Đenova
Đenova (ital. Genova, lig. Zena) je šesti po veličini grad Italije, glavni grad istoimenog okruga Đenova i pokrajine Ligurije u severozapadnoj Italiji.
| Đenova ital. Genova | |
|---|---|
 Đenova - glavni trg, Pjaca Ferari | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Italija |
| Regija | Ligurija |
| Pokrajina | Đenova |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 611.556 |
| — gustina | 2.510,49 st./km2 |
| Aglomeracija | 890.000 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 24′ 40″ S; 8° 55′ 58″ I / 44.411111° S; 8.932778° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 19 m |
| Površina | 243,60 km2 |
  Đenova Đenova na karti Italije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Marta Vinćenci |
| Poštanski broj | 16121–16167 |
| Pozivni broj | 010 |
| Registarska oznaka | GE |
| Veb-sajt | |
| comune.genova.it | |
Đenova je poznata kao najveća luka Italije. Pored toga grad poseduje veliko i dobro očuvano staro jezgro, koje je pod zaštitom UNESKO-a.
Zastava uredi
Zastava Đenove je crveni krst na belom polju, a to je zastava Svetog Đorđa. Zastavu Đenove je prihvatila Engleska i grad London 1190. da bi u Sredozemlju uživali zaštitu moćne đenovljanske flote. Republika Đenova je sa suparnikom, Mletačkom republikom bila jedna od najmoćnijih sila sveta. Engleski kralj je Đenovi plaćao godišnji danak. Između Engleske i Đenove uvek su postojali posebni odnosi.
Geografija uredi
Reljef uredi
Đenova se razvila u najsevernijem delu Đenovskog zaliva, severnog dela Ligurskog mora. U skladu sa tim Đenova je oduvek imala idealan položaj najbliže sredozemne luke za niz gradova severne Italije i drugih krajeva severno (Švajcarska, Baden-Virtemberg). Međutim, dobar makro položaj narušen je nezgodnim mikropoložajem, jer se grad nalazi na izuzetno pokrenutom terenu duž veoma uske obale, koja je ispresecana odsecima i nigde nije šira od 2-3 km. Iznad grada se strmo uzdižu brda i planine - na istoku najseverniji Apenini, a na zapadu krajnji Ligurijski Alpi. Stoga grad ima niz posebnosti, veoma strme i izrazito uzane ulice, potpuno nepravilnu mrežu ulica, ulice-serpentine, česte tunele i nadputnjake. Deluje neverovatno, ali razlike u nadmorskim visinama su tolike da se na 2 km udaljenosti od prezagušenog starog gradskog jezgra uz obalu nalaze prostori netaknute prirode na 700-800 m nadmorske visine.
Klima uredi
Klima u Đenovi je sredozemna klima. Stoga su leta topla i sušna, a zime blage i kišovite.
| Klima (Đenova) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Količina padavina, mm (in) | 106,0 (41,73) |
95,0 (37,4) |
106,0 (41,73) |
85,0 (33,46) |
76,0 (29,92) |
53,0 (20,87) |
27,0 (10,63) |
81,0 (31,89) |
99,0 (38,98) |
153,0 (60,24) |
111,0 (43,7) |
81,0 (31,89) |
1,073 (422,44) |
| [traži se izvor] | |||||||||||||
Vode uredi
Đenova se razvila u najsevernijem delu Đenovskog zaliva, severnog dela Tirenskog mora. More je neodvojivi deo grada, a gradska privreda počiva pre svega na lučkim delatnostima.
Istorija uredi
Prvi poznati stanovnici gradskog područja Đenove su bili Liguri, jedno od italskih plemena. Nekad se verovalo da su grad osnovali Kelti. Gradsko groblje iz 6. i 5. veka p. n. e. potvrđuje da su u Đenovi tada živeli Grci, ali luku su mnogo ranije koristili verovatno i Etrurci. Moguće je da su i Feničani imali baze u Đenovi ili blizu nje. U rimsko doba Marselj je bio većeg značaja od Đenove. Za razliku od drugih ligurskih i keltskih naselja toga područja Đenova je bila saveznik Rima za vreme Drugog punskog rata. Zbog toga su je Kartaginjani razorili 209. p. n. e. Naselje je ponovo izgrađeno pri kraju punskih ratova. Đenova je trgovala kožom, drvetom i medom.
Nakon pada Zapadnog rimskog carstva Ostrogoti su zauzeli Đenovu. Posle Gotskog rata bila je središte vizantijskog vikara. Prešla je u ruke Langobarda 643, a 773. je u sastavu Franačke. Nekoliko vekova Đenova je bila malo ribarski grad, koji je polako gradio trgovačku flotu, koja će postati vodeća na Sredozemlju. Arapski pirati su 934. spalili grad, ali ubrzo je ponovo izgrađen.
Pre 1100. Đenova je postala nezavisan grad-država. Nominalno je bila potčinjena caru Svetog rimskog carstva, a starešina grada je bio episkop Đenove. Stvarnu vlast su obavljali "konzuli“ birani na javnim skupštinama. Đenova je bila jedna od pomorskih republika uz Veneciju, Pizu i Amalfi. U gradu se razvila snažna brodogradnja, bankarstvo i trgovina, koji su pomogli da se stvori jedna od najvećih i najmoćnijih mornarica na Sredozemlju. Republika Đenova se raširila na Liguriju, Pijemont, Sardiniju, Korziku i imala je potpunu kontrolu nad gotovo celim Tirenskim morem. Učestvovali su u krstaškim ratovima, pa su uspostavili kolonije na Bliskom istoku, Egeju, Siciliji i severnoj Africi. Sa Levanta su doneli zeleni pehar ua koga su smatrali da je Sveti gral. Propast krstaških država Đenova je nadoknadila savezom sa Vizantijom, što je otvorilo mogućnost širenja na Crno more i Krim. Postojale su svađe između moćnih porodica, ali najviše se Đenovom upravljalo kao sa profitnim preduzećem. Đenova je dostigla svoj zenit pobedom nad Pizom u pomorskoj bici kod Melorije 1284. Mletačku republiku su pobedili 1298. i to je početak pada države.
.jpg)
Prosperitet nije trajao dugo. Crna smrt (kuga) došla je u Evropu 1349. preko đenovljanskog trgovačkog grada „Teodosije“ sa Krima. Posle ekonomskog kolapsa i gubitka stanovništva Đenova je usvojila Venecijanski model uprave. Nastavili su se ratovi sa Venecijom. Venecija je pobedila u ratu za Kjođu (1378—1381). Posle perioda francuske dominacije nad Đenovom (1394—1409) dolazi pod vlast porodica Viskontija iz Milana. Aragon je preoteo Sardiniju od Đenove. Na Korzici je izbila pobuna, a kolonije na Bliskom istoku su uzeli Turci i Arapi. Kristifor Kolumbo je poklonio 1/10 prihoda od otkrića Amerike banci u Đenovi da bude oslobođen poreza na hranu. Andrea Dorija je stvorio 1528. novi ustav, pa je Đenova postala španski vazal. U vreme privrednog oporavka mnoge đenovljanske porodice su postale jako bogate. Tako je u vreme vrhunca u 16. veku Đenova privukla mnoge umetnike, kao što su Rubens, Karavađo i Van Dajk. Čuveni arhitekta Galeaco Alezi izgradio je brojne palate u manirističkom stilu. Francuzi su granatirali Đenovu 1684. da bi Austrija je 1746. bila zauzela Đenovu za vreme Rata za austrijsko nasleđe. Đenova je 1768. predala Korziku Francuskoj.
Pošto su svetska ekonomija i trgovački putevi pomaknuti na Atlantik, Đenova je ekonomski slabila. Napoleon je 1797. stvorio vazalnu državu Ligurijsku republiku, koja je pripojena Francuskoj 1804. Bečki kongres 1815. je Đenovu uključio u Pijemont (kraljevinu Sardiniju). Posle tri veka kuća Savoja je dobila grad. Đenova je imala ekonomske koristi od unije, ali bila je izrazito republikansko gnezdo. Đuzepe Macini je bio popularan. Sa usponom Rizorđimenta, Đenovljani su se okrenuli borbi za ujedinjenu Italiju pod savojskom dinastijom. Đuzepe Garibaldi je 1860. krenuo iz Đenove u svoj pohod sa hiljadu dobrovoljaca. Mesto odakle je krenula ta hiljada obeleženo je spomenikom.
U julu 2001. godine, u Đenovi je održan sastanak grupe G8. Sastanak je zasenjen nasilnim protestima i policijskom brutalnošću, koja je dovela do smrti protestanata.
Stanovništvo uredi
Prema proceni, u gradu je 2010. živelo 607.906 stanovnika.[1]
| 1931. | 1936. | 1951. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2001. | 2011. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 590.736 | 634.646 | 688.447 | 784.194 | 816.872 | 762.895 | 678.771 | 610.307 | 586.180 |
2008. Đenova je imala nešto preko 610.000 stanovnika, za 50% više kao na početku 20. veka, ali za 200.000 manje nego 1970. godine. Opadanje stanovništva tokom proteklih decenija uzrokovano je stalnim preseljenjem stanovništva (mahom mladih porodica) u mirnija predgrađa sa višim kvalitetom života, ali je do pre desetak godina bilo veoma prisutna i seoba stanovništva u druge delove Italije. Ovo se odražava i na gradsko stanovništvo, koje je izuzetno staro i sa niskim prirodnim priraštajem.
Grad danas ima značajan udeo imigrantskog stanovništva, doseljenika iz svih krajeva sveta.
Đenova ima veliko gradsko područje sa blizu milion stanovnika ( "Velika Đenova"). Metropolitensko područje grada ima oko 1,5 miliona stanovnika i prevazilazi granice gradskog okruga.
Gradska privreda uredi
Đenova se nalazi u severozapadnom delu Italije. Od prestonice Rima grad je udaljen 510 km severozapadno, a gradovi poput Milana (140 km) i Torina (170 km) su mnogo bliži Đenovi.
Đenova je oduvek bila grad povezan sa morem, pa se gradska privreda nekada, ali i danas oslanjala na lučne delatnosti, pomorstvo i brodogradnju. Pored toga, danas je Đenova i veliko upravno, kulturno i obrazovno središte, a u blizini grada postoje brojna turistička odredišta vezana za turizam na Sredozemlju.
Znamenitosti grada uredi
Jedan deo starog grada Đenove nalazi se na UNESKOvom spisku svetske baštine. U tom delu u 16. veku su nastale palate najbogatijih familija grada u manirističkom stilu.
- Glavna je trg Ferari (Piazza de Ferrari), gde je opera i palata duždeva.
- Katedrala svetog Lorenca
- stara luka
- srednjovekovna vrata Đenove
- stari svetionik (La Lanterna ) je najstariji svetionik na svetu, koji još uvek radi
- akvarijum, drugi na svetu po veličini
- kuća Kristifora Kolumba
Poznati ljudi iz Đenove uredi
Međunarodna saradnja uredi
Galerija uredi
-
Spomenik Kristiforu Kolumbu -
Palata Dorija Turzi -
Gradska kuća -
Stari svetionik -
Duždeva palata -
Galerija Macini -
Katedrala svetog Lorenca -
Gradski muzej -
Klauster crkve San Mateo iz XIII-XIV veka
_9.jpg)
.jpg)
Reference uredi
- ^ „Istat demographic balance 2010”. Arhivirano iz originala 09. 03. 2012. g. Pristupljeno 4. 5. 2013.
Literatura uredi
- Gino Benvenuti. Le repubbliche marinare. Amalfi, Pisa, Genova e Venezia. Netwon Compton, Rome, 1989.
- Steven A. Epstein; Genoa & the Genoese, 958-1528 University of North Carolina Press, 1996; online edition
- Steven A. Epstein; "Labour and Port Life in Medieval Genoa." Mediterranean Historical Review 3 (1988): 114-40.
- Steven A. Epstein; "Business Cycles and the Sense of Time in Medieval Genoa." Business History Review 62 (1988): 238-60.
- Face Richard. "Secular History in Twelfth-Century Italy: Caffaro of Genoa." Journal of Medieval History 6 (1980): 169-84.
- Hughes Diane Owen. "Kinsmen and Neighbors in Medieval Genoa." In The Medieval City, edited by Harry A. Miskimin, David Herlihy, and Adam L. Udovitch. str. 3-28. 1977.
- Hughes Diane Owen. "Urban Growth and Family Structure in Medieval Genoa." Past and Present 66 (1975): 3-28.
- Lopez Robert S. "Genoa." In Dictionary of the Middle Ages, pp. 383-87. 1982.
- Vitale Vito. Breviario della storia di Genova. Vols. 1-2. Genoa, 1955.
