ili nesigurnost u merenjima. Na primer, tačnost merenja udaljenosti geodetskog zemljišta kada se koristi laserski daljinomer može biti 1 milimetar po kilometru udaljenosti; ovo bi se moglo izraziti kao „Tačnost = 1 ppm.”[2]

Sve notaticije tipa delova-na su bezdimenzionalne veličine: u matematičkim izrazima, jedinice mere se uvek poništavaju. U razlomcima poput „2 nanometra po metru“ (2 nm/m = 2 nano = 2 × 10−9 = 2 ppb = 2 × 0,000000001), tako da su količnički koeficijenti čistog broja sa pozitivnim vrednostima manjim ili jednakim 1. Kada se delovi po oznakama, uključujući simbol procenta (%), koriste u redovnoj prozi (za razliku od matematičkih izraza), oni su i dalje čistobrojne bezdimenzionalne veličine. Međutim, oni uglavnom uzimaju doslovno „delova po“ značenje uporednog odnosa (npr. „2 ppb“ bi se generalno tumačilo kao „dva dela u milijardu delova“).[3]

Notacije tipa delova po se mogu izraziti u vidu bilo koje jedinice iste mere. Na primer, koeficijent toplotnog širenja određene legure mesinga, α = 18.7 ppm/°C, može se izraziti kao 18.7 (μm/m)/°C, ili kao 18.7 (μin/in)/°C; numerička vrednost koja predstavlja relativnu proporciju ne menja se usvajanjem druge jedinice dužine.[4] Slično, pumpa za doziranje koja ubrizgava hemikaliju u tragovima u glavnu procesnu liniju pri proporcionalnom protoku Qp = 125 ppm, radi to brzinom koja se može izraziti u različitim volumetrijskim jedinicama, uključujući 125 μL/L, 125 μgal/gal, 125 cm³/, etc.

U spektroskopiji nuklearne magnetske rezonancije (NMR).

уреди

U spektroskopiji nuklearne magnetske rezonancije (NMR), hemijski pomak se obično izražava u ppm. To predstavlja razliku izmerene frekvencije u delovima na milion od referentne frekvencije. Referentna frekvencija zavisi od magnetnog polja instrumenta i elementa koji se meri. Obično se izražava u MHz. Tipični hemijski pomaci retko su veći od nekoliko stotina Hz od referentne frekvencije, tako da se hemijski pomaci prikladno izražavaju u ppm (Hz/MHz). Notacija delova po daje bezdimenzionalnu količinu koja ne zavisi od jačine polja instrumenta.

Delovi po izrazima

уреди
1 of →
= ⭨
of ↓  
po
sto
(%)
po
1.000
(‰)
po
10.000
(‱)
po
100.000
(pcm)
po
milion
(ppm)
po
milijardu
(ppb)
% 1 0,1 0,01 0,001 0,0001 107
10 1 0,1 0,01 0,001 106
100 10 1 0,1 0,01 105
pcm 1.000 100 10 1 0,1 0,0001
ppm 10.000 1.000 100 10 1 0,001
ppb 107 106 105 10.000 1.000 1
  • Jedan deo na sto je generalno predstavljen znakom procenta (%) i označava jedan deo na 100 (102) delova, a vrednost je 102. Ovo je ekvivalentno sa oko petnaest minuta jednog dana.
  • Jedan deo na hiljadu bi generalno trebalo da bude naveden u potpunosti, a ne kao „ppt“ (što se obično podrazumeva da predstavlja „delove na bilion“). Može se označiti i znakom promila (‰). Međutim, potrebno je imati na umu da specifične discipline kao što je okeanografija, kao i obrazovne vežbe, koriste skraćenicu „ppt“. „Jedan deo na hiljadu“ označava jedan deo na 1.000 (103) delova, a vrednost je 103. Ovo je ekvivalentno otprilike minutu i po jednog dana.
  • Jedan deo na deset hiljada je označen znakom permirijade (‱). Iako se retko koristi u nauci (ppm se obično koristi umesto toga), jedna permirijada ima nedvosmislenu vrednost od jednog dela na 10.000 (104) delova i vrednost od 104. Ovo je ekvivalentno sa oko devet sekundi od jednog dana.
    Nasuprot tome, u finansijama, bazni poen se obično koristi za označavanje promena ili razlika između procentualnih kamatnih stopa (iako se može koristiti i u drugim slučajevima gde je poželjno izraziti količine u stotim delovima procenta). Na primer, promena kamatne stope sa 5,15% godišnje na 5,35% godišnje može se označiti kao promena od 20 baznih poena (godišnje). Kao i kod kamatnih stopa, reči „godišnje“ (ili „po godini“) se često izostavljaju. U tom slučaju, bazni poen je veličina sa dimenzijom (vreme−1).[5]
  • Jedan deo na sto hiljada (pcm) ili mili-procenat označava jedan deo na 100.000 (105) delova, a vrednost je 105. Obično se koristi u epidemiologiji za stope smrtnosti, kriminala i obolevanja, i inženjeringu nuklearnih reaktora kao jedinica reaktivnosti. U merenju vremena to je ekvivalentno oko 5 minuta godišnje; u merenju udaljenosti, to je ekvivalentno 1 cm greške po km pređenog puta.
  • Jedan deo na milion (ppm) označava jedan deo na 1.000.000 (106) delova, a vrednost je 106. To je ekvivalentno oko 32 sekunde u godini ili 1 mm greške po kilometru pređenog puta.
  • Jedan deo na milijardu (ppb) označava jedan deo na 1.000.000.000 (109) delova, a vrednost je 109. Ovo je ekvivalentno otprilike tri sekunde od jednog veka.
  • Jedan deo na bilion (ppt) označava jedan deo na 1.000.000.000.000 (1012) delova, a vrednost je 1012. Ovo je ekvivalentno tridesetak sekundi od svakih miliona godina.
  • Jedan deo po kvadrilionu (ppk) označava jedan deo na 1.000.000.000.000.000 (1015) delova, a vrednost je 1015. Ovo je ekvivalentno oko dva i po minuta od starosti Zemlje (4,5 milijardi godina). Iako je to relativno neuobičajeno u analitičkoj hemiji, ponekad se vrše merenja na nivou ppk.[6]

Vidi još

уреди

Reference

уреди
  1. ^ William D. Jr., Stevenson (1975). Elements of power system analysis (3rd изд.). New York: McGraw-Hill. ISBN 0-07-061285-4. 
  2. ^ This is a simplified explanation. Laser rangefinders typically have a measurement granularity of one to ten millimeters; thus, the complete specification for distance measurement accuracy might read as follows:  Accuracy: ±(1 mm + 1 ppm). Consequently, a distance measurement of only a few meters would still have an accuracy of ±1 mm in this example.
  3. ^ BIPM: 5.3.7 Stating values of dimensionless quantities, or quantities of dimension one].
  4. ^ In the particular case of coefficient of thermal expansion, the change to inches (one of the U.S. customary units) is typically also accompanied by a change to degrees Fahrenheit. Since a Fahrenheit-sized interval of temperature is only 5/9 that of a Celsius-sized interval, the value is typically expressed as 10.4 (μin/in)/°F rather than 18.7 (μin/in)/°C.
  5. ^ „What are Basis Points (BPS)?”. 
  6. ^ Measurements of dioxin are routinely made at the sub-ppq level. The U.S. Environmental Protection Agency (EPA) currently sets a hard limit of 30 ppq for dioxin in drinking water but once recommended a voluntary limit of 0.013 ppq. Also, radioactive contaminants in drinking water, which are quantified by measuring their radiation, are often reported in terms of ppq; 0.013 ppq is equivalent to the thickness of a sheet of paper versus a journey of 146000 trips around the world. 

Literatura

уреди

Spoljašnje veze

уреди