Википедија

Jovan Bijelić

српски сликар

Jovan Bijelić (Revenik, 30. jun 1884.[1][2] — Beograd, 12. mart 1964) bio je srpski i jugoslovenski slikar.[3] Bijelić je jedan od najznačajnijih jugoslovenskih likovnih stvaralaca između dva svetska rata i jedan od najznačajnijih srpskih predstavnika kolorističkog ekspresionizma.

Jovan Bijelić
Jovan Bijelić, srpski slikar
Lični podaci
Datum rođenja(1884-06-30)30. jun 1884.
Mesto rođenjaRevenik, Austrougarska
Datum smrti12. mart 1964.(1964-03-12) (79 god.)
Mesto smrtiBeograd, SFRJ
Umetnički rad
RegijaSrpsko slikarstvo
Uticao naPavle Vasić

Biografija uredi

 
Motiv iz primorja 1932. god.
 
Apstraktni predeo, ulje na platnu, 1920. (Muzej savremene umetnosti)

Jovan Bijelić je pošao u osnovnu školu u Bosanskom Petrovcu sa napunjenih osam godina, što je bilo prirodno jer mu je škola bila 8 do 10 km udaljena od kuće. Po završenoj osnovnoj školi upisuje se u Veliku gimnaziju u Sarajevu. Nakon završena dva razreda gimnazije prelazi u Zanatlijsku školu koja mu omogućava razvoj njegovih sklonosti. Kada je 1906. godine u Sarajevo došao češki slikar Jan Karel Janovski i otvorio slikarsku školu, Jovan Bijelić se upisao u tu školu u kojoj je tokom školovanja dobio solidne zanatske temelje za svoj dalji rad i usavršavanje. Dalje slikarsko obrazovanje Bijelić je stekao od 1909. do 1913. studirajući slikarstvo u Umetničkoj akademiji u Krakovu. kod T. Aksentovića, L. Vičulovskog i J. Pankijevića. Boravio je u Parizu 1913/14, a od 1915. kod Vlahe Bukovca u Pragu.[3]

Po završetku školovanja dobija posao nastavnika crtanja u gimnaziji u Bihaću. Ovaj posao mu je omogućavao da izbegne vojnu obavezu a imao je dosta slobodnog vremena da se posveti slikarstvu. U Bihaću je proveo od 1915. do 1919. godine. Tu se oženio Sofijom, zasnovao porodicu dobio dvoje dece kćer Dubravku i sina Severina.

Prvu izložbu priredio je 1919. u Zagrebu i tada je pozvan u Beograd, da bude scenograf a potom i šef slikarske radionice Narodnog pozorišta.[3]

Najviše je slikao portrete, pejzaže, mrtvu prirodu i kompozicije.[3]Prošao je kroz nekoliko faza u kojima je izražen uticaj kubizma u skulpturskoj koncepciji čvrsto modelovane forme i škrtosti palete, a potom je pod uticajem fovizma stvarao koloritna dela izuzetne sočnosti i čulne ekspresije. U poslednjoj fazi, rastvarao je predmete uznemirenim potezima boje.

Prvu samostalnu izložbu imao je 1917. u Sarajevu, a drugu 1919. u Zagrebu. Učestvovao je na mnogim kolektivnim izložbama. Samostalne izložbe imao je i u Beogradu (1929, 1932, 1957, 1968), Ljubljani (1959) i Bihaću (1960). Njegova dela nalaze se u više muzeja i galerija: Muzej savremene umetnosti i Narodni muzej u Beogradu (38 dela), u Spomen zbirci Pavla Beljanskog u Novom Sadu itd. Dobitnik je velikog broja slikarskih nagrada.

Neka od njegovih najpoznatijih dela su: „Portret devojke“, „Kupačica“ (1929), „Jajce“ (1924), „Kći umetnikova“ (1927/28), „Dvorište“ (1928), „Ženski akt“ (1929), „Sarajevo“ (1932), „Portret starice“ (1941), „Devojčica s lutkom“ (1928), „Dečak jaše lava“ (1929), „Apstraktni predeo“ (1920).

Jedan je od osnivača i pripadnik slikarskih grupa „Oblik“, „Samostalni“ i „Nezavisni“. Redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti bio je od 1963.[4]

Sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju. U beogradskoj opštini Voždovac postoji ulica, koja nosi naziv Jovana Bijelića.

Bjelićevi đaci uredi

Pedagoškim radom Jovan Bijelić je počeo da se bavi dok je službovao kao nastavnik crtanja gimnazije u Bihaću od 1915. do 1919. godine. Podučavanje u slikarskim veštinama je počeo 1917. godine dajući privatne časove 16-godišnjem Muhamedu Kulenoviću. Kada je prešao u Beograd, nastavio da se bavi pedagoškim radom, imao je privatnu školu iz koje je izašao čitav niz slikara koji su kasnije popularno zvani Bjelićevi đaci. Iz ove škole koja se nalazila u ateljeu Jovana Bijelića na tavanu II muške gimnazije, su izašli sledeći slikari, u prvoj grupi: Pavle Vasić, Đorđe Popović i Predrag Milosavljević, a kasnije u drugom krugu: Nikola Graovac, Ljubica Sokić, Danica Antić, Miomir Denić, Aleksa Čelebonović, Ristić, Čedomir Vasić, Stojan Trumić, Jurica Ribar, Bogdan Šuput, Bora Grujić, Bora Baruh, Milivoj Nikolajević, Dušan Vlajić, Olga Radosavljević. Ova škola je bila popularna među mladima koji su želeli da se bave likovnom umetnošću.

Desetoro đaka „Bijelićeve slikarske škole“ je kasnije formirala slikarsku grupu poznatu pod nazivom „Desetoro/Desetorica“ i predstavljala je mlade jugoslovenske slikarske snage toga doba. Slikarska grupa „Desetoro“ je zajednički izlagala 1940. godine u Beogradu i Zagrebu. Grupu su sačinjavali: Danica Antić, Borivoj Grujić, Nikola Graovac, Dušan Vlajić, Milivoj Nikolajević, Jurica Ribar, Ljubica Sokić, Stojan Trumić, Aleksa Čelebonović i Bogdan Šuput.[5] Iako po svom sastavu heterogena, grupa se sastojala od 2 žene i 8 muškaraca, bilo je tu akademskih slikara, sa drugim fakultetskim obrazovanjem, ali i slikara po vokaciji, pripadali su raznim društvenim slojevima od radništva, inteligencije do buržoazije. Zajedničko ovoj grupi je bilo to, što su svi bili slikari i đaci Jovana Bijelića. Neki od ovih umetnika su stradali u Drugom svetskom ratu, a oni koji su preživeli bili su značajni likovni stvaraoci u posleratnom periodu.

Grupa „Oblik“ uredi

Zajedno sa svojim kolegama Petrom Palavičinijem i Brankom Popovićem, Jovan Bijelić je 1926. godine formirao grupu „Oblik“ kome pristupaju: Petar Dobrović, Živorad Nastasijević, Toma Rosandić, Veljko Stanojević, Sreten Stojanović, Sava Šumanović i Marino Tartalja kao članovi osnivači, a kasnije ovoj grupi pristupaju: Ignjat Job, Zora Petrović, Ivan Radović, Mate Razmilović, Risto Stijović, arhitekt Dragiša Brašovan. Ova grupu su sačinjavali već afirmisani likovni umetnici. Pravila grupe su doneta na sednici od 8. novembra 1930. godine a Ministarstvo unutrašnjih poslova ih je potvrdilo 20. jula 1932. godine[6].

Formiranje grupe „Oblik“ imalo je presudan uticaj na afirmaciju i širi prodor savremenih umetničkih shvatanja i strujanja u beogradskom likovnom centru. Najznačajniji doprinos ovome je sigurno dao Jovan Bijelić koji ne samo da je bio osnivač nego i glavni stub ove grupe. Njegov smisao za pedagoški rad je i ovde odigrao značajnu ulogu. Uspeh ove grupe bio je ujedno i uspeh samog Jovana Bjelića.

Umetnički opus uredi

 
Delo „Mrtva priroda” nastalo u periodu 1930—1940. godine. Deo je zbirke Istorije umetnosti Narodnog muzeja u Leskovcu

Jovan Bijelić je bio veoma plodan stvaralac, ogledao se u raznim umetničkim disciplinama i tehnikama prema[6] iza umetnika su ostala dela:

  • 981 slika u ulju,
  • 103 akvarela,
  • 52 pastela,
  • 676 crteža,
  • 19 ilustracija knjiga,
  • 94 scenografije,
  • 8 objavljenih pripovedaka i jedna u rukopisu i
  • 1 prevod

Samostalne izložbe uredi

Jovan Bijelić je u toku svog života izlagao na blizu 200 grupnih izložbi u zemlji i inostranstvu, a samostalne izložbe su mu bile:

  • 1919. Zagreb, Salon Ulrih,
  • 1929. Beograd, Umetnički paviljon,
  • 1932. Beograd, Umetnički paviljon,
  • 1957. Beograd, Umetnički paviljon,
  • 1957. Sarajevo, Umetnički paviljon,
  • 1958. Ljubljana, Jakopičev paviljon,
  • 1960. Bihać, Muzej AVNOJ-a i Pounja,
  • 1961. Zrenjanin, foaje Narodnog pozorišta,
  • 1964. Pančevo, Atelje mladih,
  • 1968. Beograd, Muzej savremene umetnosti,
  • 1968. Sarajevo, Umetnička galerija.

Nagrade i priznanja uredi

  • Oktobarska nagrada;[7]
  • Sedmojulska nagrada[7]
  • Orden rada prvog reda[7]
  • Nagrada Gece Kona (1936)[4]
  • Počasna diploma na Svetskoj izložbi u Parizu (1937)[4]
  • Nagrada Bihaća (1959)[4]

Reference uredi

  1. ^ „Jovan Bijelić”. Spomen zbirka Pavla Beljanskog. 2009. Arhivirano iz originala 11. 11. 2013. g. Pristupljeno 8. 2. 2012. 
  2. ^ „Srpski biografski rečnik, I tom, A ‐ B (2004)” (PDF). Matica srpska. 2004. Arhivirano iz originala (PDF) 16. 9. 2011. g. Pristupljeno 11. 11. 2013. 
  3. ^ a b v g Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 145. ISBN 86-331-2075-5. 
  4. ^ a b v g „JOVAN BIJELIĆ Dela u Zbirci jugoslovenskog slikarstva veka” (PDF). narodnimuzej.rs. Pristupljeno 27. 1. 2023. 
  5. ^ Grupa "Desetorica"
  6. ^ a b Tihić, Smail (1972). Jovan Bijelić-Život i delo (na ((sr))). YU-Sarajevo: „Veselin Masleša“,
  7. ^ a b v „JOVAN BIJELIĆ Slikar”. sanu.ac.rs. Pristupljeno 27. 1. 2023. 

Literatura uredi

  • Protić, Miodrag B. (1970). Srpsko slikarstvo XX veka, Tom 1. - Biblioteka Sinteze (na jeziku: (jezik: srpski)). YU-Beograd: Nolit. 
  • Trifunović, Lazar (1973). Srpsko slikarstvo 1900—1950. - Biblioteka Sinteze (na jeziku: (jezik: srpski)). YU-Beograd: Nolit. str. 53Zstrane. 
  • Protić, Miodrag B. (1965). Muzej savremene umetnosti Beograd (na jeziku: (jezik: srpski)). YU-Beograd: Muzej savremene umetnosti. 
  • Čelebonović, Aleksa (1957). Jovan Bijelić - Katalog za izložbu Umetnički paviljon 1957. (na jeziku: (jezik: srpski)). YU-Beograd: Umetnički paviljon. 
  • Tihić, Smail (1972). Jovan Bijelić-Život i delo (na jeziku: (jezik: srpski)). YU-Sarajevo: „Veselin Masleša". 
  • Ristić, Vera (2007). Nikola Graovac 1907—2000. Monografija (na jeziku: (jezik: srpski)). Oplenac, Topola-Srbija: Zadužbina Kralja Petra I. str. 16Zstrane. ISBN 978-86-80647-24-1. 

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Јован_Бијелић&oldid=27737384”