Azem Galica
Neutralna tačka gledišta ovog članka je osporena. |
Azem Bejta (alb. Azem Bejta), poznatiji kao Azem Galica (alb. Azem Galica; Srbica, 1889 — Junik, 1924), je bio vođa albanskih kačaka iz okoline Drenice, koji su pružali oružani otpor srpskoj vlasti na Kosovu i Metohiji.[1] Nadimak „Galica“ je dobio po istoimenom dreničkom selu iz kog je potekao.
Azem Galica | |
|---|---|
 Azem i Šota Galica, vođe kačaka iz Drenice. | |
| Puno ime | Azem Bejta |
| Datum rođenja | 1889. |
| Mesto rođenja | Srbica, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 1924. |
| Mesto smrti | Junik, Kraljevina SHS |
Kada je srpska vojska krenula u rat protiv Osmanskog carstva i započela zauzimanje Kosova u Prvom balkanskom ratu 1912. godine, susrela se sa žestokim otporom albanskog stanovništva[2], organizovanim u čete kačaka, među kojima je bio i Azem Galica.[1] Kada su u Prvom svetskom ratu Austrougarska i Bugarska porazile srpsku vojsku i zauzele Kosovo, Galica je sa kačacima nastavio oružani otpor protiv okupatora.[1] Po završetku rata 1918. godine srpska vojska se vratila, a Kosovo je ušlo u sastav Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca. Iste godine u Tirani je osnovan Komitet narodne odbrane Kosova, poznatiji kao Kosovski komitet, koji se borio za izdvajanje teritorija naseljenih Albancima (Kosova, Metohije, zapadne Makedonije i delova Sandžaka) iz novoformiranog Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca i za njihovo pripajanje Albaniji.[3] Ideje Kosovskog komiteta imale su velikog uticaja na kačake.
Godine 1919. Azem Galica, zajedno sa svojom ženom Šotom Galicom, diže pobunu Albanaca na zapadu Kosova. Kačaci su u oblasti Drenice (u selu Junik) čak uspeli da oforme tzv. Neutralnu zonu, koja je trajala između 1921. i 1923. godine.[1] Ovu „oslobođenu“ oblast su neformalno nazivali Mala Albanija (alb. Arbëria e Vogel).[4] (u stvari, Neutralna zona, širine 4-6 km, bila je područje koje je formirala Konferencija ambasadora pre konačnog razgraničenja između KSHS i Albanije[5]).
Predao se vlastima KSHS 23. juna 1923. sa ženom i družinom – učestvovao je u pobuni na severu Albanije, pa se posle njenog gušenja morao skloniti na drugu stranu,[6] nekoliko dana kasnije je pušten da se brani sa slobode, što je bio deo dogovora.[7] U aprilu 1924. piše se da sakuplja rekvizicije od seljaka za svoju "gardu" od 21 pripadnika, u pratnji jednog državnog službenika, kako ga žandarmi ne bi ometali.[8]
Krajem septembra 1924. godine jugoslovenska vojska je u velikoj akciji uz opsežnu upotrebu artiljerije razbila većinu kačačkih bandi i likvidirala njihove vođe.[9] U celodnevnom okršaju u Drenici stradalo je 14 vojnika i žandarma, dok je na strani kačaka bilo 125 mrtvih. Azem Galica je u ovoj borbi smrtno ranjen i ubrzo je preminuo u obližnjoj pećini, koja se danas zove Pećina Azema Galice.[10]
Njegova supruga je i nakon njegove smrti nastavila da se bori, preuzevši vođstvo nad muževljevim četama.
Književnik Rastko Petrović i arhitekta Aleksandar Deroko su prilikom obilaska Kosova 1924. planirali da urade intervju sa Azemom, ali do toga nije došlo, o čemu je Deroko pisao u svojim biografskim delima.[11]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v g Elsie 2004, str. 63
- ^ Lav Trocki, Otpor okupaciji i modernizaciji
- ^ „Goran Antonić, Kosovski komitet i Kraljevina SHS u svetlu jugoslovenskih izvora 1918–1920”. Arhivirano iz originala 23. 09. 2011. g. Pristupljeno 08. 07. 2009.
- ^ „AZEM BEJTË GALICA”. Arhivirano iz originala 10. 08. 2011. g. Pristupljeno 08. 07. 2009.
- ^ "Politika", 14. nov. 1922
- ^ "Politika", 25. jun 1923
- ^ "Politika", 2. jul 1923, str. 4
- ^ "Politika", 16. apr. 1924
- ^ Saradnja kačaka i VMRO - a
- ^ „Azem Galica Cave”. Arhivirano iz originala 15. 01. 2010. g. Pristupljeno 08. 07. 2009.
- ^ „Projekat Rastko Kosovo i Metohija: Petrit Imami : Pobratimi Azem Bejta i Kosta Pećanac”. www.rastko.rs. Pristupljeno 2023-09-23.
Literatura uredi
- Elsie, Robert (2004). Historical Dictionary of Kosova. Scarecrow Press. str. 63—. ISBN 978-0-8108-5309-6.
}
