Википедија

Geografija Hrvatske

Hrvatska se nalazi u jugoistočnoj Evropi na Balkanskom poluostrvu. Teritorija Hrvatske zauzima 56.594 km2, a pored toga oko 32.068 km2 na moru. Njen oblik podseća na bumerang, a graniči se sa Slovenijom na severozapadu, Mađarskom na severu, Srbijom na istoku, Crnom Gorom na jugu, Bosnom i Hercegovinom duž reke Save i Dinarskog planinskog masiva i Italijom preko Jadranskog mora. Mali deo teritorije oko grada Dubrovnika Hrvatske je odvojen od matice delom kojim Bosna i Hercegovina izlazi na Jadran, gde je grad Neum.

Geografija Hrvatske
KontinentEvropa
RegionJugoistočna Evropa
Koordinate45° 8′ 30″ N 16° 13′ 45″ E / 45.14167° S; 16.22917° I / 45.14167; 16.22917
Površina56.594 km² (172.)
 — kopno 99%
 — voda 1%
Dužina obale5835,3 km
GraniceUkupno: 2.237 km
Bosna i Hercegovina: 1.009,1 km
Slovenija: 667,8 km
Mađarska: 355,5 km
Srbija: 317,6 km
Crna Gora: 22,6 km
Najviša tačkaDinara (1.831 m)
Najniža tačkaJadransko more (0 m)
Najduža rekaSava (562 km)
Najveće jezeroVransko jezero (30,7 km2)

Ukupna dužina kopnenih granica Hrvatske je 2.197 km, od toga je granica sa Bosnom i Hercegovinom 932 km, 670 km sa Slovenijom, 329 km sa Mađarskom, 241 km sa Srbijom i 25 km sa Crnom Gorom. Na severnom Jadranu dodiruju se teritorijalne vode Hrvatske i Italije. Dužina jadranske obale je 1.778 km (računajući ostrva 6.176 km).

Prema klimi i reljefu, Hrvatska se može podeliti u tri celine: kontinentalnu, dinarsku i jadransku.

Panonska Hrvatska zauzima jugozapadni deo Panonske nizije, prošaran niskim planinama i rekama Savom, Dravom i Dunavom. U ovom delu zemlje vlada umerena kontinentalna klima. Ova oblast se može dalje podeliti na severnu Hrvatsku i Slavoniju. Severna Hrvatska zauzima deo oko reke Kupe do mađarske granice i čine ga: deo oko reka Save i Kupe sa gradovima Zagreb, Karlovac i Sisak koji je ekonomski i demografski centar države, Hrvatsko Zagorje i Prekomurje između reka Drave i Mure. Slavonija je ravnica između Save, Drave i Dunava, a često se u nju ubrajaju Baranja (oko donjeg toka Drave) i Zapadni Srem.

Dinarske planine spadaju u red srednjih planina po visini i granica su između Jadranskog i Crnomorskog sliva. Ovaj deo uključuje brdski deo Gorskog Kotara od Rijeke do Karlovca, doline Liku i Krbavu između planine Velebit i bosansko-hercegovačke granice, kao i planine Dalmacije (Dalmatinska Zagora i Biokovo).

Jadranski obalni deo se sastoji uglavnom od kraških predela i ima mediteransku klimu. Jadranska obala Hrvatske je izuzetno razuđena. Širina obalskog dela značajno varira. Dok je na nakim mestima široka tek nekoliko kilometara (ispod Velebita i Biokova), na nekim mestima zalazi dublje u kopno. Veliki deo hrvatskih reka koje se ulivaju u Jadransko more je kratko, a jedini izuzetak je Neretva.

Istorijski se obalni deo može podeliti u tri regiona:

Površina i granice uredi

Teritorija Hrvatske pokriva 56.594 km2,[1] što je čini 172. najvećom zemljom na svetu.[2] Fizička geografija Hrvatske definisana je njenom lokacijom — ona se opisuje kao deo centralne i jugoistočne Evrope i kao deo Balkanskog poluostrva.[3] Hrvatska se graniči sa Bosnom i Hercegovinom (1.009,1 km) i Srbijom (317,6 km) na istoku, sa Slovenijom ima zajedničku granicu od 667,8 km na zapadu, sa Mađarskom 355,5 km na severu, dok se na jugu graniči sa Crnom Gorom i to dužinom od svega 22,6 km.[4] Leži pretežno između 42° i 47 °CGŠ i 13° i 20° IGD. Jedan deo na krajnjem jugu Hrvatske odvojen je od matice delom kojim Bosna i Hercegovina izlazi na Jadran, gde je grad Neum.[5]

Granica sa Mađarskom u dužini od 348 km nasleđena je iz Jugoslavije. Veći deo ove granice predstavlja reka Drava ili njeno nekadašnje korito; taj deo granice datira još iz srednjeg veka. Granica u Međumurju i Baranji bila je definisana kao granica između Kraljevine Mađarske i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, kasnije preimenovane u Kraljevinu Jugoslaviju u skladu sa trijanonskim sporazumom iz 1920.[6][7] Današnja 956 km dugačka granica sa Bosnom i Hercegovinom i 19 km sa Crnom Gorom u velikoj meri je rezultat Osmanskog osvajanja i kasnijeg ponovnog osvajanja u Velikom turskom ratu (1667—1698) formalno završenim karlovačkim mirom,[8] kao i Kandijskog i Tursko-mletačkog rata (1714—1718).[9] Granice su neznatno modifikovane tokom 1947. godine, kada su definisane sve granice bivših jugoslovenskih republika od strane komisije za demarkaciju, koja je implementirala odluke donete tokom zasedanja AVNOJ-a 1943. i 1945. godine. Komisija je takođe definisala Baranju i Međumurje kao hrvatsku teritoriju i postavila današnju 314 km dugu granicu između Srbije i Hrvatske u Sremu, koja se prostire dolinom Dunava od Iloka do ušća Drave u Dunav i dalje na sever, do mađarske granice; deo Ilok-Drava bila je i granica između Kraljevine SHS i Kraljevine Hrvatske i Slavonije i Bačko-bodroške županije koje su postojale do 1918. godine (do pred kraj Prvog svetskog rata). Veći deo 600 km duge granice sa Slovenijom takođe je definisan od strane pomenute komisije, a te granice poklapaju se sa granicama nekada postojeće Kraljevine Hrvatske i Slavonije,[10] a uspostavljen je i novi deo hrvatske granice severno od Istre, shodno etničkom sastavu date teritorije koja je prethodno pripadala Kraljevini Italiji.[11]

U skladu sa mirovnim ugovorom sa Italijom iz 1947. godine, koji predstavlja deo Mirovne konferencije u Parizu, ostrva Cres, Lastovo i Palagruža, kao i gradovi Zadar i Rijeka i veći deo Istre pripao je komunističkoj Jugoslaviji i Hrvatskoj, a Slobodna Teritorija Trsta (skraćeno STT) je izborila svoju nezavisnost kao grad-država.[12] STT je 1954. godine podeljen tako da su severni delovi pripali Italiji, dok je ostatak pripao Jugoslaviji. Ova podela ozvaničena je 1975. godine Ozimskim sporazumom. Deo STT koji je pripadao Jugoslaviji kasnije je podeljen između Hrvatske i Slovenije, u velikoj meri u skladu sa etničkim karakteristikama stanovništva pojedinih oblasti.[13]

 
Kartografska podela Hrvatske prema Ujedinjenim nacijama

Krajem 19. veka, Austrougarska je formirala geodetsku mrežu, za koju je reper nadmorske visine bio prosečan nivo Jadranskog mora u mestu Sartorio pjer u Trstu. Ovaj reper je kasnije zadržan od strane Austrije, koji je kasnije prihvatila i Jugoslavija, a nakon toga je prihvaćen i od strane država koje su nastale raspadom iste, uključujući i Hrvatsku.[14][15]

Dužina kopnenih granica Hrvatske (uključujući i reke)[1]
Država Dužina
Slovenija 600 km
Mađarska 348 km
Srbija 314 km
Bosna i Hercegovina 956 km
Crna Gora 19 km
Ukupno 2.237 km

Ekstremne tačke uredi

Ekstremne tačke u Hrvatskoj su Žabnik u Međumurju, kao najsevernija, Rađevac blizu Iloka, kao najistočnija, rt Lako blizu Bašanije u Istri, kao najzapadnija i ostrvce Galijula u arhipelagu Palagruža kao najjužnija tačka. Kada je reč o kopnenom delu Hrvatske, rt Oštra na poluostrvu Prevlaka predstavlja najjužniju tačku.[1]

Ekstremne tačke Hrvatske[1]
Tačka Ime Deo Oblast Napomena
Najsevernija Žabnik Sveti Martin na Muri Međumurje 46° 33′ N 16° 22′ E / 46.550° S; 16.367° I / 46.550; 16.367 (Žabnik (Najsevernija tačka))
Najjužnija* Galijula Arhipelag Palagruža Split-Dalmacija 42° 23′ N 16° 21′ E / 42.383° S; 16.350° I / 42.383; 16.350 (Galijula (Najjužnija tačka))
Rt Oštra Prevlaka Dubrovnik-Neretva 42° 24′ N 18° 32′ E / 42.400° S; 18.533° I / 42.400; 18.533 (Rt Oštra (Najjužnija tačka))
Najistočnija Rađevac Ilok Vukovar-Srem 45° 12′ N 19° 27′ E / 45.200° S; 19.450° I / 45.200; 19.450 (Rađevac (Najistočnija tačka))
Najzapadnija Rt Lako Umag Istra 45° 29′ N 13° 30′ E / 45.483° S; 13.500° I / 45.483; 13.500 (Rt Lako (Najzapadnija tačka))
Najviša Dinarski vrh Dinara Šibensko-kninska županija 1831 m nadmorske visine,
44° 3′ N 16° 23′ E / 44.050° S; 16.383° I / 44.050; 16.383 (Dinara (Najviša tačka))
Najniža Jadransko more Sredozemno more N/D nadmorska visina, 43° N 15° E / 43° S; 15° I / 43; 15 (Jadransko more (Najniža tačka))
*Rt Oštra je najjužnija tačka kopnenog dela države, dok je Galijula najjužnija tačka hrvatske teritorije.

Pomorska prava uredi

 
Zaštićeni ekološko-ribolovni pojas u Jadranskom moru[16]

Italija i Jugoslavija su svoju pomorsku politiku podele Jadranskog mora definisale 1968. godine,[17] sa dodatnim sporazumom o granici u zalivu Trst 1975. godine u skladu sa ozimskim sporazumom. Sve države naslednice nekadašnje Jugoslavije prihvatile su ove sporazume. Hrvatske teritorijalne vode obuhvataju 18.891 km², dok unutrašnje vode, koje se nalaze u okviru osnovne linije pokrivaju dodatnih 12.498 km².[18] Hrvatska je takođe proglasila i Zaštićeni ekološko-ribolovni pojas (engl. Ecological and Fisheries Protection Zone; скраћено ZERP) — deo Ekskluzivne ekonomske zone — kao proširenje kontinentalne granice grebena.

Granični sporovi uredi

Sporovi oko pomorskih granica uredi

Hrvatska i Slovenija počele su pregovore za definisanje pomorske granice u Piranskom zalivu 1992. godine, ali nisu uspele da se dogovore, pa je došlo do spora. Obe zemlje deklarisale su svoje ekonomske zone koje se delimično poklapaju.[19][20] Zahtev Hrvatske za članstvo u Evropskoj uniji bio je u početku suspendovan, sve dok se ne reši granični spor sa Slovenijom.[19] Na kraju se došlo do rešenja uz pomoć međunarodne arbitražne komisije formirane od strane Ujedinjenih nacija, a rešenje su prihvatile obe zemlje, pa je to omogućilo Hrvatskoj da nastavi svoje pregovore sa Evropskom unijom.[21][22][23] Spor nije uzrokovao nikakve druge probleme, sem pomenutog problema oko članstva u EU, čak ni pre donošenja sporazuma o arbitraži.[19]

Pomorska granica sa Bosnom i Hercegovinom formalno je dogovorena 1999. godine, ali se nekoliko propisa i dalje osporavaju — poluostrvo Klek i nekoliko manjih ostrva u pograničnom delu. Između Hrvatske i Crne Gore pomorska granica osporava se u delu kod Bokokotorskog zaliva, na poluostrvu Prevlaka. Situacija se pogoršala zauzimanjem poluostrva od strane Jugoslovenske narodne armije i kasnije od strane vojske Srbije i Crne Gore, a spor je delimično rešen uz pomoć posmatračke misije Ujedinjenih nacija, koja je trajala do 2002. godine. Hrvatska je dobila pomenutu teritoriju uz odobrenje da u tim vodama bude prisutno i crnogorsko ljudstvo, a problem je postao daleko manje sporan od sticanja nezavisnosti Crne Gore 2006. godine.[19]

Sporovi oko kopnenih granica uredi

Sporovi oko kopnenih granica vođeni su uglavnom oko manjih delova zemlje. Sporovi oko granica između Hrvatske i Slovenije su sporovi oko donjeg toga reke Dragonje, gde Slovenija prisvaja tri zaseoka na levoj obali reke; vrh Sveta Gera planine Žumberak, gde tačne teritorijalne pretenzije nikada nisu napravljene i čini se da se spor vodi samo oko kasarne na samom vrhu; i duž reke Mure, gde Slovenija zahteva da granica ide duž sadašnjeg korita reke, a ne onog koje je nekada postojalo i prisvaja (uglavnom, ako ne i potpuno nenaseljen) deo zemlje u blizini sela Hotiza.[24][25] Ovi sporovi su takođe u procesu rešavanja uz pomoć arbitražne komisije.[21][22][23]

Postoje i granični sporovi oko pojedinih teritorija između Hrvatske i Srbije. Obe zemlje danas kontrolišu jednu obalu današnje reke, ali Hrvatska tvrdi da granica treba da prati katastarske granice između bivših republika SR Hrvatske i SR Srbije, kao što je definisano od strane jugoslovenske komisije 1947. godine (koje su se odnosile na staro korito reke); Hrvatska takođe svojim teritorijama smatra i ostrva Vukovar i Šarengrad koja su smeštena na Dunavu.[26] Hrvatska se spori i sa Bosnom i Hercegovinom oko pojedinih teritorija,[27] tvrdeći tako da je kanal reke Unčice smešten na desnoj obali Une kod Hrvatske Kostajnice granica između ove dve države,[28] dok Bosna i Hercegovina tvrdi da sama reka Una predstavlja granicu.[29]

Fizička geografija uredi

Topografija uredi

Većina Hrvatske je ravničarska, pa je tako čak 53,42% ukupne teritorije smešteno na visinama manjim od 200 m. Ravnice se pretežno nalaze u severnim delovima zemlje, uglavnom u Slavoniji koja predstavlja deo Panonskog basena. Predeli visine između 200 i 500 m zauzimaju 25,61% ukupne teritorije Hrvatske, dok 17,11% Hrvatske predstavljaju oblasti visine između 500 i 1.000 m. Nadmorska visina između 1.000 i 1.500 m karakteriše 3,71% ukupne teritorije, dok je svega 0,15% države smešteno na visinama većim od 1.500 m.[1] Takozvana “visoka” Hrvatska, odnosno predeli na visinama većim od 1.500 m, nalazi se pretežno u Dinarskim Alpima, tačnije u Liki i Gorskom kotaru, mada postoje i oblasti, iako znatno manje po površini, na tim visinama u čitavoj državi.[18] Panonski basen i Dinarski Alpi, zajedno sa Jadranskim basenom, predstavljaju glavne geomorfološke delove Hrvatske.[30]

Jadranski basen uredi

Dužina hrvatske kopnene obale koja izlazi na Jadransko more iznosi 1.777,3 km, dok njenih 1.246 ostrva imaju dodatnih 4.058 km obale. Rastojanje između ekstremnih tačaka jadranske obale iznosi 526 km.[31] Broj ostrva uključuje ukupan broj ostrva, ostrvaca i stena svih veličina, čak i onih koje se mogu videti jedino tokom oseke.[32] Najveća hrvatska ostrva u Jadranskom moru su Cres i Krk, od kojih svako zauzima površinu od 405,78 km²; najviše ostrvo je Brač, koje dostiže visinu od 780 m iznad nivoa mora. Od ukupnog broja ostrva, 47 njih je stalno naseljeno, a najmnogoljudnija među njima su Krk i Korčula.[33]

Obala Hrvatske je najrazuđenija obala u čitavom Mediteranu.[34] Većina obale odlikuje se kraškim oblicima reljefa, razvijenim od jadranske karbonatne platforme. Karstifikacija je u velikoj meri počela nakon konačnog izdizanja Dinarida u oligocenu i miocenu, kada su karbonatne stene bile izložene atmosferskim uticajima poput kiše; ovi predeli obuhvataju i oblasti 120 m ispod današnjeg nivoa mora, koji su bili izloženi dejstvima pomenutih faktora tokom pada nivoa mora u periodu poslednjeg ledenog doba. Procenjuje se da su neki kraški oblici reljefa u vezi sa ranijim opadanjima nivoa mora, među kojima je najznačajnija mesinska kriza saliniteta.[35] Najveći deo istočne obale sastoji se od karbonatnih stena, dok su flišni oblici reljefa značajnije zastupljeni u zalivu u blizini obale Trsta, u zalivu Kvarner nasuprot obale Krka i u Dalmaciji severno od Splita.[36] Postoje uporedivo male aluvijalna područja Jadranskog mora u Hrvatskoj, a najznačajnije među njima predstavlja delta Neretve.[37] Zapadna Istra nalazi se u procesu postepenog nestajanja, s obzirom da je nivo mora porastao za 1,5 m u poslednjih 2.000 godina.[38]

U srednjem delu Jadranskog basena postoje dokazi vulkanskih aktivnosti iz perma, tačnije na ostrvu Vis u oblasti Komiža, kao i na ostrvima Jabuka i Brusnik.[39] Zemljotresi su česta pojava u području oko Jadranskog mora, mada su oni toliko slabi da se gotovo ne mogu ni osetiti; zemljotresi koji su veće jačine i koji čine značajniju štetu javljaju se na svakih nekoliko decenija, dok se oni veliki javljaju na svaka nekoliko veka.[40]

Ostrva uredi
 
Kornati, arhipelag ostrva u Jadranskom moru

Hrvatskoj pripada 1.246 ostrva, od kojih je 47 naseljeno.

Najveća ostrva u Hrvatskoj
Broj Ime Površina
1. Cres 405,70 km²
2. Krk 405,22 km²
3. Brač 395,44 km²
4. Hvar 299,66 km²
5. Pag 284,56 km²
6. Korčula 276.03 km²
7. Dugi otok 114,44 km²
8. Mljet 100,41 km²
9. Vis 90,26 km²
10. Rab 90,84 km²
11. Lošinj 74,68 km²

Dinarski Alpi uredi

Dinarski Alpi povezani su sa kasnim jurskim i kasnijim boranjem i potiscima u tom pojasu, a predstavljaju deo alpske orogeneze, protežući se jugoistočno od južnih Alpa.[41] Dinaridi u Hrvatskoj obuhvataju čitave regione Gorskog kotara i Like, kao i znatne delove Dalmacije, sa svojom severoistočnom ivicom koja se proteže na visini od 1.181 metar u Baniji (planina Žumberak), uz dolinu Save,[42] dok najzapadniji delovi leže na visini od 1.272 m (Ćićarija) i 1.396 m (Učka) u Istri. Dinarski masiv sadrži najviše planine u Hrvatskoj — 1.831 metar visoka Dinara — kao i druge planine više od 1.500 m: Biokovo, Velebit, Plješevica, Velika Kapela, Risnjak, Svilaja i Snježnik.[1]

Kraška topografija čini oko polovine Hrvatske i posebno je izražena u Dinaridima.[43] Shodno tome, postoji veliki broj pećina u Hrvatskoj; 49 pećina je dublje od 250 m, 14 njih dublje od 500 m, dok tri pećine imaju dubinu veću od 1.000 m.[44] Najduža pećina u Hrvatskoj, Kita Gaćešina, ujedno i najduža pećina u Dinarskim Alpima, dugačka je 20.656 m.[45]

 
Pogled na Dinaru iz Knina
Najviši planinski vrhovi u Hrvatskoj[1]
Planina Vrh Nadmorska visina Koordinate
Dinara Dinara 1.831 m 44° 3′ N 16° 23′ E / 44.050° S; 16.383° I / 44.050; 16.383
Biokovo Sveti Jure 1.762 m 43° 20′ N 17° 03′ E / 43.333° S; 17.050° I / 43.333; 17.050
Velebit Vaganski 1.757 m 44° 32′ N 15° 14′ E / 44.533° S; 15.233° I / 44.533; 15.233
Plještavica Ozeblin 1.657 m 44° 47′ N 15° 45′ E / 44.783° S; 15.750° I / 44.783; 15.750
Velika Kapela Bjelolasica-Kula 1.533 m 45° 16′ N 14° 58′ E / 45.267° S; 14.967° I / 45.267; 14.967
Risnjak Risnjak 1.528 m 45° 25′ N 14° 45′ E / 45.417° S; 14.750° I / 45.417; 14.750
Svilaja Svilaja 1.508 m 43° 49′ N 16° 27′ E / 43.817° S; 16.450° I / 43.817; 16.450
Snježnik Snježnik 1.506 m 45° 26′ N 14° 35′ E / 45.433° S; 14.583° I / 45.433; 14.583

Panonski basen uredi

Panonski basen stekao je svoj oblik tokom miocena proređivanjem i taloženjem struktura formiranih tokom kasne paleozojske hercinske orogeneze. Paleozojske i mezozojske strukture vidljive su na Papuku i ostalim planinama u Slavoniji. Procesi su takođe doveli do formiranja stratovulkansog lanca u basenu pre 12—17 miliona godina; intenzivirano taloženje primećeno je u periodu do 5 miliona godina, kao i bazaltnih poplava pre 7,5 miliona godina. Savremeno tektonsko uzdizanje Karpatskih planina prekinulo je protok vode do Crnog mora pa je tako formirano Panonsko more. Tada su sedimenti sa Karpatskih i Dinarskih planina odlazili u ovaj basen, sa posebno dubokim fluvijanim sedimentima deponovanih tokom pleistocena u periodu formiranja Transdunavskih planina.[46] Konačno, oko 3.000 m sedimenata deponovano je u basen, a more je na kraju oteklo kroz Đerdapsku klisuru.[47]

 
Ravnica u Slavoniji

Rezultati ovoga su današnje velike ravnice — istočna slavonska Baranja i region Srema, kao i doline reka, pre svega doline Save, Drave i Kupe. Ravnice su ispresecane grabenima i horstovima, za koje se veruje da su predstavljali ostrva u nekadašnjem Panonskom moru.[48] Najviši među njima su 1.059 m visoka Ivanšćica i 1.035 m Medvednica na severu Zagreba — obe delimično pripadaju Hrvatskom Zagorju — kao i 984 m visok Psunj i 953 m visok Papuk, koji predstavljaju najviše strukture koje okružuju Požegu.[1] Psunj, Papuk i susedna Krndija sastoje se pretežno od paleozojskih stena nastalih u periodu od pre 300 — 350 miliona godina. Požeška gora, u blizini Psunja, sadrži mnogo više mladih neogenskih stena, ali postoje i sedimenti i magmatske stene iz perioda gornje krede koje formiraju glavni, 30 km dugi greben brda; oni predstavljaju najveće magmatske platforme u Hrvatskoj. Manji deo magmatskih terena je takođe prisutan na Papuku, u blizini Voćina.[49] Ove dve, kao i planina Moslavačka gora, verovatno predstavljaju ostatke vulkanskog luka iz iste tektonske ploče koja je sudarom stvorila Dinarske Alpe.[41]

Hidrografija uredi

 
Sava, najduža reka u Hrvatskoj

Najveći deo Hrvatske — čak 62% njene teritorije — pripada slivu Crnog mora. Područje obuhvata najveće reke koje protiču kroz zemlju: Dunav, Sava, Drava, Mura i Kupa. Ostatak reka pripada slivu Jadranskog mora, gde je najveća reka Neretva.[50][51] Najduže reke su Sava (562 km), Drava (305 km), Kupa (296 km), kao i 188 km dugačak deo Dunava koji protiče kroz Hrvatsku. Najduže reke koje otiču u Jadransko more su Cetina (101 km) i svega 20 km dugačka sekcija Neretve.[1]

 
Plitvička jezera, svetska baština Uneska

Najveće jezero u Hrvatskoj je Vransko jezero, 30,7 km² veliko, smešteno u severnoj Dalmaciji, potom 17,1 km² veliko jezero Dubrava, blizu Varaždina, Perućačko jezero koje zauzima površinu od 13 km² na reci Cetini, Prokljansko jezero blizu Skradina površine 11,1 km² i 10,1 km² veliko jezero Varaždin smešteno na reci Dravi blizu Varaždina.[1] Najpoznatija jezera u Hrvatskoj su Plitvička jezera, sistem od 16 jezera sa vodopadima koja su povezana preko dolomitnih i krečnjačkih kaskada. Jezera su poznata po svojim karakterističnim bojama, koje variraju od tirkizne do boje nane, sive ili plave.[44] Hrvatska je i izuzetno bogata kada su u pitanju močvare. Četiri od njih na listi su međunarodno značajnih Ramsarskih područja: Lonjsko polje u dolini Save i Lonje kod Siska, Kopački rit na ušću Drave u Dunav, Delta Neretve i Crne Mlake blizu Jastrebarskog.[50]

Prosečna godišnja stopa padavina i isparavanja iznosi 1.162 milimetara, odnosno 700 milimetara. Uzimajući u obzir ukupni bilans vode, ukupni hrvatski vodni resursi sadrže 25.163 m³ vode godišnje po glavi stanovnika, uključujući 5.877 m³ vode godišnje po glavi stanovnika iz izvora unutar Hrvatske.[52]

Klima uredi

Većina Hrvatske ima umereno toplu i kišnu kontinentalnu klimu po Kepenovoj klasifikaciji klimata. Na severnom i na istočnom delu je kontinentalna, mediteranska na obalama, a umerenokontinentalna klima preovlađuje u severno-centralnom regionu. Srednja mesečna temperatura kreće se između −3 °C u januaru i 18 °C u julu. Najhladniji delovi zemlje su Lika i Gorski kotar, gde se šumska snežna klima javlja na visinama većim od 1.200 m. Najtoplija područja Hrvatske su smeštena na jadranskoj obali, koja se odlikuje mediteranskom klimom sa morskim temperaturama. Shodno tome, temperaturni maksimumi su izraženiji u kontinentalnim delovima zemlje: −36 °C bila je najniža zabeležena temperatura 4. februara 1929. godine u Gospiću, dok je najviša temperatura ikad zabeležena iznosila 42,8 °C, a to je bilo 5. avgusta 1981. godine u Pločama.

Srednja godišnja količina padavina kreće se između 600 i 3.500 milimetara, u zavisnosti od geografskog regiona i preovlađujućeg tipa klime. Najmanje padavina zabeleženo je u spoljašnjim ostrvima (Vis, Lastovo, Biševo, Svetac) i u istočnim delovima Slavonije, dok se najveća količina padavina javlja na Dinaridima i u Gorskom kotaru, gde se javljaju i neki od najviših godišnjih količina padavina u Evropi.

Vetrovi u unutrašnjosti su pretežno slabi do umereni na severoistoku i jugozapadu, dok u priobalnom području jačina vetrova uglavnom zavisi od karakteristika datog područja. Veće brzine vetrova su uglavnom zabeležene u hladnijim mesecima duž obale, a uglavnom su to bura ili jugo. Najosunčaniji delovi zemlje su ostrva, u prvom redu Hvar i Korčula, gde je zabeleženo više od 2.700 sunčanih sati tokom godine, praćeni uglavnom obalnim područjem, severnom obalom Jadrana i Slavonijom, gde svaka oblast ima više od 2.000 sunčanih sati godišnje.[5]

Tokom leta 2007. godine, dalmatinsko primorje je zahvatio čitav niz požara u kojima je živote izgubilo dvanaest vatrogasaca na Kornatima.

Klimatske karakteristike u najvećim gradovima Hrvatske
Grad Srednja temperatura (najviša dnevna) Srednja količina padavina
Januar Jul Januar Jul
°C °C mm dani mm dani
Dubrovnik 12,2 28,3 95,2 11,2 24,1 4,4
Osijek 2,6 28,0 45,5 12,2 60,8 10,2
Rijeka 8,7 27,7 134,9 11,0 82,0 9,1
Split 10,2 29,8 77,9 11,1 27,6 5,6
Zagreb 3,1 26,7 48,6 10,8 81,0 10,9
Izvor: Svetska meteorološka organizacija[53]

Biodiverzitet uredi

 
Park prirode Kopački rit, jedno od najvećih tresetišta u Evropi
Glavni članak: Nacionalni parkovi Hrvatske

Hrvatska se može podeliti na veliki broj ekoregiona na osnovu svoje klime i geomorfologije, pa je zbog toga i jedna od najbogatijih zemalja u Evropi u pogledu biološke raznovrsnosti. Postoje četiri biogeografska regiona u Hrvatskoj: mediteranski, duž obale i u njenom neposrednom zaleđu; Alpski, u većem delu Like i Gorskog kotara; Panonski, duž Drave i Dunava; i kontinentalni, u preostalim delovima države.[54] Među najznačajnije delove zemlje su i kraške oblasti, gde spadaju i one pod vodom, poput kanjona Zrmanje i Krke, ali bigarska područja, zajedno sa onim podzemnim područjima. Kraška geologija proizvela je oko 7.000 pećina i jama, od kojih su mnoge naseljene troglobitima, isključivo pećinskim životinjama, poput čovečje ribice, koja predstavlja vrstu pećinskog salamandera i jedinog evropskog trogloditskog kičmenjaka.[55] Šume su takođe značajne u zemlji, a pokrivaju 26.487,6 km2, što predstavlja 46,8% ukupne površine kopnenog dela Hrvatske.[18] Drugi tipovi staništa uključuju močvare, trave, blatna, obalska i morska područja.[56] Kada je reč o fitogeografiji, Hrvatska je deo holarktičkog florističkog carstva, tačnije deo je ilirske (balkanske) i srednjoevropske provincije cirkumborealnog regiona, ali je deo i jadranske provincije u okviru mediteranskog regiona. Svetska fondacija za prirodu podelila je Hrvatsku na tri ekoregiona — panonske mešovite šume, mešovite šume Dinarskih planina i ilirske listopadne šume.[57] Biomi u Hrvatskoj uključuju umerene listopadno-mešovite šume i mediteranske šume, šumovite i gole krajeve, sve pripadnice paleoarktičke ekozone.[58]

Hrvatska ima 38.226 poznatih vrsta, od čega su 2,8% endemskih; stvaran broj (uključujući i neotkrivene vrste) procenjuje se na između 50.000 i 100.000 vrsta.[56] Ova procena je podržana otkrićem skoro 400 novih vrsta beskičmenjaka u periodu između 2000. i 2005. godine.[56] Postoji više od 1.000 endemskih vrsta, posebno na planinama Velebit i Biokovo, na ostrvima u Jadranskom moru i u kraškim rekama. Pod zaštitom države je trenutno 1.131 vrsta.[56] Domaće sorte biljaka i životinjskih rasa su takođe brojne; one uključuju pet rasa konja, isto toliko rasa stoke, osam rasa ovaca, dve rase svinja i živina. Među ovim domaćim vrstama nalaze se čak devet ugroženih ili kritično ugroženih vrsta.[56]

Poznate i endemske vrste u Hrvatskoj[56]
Ime Poznate vrste Endemske vrsta Endemske vrste, %
Biljke 8.871 523 5,90%
Gljive 4.500 0 —
Lišaji 1.019 0 —
Sisari 101 5 4,95%
Ptice 387 0 —
Gmizavci 41 9 21,95%
Vodozemci 20 7 35,00%
Rečne ribe 152 17 12,00%
Morske ribe 442 6 1,36%
Kopneni beskičmenjaci 15.228 350 2,30%
Rečni beskičmenjaci 1.850 171 9,24%
Morski beskičmenjaci 5.655 0 —
Ukupno 38.266 1.088 2,84%

Postoje 444 zaštićenih područja u Hrvatskoj koji obuhvataju 8,5% teritorije države. Ovo uključuje i osam nacionalnih parkova, dva stroga rezervata i 11 parkova prirode, što čini 78% ukupnog zaštićenog područja.[18] Najpoznatije zaštićeno područje i ujedno najstariji nacionalni park jesu Plitvička jezera, koja su i deo UNESKO-ve svetske baštine. Nacionalni park Velebit deo je UNESKO-vog programa Čovek i biosfera. Strogi i specijalni rezervati, kao i nacionalni i parkovi prirode, pod upravom su i zaštitom centralne vlade, dok su druga zaštićena područja pod upravom županija. Godine 2005, Nacionalna ekološka mreža postavljena je kao prvi korak u pripremi za članstvo u Evropsku uniju i Hrvatska se tada pridružila mreži Natura 2000.[56]

Uništenje staništa predstavlja pretnju biodiverzitetu u Hrvatskoj, shodno tome da su velike površine prirodnih staništa pretvorene u obradivo poljoprivredno zemljište, dok se fragmentacija staništa javlja izgradnjom i proširivanjem puteva. Dalja pretnja za biodiverzitet je i uvođenje invazivnih vrsta, od kojih su posebno problematične Caulerpa racemosa i Caulerpa taxifolia.[59] Invazivne alge se prate i redovno uklanjaju kako bi se zaštitio bental.[56] Poljoprivredne monokulture se takođe mogu smatrati pretnjom po biodiverzitet.[60][61]

Hrvatska ima 8 nacionalnih parkova: Brioni, Kornati, Krka, Mljet, Paklenica, Plitvička jezera, Risnjak i Severni Velebit.

Ekologija uredi

 
Deponija Jakuševec koja se koristi za odlaganje čvrstog otpada u Zagrebu[62]

Ekološki otisak hrvatske populacije i industrije značajno varira od regiona do regiona u zemlji, s obzirom da je 50% populacije skoncentrisano na 26,8% površine države, a posebno je veliki uticaj grada Zagreba i Zagrebačke županije — ove oblasti zauzimaju svega 6,6% ukupne teritorije Hrvatske, ali u ovim oblastima živi čak 25% stanovništva.[63] Ekološki otisak, zbog vidnog povećanog razvoja naselja i morske obale, vodi do fragmentacije staništa. Između 1998. i 2008. godine najveće promene u korišćenju zemljišta odnosile su se na veštački razvijena područja, ali je ipak obim razvoja zanemarljiv u odnosu na druge zemlje članice EU.[59]

Hrvatska agencija za za životnu sredinu, javna ustanova osnovana od strane Vlade Republike Hrvatske s ciljem da prikuplja informacije o životnoj sredini,[64] utvrdila je dodatne ekološke probleme, kao i različite stepene napretka u pogledu suzbijanja njihovog uticaja na životnu sredinu. Ovi problemi uključuju pravno neadekvatne deponije, kao i prisustvo divljih deponija; između 2005. i 2008. godine rehabilitovane su 62 ovlašćene i 423 divlje deponije. U istom periodu, broj izdatih dozvola za upravljanje otpadom je udvostručen, dok je godišnji obim komunalnog čvrstog otpada povećan za 23%, dostigavši 403 kilograma po glavi stanovnika. Procesi acidifikacije zemljišta i degradacije organske materije prisutni su širom Hrvatske, sa povećanjem nivoa saliniteta tla u dolini reke Neretve i širenjem oblasti alkalnih soli u Slavoniji.[59]

Nivo zagađenja vazduha u Hrvatskoj odražava pad industrijske proizvodnje zabeležen 1991. godine na početku hrvatskog rata za nezavisnost — predratne emisije zagađenja dostignute su samo 1997. godine. Upotreba desumporizovanih goriva dovela je do smanjenja emisije sumpor-dioksida od čak 25% u periodu od 1997. do 2004. godine, a za još 7,2% do 2007. godine. Rast emisije azotnih oksida zaustavljen je 2007. i preokrenut 2008. godine.[59] Upotreba bezolovnog benzina dovela je do smanjenja emisije olova za čak 91,5% u periodu od 1997. do 2004. godine. Merenja kvaliteta vazduha pokazuju da je vazduh u ruralnim sredinama u suštini čist, dok je u urbanim sredinama generalno u skladu sa zakonskim odredbama.[63] Najznačajniji izvori gasova staklene bašte dolaze od energetske proizvodnje (72%), industrije (13%) i poljoprivrede (11%). Prosečna godišnja stopa porasta emisije gasova staklene bašte iznosi 3%, što je u skladu sa odredbama Kjoto protokola. Između 1990. i 2007. godine, upotreba supstanci koje oštećuju ozonski omotač smanjena je za neverovatnih 92%, dok se očekuje da će upotreba ovih supstanci biti ukinuta u narednom periodu.[59]

Iako Hrvatska ima dovoljno vodnih resursa na raspolaganju, oni nisu raspodeljeni ravnomerno, a gubitak javne mreže za vodosnabdevanje se i dalje procenjuje na čak 44%. Između 2004. i 2008. godine, broj stanica za praćenje zagađenja površinskih voda porastao je za 20%; agencija za životnu sredinu je u ovom periodu prijavila 476 slučajeva zagađenja vode. Istovremeno, nivo zagađenja organskim otpadom je blago smanjen, što se pripisuje završetku novih postrojenja za tretman otpadnih voda; njihov broj porastao je za 20%, dostigavši cifru 101. Skoro sve hrvatske izdani podzemnih voda su vrhunskog kvaliteta, za razliku od raspoloživih površinskih voda; kvalitet ovih drugih varira u pogledu biohemijske potrošnje kiseonika i bakterioloških rezultata analiza vode. Od 2008. godine, 80% hrvatskog stanovništva snabdeva se vodom iz javnog vodovoda, ali svega 44% stanovništva ima pristup javnoj kanalizacionoj mreži, sa septičnim sistemima u upotrebi. Monitoring kvaliteta vode Jadranskog mora između 2004. i 2008. godine pokazao je veoma dobre, oligotrofne uslove duž većeg dela obale, dok su oblasti sa povećanom eutrofikacijom zabeleženi u zalivima Bakar, Kaštela, u luci Šibenik i kod Ploča; druge oblasti lokalizovanog zagađenja identifikovane su u blizini većih primorskih gradova. Između 2004. i 2008. godine, agencija za životnu sredinu identifikovala je 283 slučaja zagađenja mora (uključujući i 128 slučajeva zagađenja od strane brodova), što predstavlja pad od 15% u odnosu na prethodni izveštaj,[59] u kome je obuhvaćen period između 1997. i avgusta 2005. godine.[63]

Upotreba zemljišta uredi

 
Šumom pokrivena planina Papuk

Od 2006. godine, 46,8% ukupne teritorije Hrvatske bilo je pod 26.487,6 km² šume i grmlja, a 22.481 km² zemljišta, odnosno 40,4% teritorije, bilo je korišćeno za različite poljoprivredne svrhe, uključujući 4.389,1 km² zemljišta, odnosno 7,8% teritorije, pod stalnim usevima. Žbunje i trava pokrivaju 4.742,1 km² ili 8,4% teritorije, unutrašnje vode 539,3 km² ili 1,0%, dok močvare zauzimaju površinu od 200 km² ili 0,4% teritorije Hrvatske. Veštačke površine, koje se pretežno sastoje od urbanih područja, puteva, ne-poljoprivredne vegetacije, sportskih oblasti i drugih rekreativnih sadržaja, zauzimaju 1.774,5 km² ili 3,1% teritorije zemlje. Najveći pokretač promena načina korišćenja zemljišta je širenje naselja i izgradnja puteva.[18]

Zbog hrvatskog rata za nezavisnost, postoje brojni ostaci minskih polja u Hrvatskoj, uglavnom pored bivših linija frontova. Od 2006. godine se smatra da se na čak 954,5 km² nalaze različita minska polja.[18] Od 2012. godine, 62% preostalih minskih polja nalaze se u šumama, 26% njih smešteno je na poljoprivrednom zemljištu, dok se 12% njih nalaze na nekom drugom zemljištu; očekuje se da će uklanjanje mina biti završeno do 2019. godine.[65]

Regioni uredi

Hrvatska je tradicionalno podeljena na brojne geografske regije, koje se često preklapaju i čije granice nisu uvek najjasnije definisane. Najveće i najprepoznatljivije regije širom zemlje su Središnja Hrvatska (takođe opisana i kao Zagrebački makro-region), Istočna Hrvatska (uglavnom odgovara Slavoniji) i planinska Hrvatska (Lika i Gorski kotar, na zapadu do Središnje Hrvatske). Ove tri regije obuhvataju unutrašnji, odnosno kontinentalni deo Hrvatske. Primorska Hrvatska sastoji se još od dva regiona: Dalmacija ili južno primorje, između šireg područja Zadra i same južne granice države, i severno priobalje, koje se nalazi severno od Dalmacije i obuhvata Hrvatsko primorje i Istru. Geografske regije obično nisu u skladu sa županijskim granicama niti drugim administrativnim jedinicama, a sve one obuhvataju dalje, preciznije geografske regije.[66]

Društvena geografija uredi

Demografija uredi

 
Gustina naseljenosti po popisu iz 2011. godine po županijama, prema broju stanovnika na kvadratnom kilometru:
  <30   30—49   50—69   70—89   90—119   120—200   >1200
Glavni članak: Demografija Hrvatske

Demografske karakteristike hrvatskog stanovništva poznate su na osnovu popisa koji se normalno obavljaju u intervalu od deset godina i analiziraju od strane raznih statističkih zavoda još od 1850-ih. Hrvatski zavod za statistiku obavlja ovaj posao od 1990-ih godina, odnosno od nezavisnosti. Najnoviji popis stanovništva u Hrvatskoj obavljen je aprila 2011. godine, prema kome u Hrvatskoj živi 4,29 miliona stanovnika. Gustina naseljenosti iznosi 75,8 stanovnika po kvadratnom kilometru, a prosečan životni vek 75,7 godina. Stanovništvo je kontinuirano raslo (sa izuzetkom popisa obavljenih posle dva svetska rata) od 2,1 miliona 1857. godine do 1991. godine, kada je dostiglo broj od 4,7 miliona. Od 1991. godine stopa smrtnosti u Hrvatskoj kontinuirano premašuje stopu nataliteta, pa je danas prirodni priraštaj stanovništva negativan.[67] Hrvatska je trenutno zemlja u demografskoj tranziciji u četvrtoj ili petoj fazi.[68] U pogledu starosne strukture, dominira stanovništvo starosti između 15 i 64 godina života. Prosečna starost stanovništva iznosi 41,1 godina, a odnos polova je 0,93 muškarca prema jednoj ženi.[5][69]

Hrvatska je naseljena uglavnom Hrvatima (89,6%), dok manjine predstavljaju Srbi (4,5%) i 21 ostalih entiteta (manje od 1% svaki) priznatih Ustavom Hrvatske.[5][70] Demografska istorija Hrvatske obeležena je brojnim migracijama, uključujući: dolazak Hrvata u ove oblasti;[71] rast mađarskog i nemačkog govornog stanovništva nakon hrvatske unije sa Ugarskom;[72] spajanje sa Habzburškom monarhijom;[73] migracije pokrenute osmanskim osvajanjima;[74][75][76] i rast italijanskog govornog stanovništva u Istri i Dalmaciji za vreme vladavine Mletačke republike u pomenutim oblastima.[9] Nakon raspada Austrougarske,[77] opao je procenat mađarskog stanovništva, dok je nemačko govorno stanovništvo isterano ili je pobeglo krajem i posle Drugog svetskog rata,[78] a sličnu sudbinu pretrpelo je i italijansko stanovništvo.[79] Kraj 19. i čitav 20. vek obeležile su ekonomske migracije velikih obima u inostranstvo.[80][81][82] Tokom 1940-ih i 1950-ih godina, kada je Hrvatska bila u sastavu Jugoslavije, zabeležene su značajne unutrašnje migracije u Jugoslaviji, uglavnom kao posledica urbanizacije. Poslednje zabeležene velike migracije desile su se tokom hrvatskog rata za nezavisnost, kada je raseljeno više stotina hiljada stanovnika.[83][84][85]

Hrvatski jezik je zvaničan jezik u Hrvatskoj, dok su ustavno priznati i jezici manjina, koji su u službenoj upotrebi u pojedinim jedinicama lokalne samouprave.[70][86] Hrvatski kao maternji jezik priznaje 96% stanovništva.[87] Istraživanje iz 2009. godine otkrilo je da 78% Hrvata tvrde da poznaju barem jedan strani jezik — uglavnom engleski.[88] Najzastupljenija religija u Hrvatskoj je katolicizam, sa 86,3% katolika u državi. Nakon katolicizma, najzastupljeniji su pravoslavno hrišćanstvo (4,4%) i islam (1,5%).[89] Stopa pismenosti u Hrvatskoj iznosi 98,1%.[2] Udeo stanovništva starijeg od 15 godina koji poseduje akademsko zvanje naglo je porastao od 2001. do 2008. godine, koji se u ovom periodu udvostručio i dostigao stopu od 16,7%.[90][91] Procenjuje se da se 4,5% BDP troši na obrazovanje.[2] Osnovno i srednje obrazovanje u Hrvatskoj dostupni su kako na hrvatskom jeziku, tako i na jezicima ustavom priznatih manjina. Hrvatska ima univerzalni sistem zdravstvene zaštite od 2010. godine, a država izdvaja 6,9% BDP-a za zdravstvo.[92] Prema podacima iz septembra 2011. godine, prosečna neto zarada po stanovniku iznosila je 5.397 kuna (729 evra).[93] Najznačajniji izvori zapošljavanja u 2008. godini bili su trgovina na veliko i malo, prerađivačka industrija i građevinarstvo. Oktobra 2011. godine stopa nezaposlenosti iznosila je 17,4%.[94] Srednji ekvivalent prihoda domaćinstva u Hrvatskoj nadmašio je kupovnu moć deset drugih zemalja koje su se 2004. godine pridružile Evropskoj uniji, dok zaostaje za prosekom EU.[95] Prema popisu iz 2011. godine, zabeleženo je ukupno 1,5 miliona domaćinstava, od kojih većina poseduje stambene prostore u kojima živi.[5][69]

Politička geografija uredi

 
NSTJ Hrvatske:
  Severozapadna Hrvatska
  Centralna i Istočna (Panonska) Hrvatska
  Jadranska Hrvatska

Hrvatska je prvi put podeljena na regione u srednjem veku.[96] Podela se menjala tokom vremena, odražavajući gubitak teritorija otomanskim osvajanjem i kasnijim oslobađanjem iste teritorije, pored promena u političkom statusu Dalmacije, Dubrovnika i Istre. Tradicionalna podela zemlje na županije ukinuta je 1920-ih godina, kada je Kraljevina SHS uvela oblasti i banovine.[97] Hrvatska pod komunističkom vladavinom, kao sastavni deo posleratne Jugoslavije, ukinula je ranije podele i uvela (pretežno ruralne) opštine, podelivši tako državu na oko stotinu opština. Županije su vraćene ponovo 1992. godine, ali značajno izmenjene u odnosu na teritorije koje su obuhvatale 1920-ih. Na primer, Translajtenski deo Hrvatske bio je podeljen na osam županija sa sedištima u Bjelovaru, Gospiću, Ogulinu, Požegi, Vukovaru, Varaždinu, Osijeku i Zagrebu, dok je 1992. zakonodavno osnovano 14 županija na toj istoj teritoriji. Međimurska županija osnovana je u istoimenom regionu Trijanonskim sporazumom.[98][99] Hrvatski ustav iz 1990. godine naložio je otvaranje komore županija u okviru vlade, kao i za same županije, bez navođenja imena i broja.[100] Međutim, županije nisu zapravo ponovo uspostavljene sve do 1992. godine,[101] a prva komora županija izabrana je 1993. godine.[102]

Ponovnim uvođenjem županija 1992. godine Hrvatska je podeljena na 20 županija i glavni grad Zagreb, s tim da Zagreb ima autoritet i pravni status županije i grada u isto vreme (Zagrebačka županija van teritorije grada je odvojena 1997. godine).[103][104] Od tada, granice županija promenile su se u nekim slučajevima (zbog istorijskih veza i različitih zahteva gradova), sa najnovijim revizijama iz 2006. godine. Županije su podeljene na 127 gradova i 429 opština.[105]

Nomenklatura statističkih teritorijalnih jedinica (NSTJ) Evropske unije deli Hrvatsku u više nivoa. Prvi nivo stavlja celu državu u jednu jedinicu, dok se drugi nivo sastoji iz tri jedinice; to su Centralna i Istočna (Panonska) Hrvatska, Severozapadna Hrvatska i Jadranska Hrvatska. Poslednja jedinica obuhvata sve županije duž jadranske obale. Severozapadna Hrvatska obuhvata grad Zagreb i županije Krapina-Zagorje, Varaždin, Koprivnica-Križevci, Međimurje i Zagreb, dok Centralna i Istočna Hrvatska obuhvata ostale županije — Vjelovar-Bilogora, Virovitica-Podravina, Požega-Slavonija, Brod-Posavina, Osijek-Baranja, Vukovar-Srem, Karlovac i Sisak-Moslavina.[106] Pojedinačne županije i grad Zagreb predstavljaju treći nivo NSTJ podele Hrvatske. Podela lokalnih administrativnih jedinica je dvostepena. Prvi stepen se poklapa sa podelom na županije i grad Zagreb, dok drugi stepen odgovara podeli na gradove i opštine u Hrvatskoj.[107]

Županije Hrvatske
Županija Sedište Površina (km²) Stanovništvo
Bjelovar-Bilogora Bjelovar 2.652 119.743
Brod-Posavina Slavonski Brod 2.043 158.559
Dubrovnik-Neretva Dubrovnik 1.783 122.783
Istra Pazin 2.820 208.440
Karlovac Karlovac 3.622 128.749
Koprivnica-Križevci Koprivnica 1.746 115.582
Krapina-Zagorje Krapina 1.224 133.064
Lika-Senj Gospić 5.350 51.022
Međimurje Čakovec 730 114.414
Osijek-Baranja Osijek 4.152 304.899
Požega-Slavonija Požega 1.845 78.031
Primorje-Gorski Kotar Rijeka 3.582 296.123
Šibenik-Knin Šibenik 2.939 109.320
Sisak-Moslavina Sisak 4.463 172.977
Split-Dalmacija Split 4.534 455.242
Varaždin Varaždin 1.261 176.046
Virovitica-Podravina Virovitica 2.068 84.586
Vukovar-Srem Vukovar 2.448 180.117
Zadar Zadar 3.642 170.398
Zagrebačka županija Zagreb 3.078 317.642
Zagreb Zagreb 641 792.875

Urbanizacija uredi

Prosečna stopa urbanizacije u Hrvatskoj iznosi 56%, sa sve većim brojem gradskog, a sve manjim brojem seoskog stanovništva. Najveći grad i prestonica države je Zagreb koji broji 686.568 stanovnika. Gradsko područje grada Zagreba obuhvata 341 dodatno naselje i do 2001. godine stanovništvo ovog područja dostiglo je broj od 978.161. Oko 60% stanovništva Zagrebačke županije živi na području grada Zagreba, što čini 41% ukupnog broja stanovnika Hrvatske.[108] Gradovi Split i Rijeka predstavljaju najveća primorska naselja jadranske obale u Hrvatskoj, sa preko 100.000 stanovnika u svakom od njih. Postoje još četiri hrvatska grada koji imaju preko 50.000 stanovnika, a to su Osijek, Zadar, Pula i Slavonski Brod; Zagrebački okrug Sesvete, koji ima status samostalnog naselja, ali ne i grada, takođe ima značajno veliku populaciju. Ostalih 11 gradova u Hrvatskoj imaju preko 20.000 stanovnika.[69]

Najnaseljeniji gradovi u Hrvatskoj

 
Zagreb
 
Split
 
Rijeka
 
Osijek

Pozicija Grad Županija Gradsko stanovništvo Stanovništvo

 
Zadar
 
Pula
 
Slavonski Brod
 
Karlovac

1 Zagreb Zagreb 688.163 790.017
2 Split Split-Dalmacija 167.121 178.102
3 Rijeka Primorje-Gorski Kotar 128.314 128.624
4 Osijek Osijek-Baranja 83.104 108.048
5 Zadar Zadar 71.471 75.082
6 Pula Istra 57.460 57.460
7 Slavonski Brod Brod-Posavina 53.531 59.143
8 Karlovac Karlovac 46.833 55.705
9 Varaždin Varaždin 38.839 46.946
10 Šibenik Šibenik-Knin 34.302 46.332
11 Sisak Sisak-Moslavina 33.332 47.768
12 Vinkovci Vukovar-Srem 32.032 35.312
13 Velika Gorica Zagrebačka županija 31.553 63.517
14 Dubrovnik Dubrovnik-Neretva 28.434 42.615
15 Bjelovar Bjelovar-Bilogora 27.024 40.276
16 Vukovar Vukovar-Srem 26.486 27.683
17 Koprivnica Koprivnica-Križevci 23.955 30.854
18 Solin Split-Dalmacija 20.212 23.926
19 Zaprešić Zagrebačka županija 19.644 25.226
20 Požega Požega-Slavonija 19.506 26.248
Izvor: popis iz 2011. godine[109]

Reference uredi

  1. ^ a b v g d đ e ž z i „Geografski i meteorološki podaci” (PDF). Statistički ljetopis Republike Hrvatske. Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. 43: 41. decembar 2011. ISSN 1333-3305. Pristupljeno 28. 1. 2012. 
  2. ^ a b v „Europe: Croatia”. World Factbook. Central Intelligence Agency. Arhivirano iz originala 15. 05. 2020. g. Pristupljeno 9. 9. 2011. 
  3. ^ Cvrtila, Vlatko (februar 2001). „Croatia – the "Gateway" to Southeast Europe”. Politička misao. University of Zagreb, Faculty of Political Sciences. 37 (5): 150—159. ISSN 0032-3241. 
  4. ^ „Borders of the Republic of Croatia / Information / About Croatia / Government of the Republic Croatia - official web portal”. vlada.hr. Arhivirano iz originala 22. 12. 2015. g. Pristupljeno 18. 7. 2016. 
  5. ^ a b v g d „Geografski i meteorološki podaci” (PDF). Statistički ljetopis Republike Hrvatske. Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. 42. decembar 2010. ISSN 1333-3305. Pristupljeno 7. 10. 2011. 
  6. ^ „Trianon, Treaty of”. Columbia Encyclopedia. 2009. 
  7. ^ Tucker, Spencer (2005). Encyclopedia of World War I (1 izd.). ABC-CLIO. str. 1183. ISBN 978-1-85109-420-2. „Virtually the entire population of what remained of Hungary regarded the Treaty of Trianon as manifestly unfair, and agitation for revision began immediately.” 
  8. ^ Frucht 2005, str. 422.
  9. ^ a b Lane, Frederic Chapin (1973). Venice, a Maritime Republic. JHU Press. str. 409. ISBN 978-0-8018-1460-0. Pristupljeno 18. 10. 2011. 
  10. ^ Bognar, Helena Ilona; Bognar, Andrija (jun 2010). „Povijesni razvoj i političko-geografska obilježja granice i pograničja Republike Hrvatske s Republikom Slovenijom na Žumberku i Kupsko-čabranskoj dolini”. Geoadria (na jeziku: hrvatskom). Geografski odsjek, PMF, Zagreb. 15 (1): 187—224. ISSN 1331-2294. Pristupljeno 7. 3. 2012. 
  11. ^ Kraljević, Egon (novembar 2007). „Prilog za povijest uprave: Komisija za razgraničenje pri Predsjedništvu Vlade Narodne Republike Hrvatske 1945–1946” (PDF). Arhivski vjesnik (na jeziku: hrvatskom). Hrvatski državni arhiv. 50 (50). ISSN 0570-9008. Pristupljeno 21. 6. 2012. 
  12. ^ Klemenčič, Matjaž; Žagar, Mitja (2004). The former Yugoslavia's diverse peoples. ABC-CLIO. str. 198—202. ISBN 978-1-57607-294-3. Pristupljeno 1. 2. 2012. 
  13. ^ Navone, John J (1996). The land and the spirit of Italy. Legas/Gaetano Cipolla. str. 141—142. ISBN 978-1-881901-12-9. Pristupljeno 1. 2. 2012. 
  14. ^ Pinter, Nicholas; Grenerczy, Gyula; Weber, John (2006). The Adria microplate: GPS geodesy, tectonics and hazards. Springer. str. 224—225. ISBN 978-1-4020-4234-8. Pristupljeno 5. 2. 2012. 
  15. ^ Tutić, Dražen; Lapaine, Miljenko (2011). „Cartography in Croatia 2007–2011 – National Report to the ICA” (PDF). International Cartographic Association. Pristupljeno 5. 2. 2012. 
  16. ^ „Pravilnik o granicama u ribolovnom moru Republike Hrvatske”. Narodne novine (na jeziku: hrvatskom). 12. 1. 2011. Pristupljeno 29. 5. 2012. 
  17. ^ Blake, Topalović & Schofield 1996, str. 11–13.
  18. ^ a b v g d đ „Land use – State and impacts (Croatia)”. European Environment Agency. Pristupljeno 2. 3. 2012. 
  19. ^ a b v g Klemenčić, Mladen; Topalović, Duško (decembar 2009). „Morske granice u Jadranskome moru”. Geoadria. Leksikografski zavod Miroslav Krleža, Zagreb. 14 (2): 311—324. ISSN 1331-2294. Pristupljeno 1. 2. 2012. 
  20. ^ „Chronology of Events 2005” (PDF). Government Communication Office, Republic of Slovenia. Arhivirano iz originala (PDF) 19. 07. 2013. g. Pristupljeno 25. 2. 2012. 
  21. ^ a b „Slovenia unblocks Croatian EU bid”. BBC News. 11. 9. 2009. Pristupljeno 12. 9. 2009. 
  22. ^ a b „Slovenia backs Croatia border deal in referendum vote”. BBC News. 6. 6. 2010. Pristupljeno 7. 6. 2010. 
  23. ^ a b „Croatia and Slovenia submit arbitration agreement to UN”. Durham University. Pristupljeno 14. 3. 2012. 
  24. ^ „Zaljevski rat na piranski način”. Večernji list (na jeziku: hrvatskom). 7. 3. 2009. Arhivirano iz originala 23. 7. 2015. g. Pristupljeno 14. 3. 2012. 
  25. ^ Barišić, Marko (22. 1. 2012). „Zasad četiri sporne točke zbog granice na moru i kopnu”. Vjesnik (na jeziku: hrvatskom). Arhivirano iz originala 14. 6. 2012. g. Pristupljeno 1. 3. 2012. 
  26. ^ „Granični spor s Hrvatskom usporit će put Srbije u EU”. Večernji list (na jeziku: hrvatskom). 13. 6. 2010. Pristupljeno 1. 3. 2012. 
  27. ^ Dučić, A (4. 2. 2012). „Sastanak na Jahorini bez rezultata: Tadić odbio priznati da je RS nastala na genocidu”. Dnevni avaz. Arhivirano iz originala 8. 3. 2012. g. Pristupljeno 1. 3. 2012. 
  28. ^ „Policijska postaja Hrvatska Kostajnica”. Ministarstvo unutarnjih poslova Republike Hrvatske. Arhivirano iz originala 17. 09. 2011. g. Pristupljeno 29. 5. 2012. 
  29. ^ Tadić, Svjetlana (23. 5. 2011). „Granični sporovi sa Srbijom i Hrvatskom ostaju na čekanju”. Glas Srpske. Pristupljeno 29. 5. 2012. 
  30. ^ „Drugo, trece i četvrto nacionalno izvješće Republike Hrvatske prema Okvirnoj konvenciji Ujedinjenih naroda o promjeni klime (UNFCCC)” (PDF) (na jeziku: hrvatskom). Ministarstvo zaštite okoliša, prostornog uređenja i graditeljstva. novembar 2006. Arhivirano iz originala (PDF) 30. 11. 2012. g. Pristupljeno 2. 3. 2012. 
  31. ^ Blake, Topalović & Schofield 1996, str. 1–5.
  32. ^ Faričić, Josip; Graovac, Vera; Čuka, Anica (jun 2010). „Mali hrvatski otoci – radno-rezidencijalni prostor i/ili prostor odmora i rekreacije”. Geoadria. Odjel za geografiju, Sveučilište u Zadru. 15 (1): 145—185. Pristupljeno 28. 1. 2012. 
  33. ^ Ostroški, Ljiljana, ed. (decembar 2013). „Statistički ljetopis Republike Hrvatske 2013 [2013 Statistical Yearbook of the Republic of Croatia]” (PDF). Pristupljeno 17. 2. 2014.  (PDF). Statistical Yearbook of the Republic of Croatia (na hrvatskom i engleskom) 45. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. pp. 41. ISSN 1334-0638
  34. ^ Cicin-Sain, Biliana; Pavlin, Igor; Belfiore, Stefano (2002). Sustainable coastal management: a transatlantic and Euro-Mediterranean perspective. Springer. str. 155—156. ISBN 978-1-4020-0888-7. Pristupljeno 5. 2. 2012. 
  35. ^ Surić, Maša (jun 2005). „Submerged Karst – Dead or Alive? Examples from the Eastern Adriatic Coast (Croatia)”. Geoadria. Odjel za geografiju, Sveučilište u Zadru. 10 (1): 5—19. ISSN 1331-2294. Pristupljeno 28. 1. 2012. 
  36. ^ Siegesmund, Siegfried (2008). Tectonic aspects of the Alpine-Dinaride-Carpathian system. Geological Society. str. 146—149. ISBN 978-1-86239-252-6. Pristupljeno 3. 2. 2012. 
  37. ^ Mužinić, Jasmina (april 2007). „The Neretva Delta: Green Pearl of Coastal Croatia”. Croatian Medical Journal. Medicinska Naklada. 48 (2): 127. PMC 2121601  . 
  38. ^ Antonioli, F; Anzidei, M.; Lambeck, K.; Auriemma, R.; Gaddi, D.; Furlani, S.; Orrù, P.; Solinas, E.; Gaspari, A.; Karinja, S.; Kovačić, V.; Surace, L. (2007). „Sea-level change during the Holocene in Sardinia and in the northeastern Adriatic (central Mediterranean Sea) from archaeological and geomorphological data” (PDF). Quaternary Science Reviews. Elsevier. 26 (26): 2463—2486. ISSN 0277-3791. doi:10.1016/j.quascirev.2007.06.022. Pristupljeno 4. 2. 2012. 
  39. ^ Vukosav, Branimir (30. 4. 2011). „Ostaci prastarog vulkana u Jadranu”. Zadarski list (na jeziku: hrvatskom). Pristupljeno 24. 2. 2012. 
  40. ^ Crnčević, Lidija (7. 3. 2010). „POTRESNA KARTA HRVATSKE Zemljotresi pogađaju jug Dalmacije oko Uskrsa”. Slobodna Dalmacija (na jeziku: hrvatskom). Pristupljeno 23. 3. 2012. 
  41. ^ a b Tari-Kovačić, Vlasta (2002). „Evolution of the northern and western Dinarides: a tectonostratigraphic approach” (PDF). EGU Stephan Mueller Special Publication Series. Copernicus Publications (1): 223—236. ISSN 1868-4556. Pristupljeno 3. 3. 2012. 
  42. ^ White, William B; Culver, David C, ur. (2012). Encyclopedia of Caves. Academic Press. str. 195. ISBN 978-0-12-383833-9. Pristupljeno 3. 3. 2012. 
  43. ^ Matas, Mate (18. 12. 2006). „Raširenost krša u Hrvatskoj”. geografija.hr (na jeziku: hrvatskom). Hrvatsko geografsko društvo. Arhivirano iz originala 8. 8. 2012. g. Pristupljeno 18. 10. 2011. 
  44. ^ a b „The best national parks of Europe”. BBC. 28. 6. 2011. Arhivirano iz originala 01. 10. 2011. g. Pristupljeno 11. 10. 2011. 
  45. ^ „Postojna više nije najdulja jama u Dinaridima: Rekord drži hrvatska Kita Gaćešina”. Vijesti (na jeziku: hrvatskom). 5. 11. 2011. Pristupljeno 3. 3. 2012. 
  46. ^ Stankoviansky, Milos; Kotarba, Adam (2012). Recent Landform Evolution: The Carpatho-Balkan-Dinaric Region. Springer. str. 14—18. ISBN 978-94-007-2447-1. Pristupljeno 2. 3. 2012. 
  47. ^ Hilbers, Dirk (2008). The Nature Guide to the Hortobagy and Tisza River Floodplain, Hungary. Crossbill Guides Foundation. str. 16. ISBN 978-90-5011-276-5. Pristupljeno 2. 3. 2012. 
  48. ^ Malvić, Tomislav; Velić, Josipa (2011). „Neogene Tectonics in Croatian Part of the Pannonian Basin and Reflectance in Hydrocarbon Accumulations”. Ur.: Schattner, Uri. New Frontiers in Tectonic Research: At the Midst of Plate Convergence (PDF). InTech. str. 215—238. ISBN 978-953-307-594-5. Arhivirano iz originala (PDF) 06. 04. 2019. g. Pristupljeno 2. 3. 2012. 
  49. ^ Pamić, Jakob; Radonić, Goran; Pavić, Goran. „Geološki vodič kroz park prirode Papuk” (PDF) (na jeziku: hrvatskom). Papuk Geopark. Arhivirano iz originala (PDF) 30. 11. 2012. g. Pristupljeno 2. 3. 2012. 
  50. ^ a b „Wetlands and Water”. Water Framework Directive implementation project in Croatia. Arhivirano iz originala 23. 06. 2018. g. Pristupljeno 2. 3. 2012. 
  51. ^ Mayer, Darko (decembar 1996). „Zalihe pitkih voda u Republici Hrvatskoj”. Rudarsko-geološko-naftni zbornik (na jeziku: hrvatskom). University of Zagreb. 8 (1): 27—35. ISSN 0353-4529. Pristupljeno 2. 3. 2012. 
  52. ^ „Freshwater (Croatia)”. European Environment Agency. Pristupljeno 2. 3. 2012. 
  53. ^ „World Weather Information Service”. World Meteorological Organization. Pristupljeno 27. 1. 2012. 
  54. ^ Plavac, Ivana (23. 10. 2006). „Distribution of Emerald/NATURA 2000 species and habitat types by biogeographical regions” (PDF) (na jeziku: hrvatskom). Državni zavod za zaštitu prirode. Pristupljeno 16. 3. 2012. 
  55. ^ Bulog, Boris; van der Meijden, Arie; Whittaker, Kellie (16. 8. 2010). „Proteus anguinus”. AmphibiaWeb. Arhivirano iz originala 30. 11. 2012. g. Pristupljeno 15. 3. 2012. 
  56. ^ a b v g d đ e ž Radović, Jasminka; Čivić, Kristijan; Topić, Ramona, ur. (2006). Biodiversity of Croatia (PDF). Državni institut za zaštitu prirode, Ministarstvo kulture Republike Hrvatske. ISBN 978-953-7169-20-6. Pristupljeno 13. 10. 2011. 
  57. ^ „Venue”. 6th Dubrovnik Conference on Sustainable Development of Energy, Water and Environment Systems. Pristupljeno 13. 10. 2011. 
  58. ^ „WildFinder”. WWF. World Wide Fund for Nature. Pristupljeno 15. 3. 2012. 
  59. ^ a b v g d đ „Konačni nacrt izvješća o stanju okoliša u Republici Hrvatskoj za razdoblje 2005. – 2008” (PDF) (na jeziku: hrvatskom). Hrvatska agencija za okoliš i prirodu. Pristupljeno 31. 5. 2012. 
  60. ^ Znaor, Darko; Pretty, Jules; Morrison, James; Todorović, Sonja Karoglan (novembar 2005). Environmental and macroeconomic impact assessment of different development scenarios to organic and low-input farming in Croatia (PDF). Colchester, United Kingdom: University of Essex. Arhivirano iz originala (PDF) 22. 12. 2015. g. Pristupljeno 28. 05. 2016. 
  61. ^ Ivezić, Marija; Raspudić, Emilija (2001). „The European Corn Borer (Ostrinia nubilalis Hűbner) Review Of Results From Croatia” (PDF). Poljoprivreda (Osijek). 7 (1): 15—17. ISSN 1330-7142. Arhivirano iz originala (PDF) 31. 8. 2014. g. Pristupljeno 28. 5. 2016. 
  62. ^ Dropulić, Sanela (19. 4. 2012). „Gradonačelnik u svakodnevnoj inspekciji "mirisa" na Jakuševcu”. Večernji list (na jeziku: hrvatskom). Pristupljeno 31. 5. 2012. 
  63. ^ a b v „Izvješće o stanju okoliša u Republici Hrvatskoj, 2007” (na jeziku: hrvatskom). Hrvatska agencija za okoliš i prirodu. 11. 11. 2011. Pristupljeno 31. 5. 2012. 
  64. ^ „About us”. Hrvatska agencija za okoliš i prirodu. Pristupljeno 14. 11. 2011. 
  65. ^ „Smrtonosna ostavština rata”. Glas Slavonije (na jeziku: hrvatskom). 18. 2. 2012. Pristupljeno 2. 3. 2012. 
  66. ^ Nejašmić, Ivo; Toskić, Aleksandar (jun 2000). „Razmještaj stanovništva u Republici Hrvatskoj – dio općih demografskih i društveno-gospodarskih procesa”. Geoadria (na jeziku: hrvatskom). Zadar: Odjel za geografiju, Sveučilište u Zadru. 5 (1): 93—104. ISSN 1331-2294. 
  67. ^ Mrđen, Snježana; Friganović, Mladen (jun 1998). „The Demographic Situation in Croatia”. Geoadria. Zadar: Filozofski fakultet u Zadru, Prirodoslovno-matematički fakultet u Zagrebu. 3 (1): 29—56. ISSN 1331-2294. Pristupljeno 16. 3. 2012. 
  68. ^ Tasmainian Secondary Assessment Board (2002). „GG833 Geography: 2002 External Examination Report” (PDF). Pristupljeno 16. 5. 2012. 
  69. ^ a b v Buršić, Ivana; Lasan, Ivana; Stolnik, Grozdana; Miler, Vlasta; Miloš, Ksenija; Škrebenc, Jadranka (2011). Ostroški, Ljiljana, ur. „Popis stanovništva, kućanstava i stanova 2011. Prvi rezultati po naseljima.” (PDF). Statistička izvješća. Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske (1441). ISSN 1333-1876. Pristupljeno 6. 11. 2011. 
  70. ^ a b „Ustav Republike Hrvatske”. Narodne novine (na jeziku: hrvatskom). 9. 7. 2010. Pristupljeno 11. 10. 2011. 
  71. ^ Mužić, Ivan (2007). Hrvatska povijest devetoga stoljeća (PDF) (na jeziku: hrvatskom). Naklada Bošković. str. 249—293. ISBN 978-953-263-034-3. Arhivirano iz originala (PDF) 08. 08. 2019. g. Pristupljeno 14. 10. 2011. 
  72. ^ Heka, Ladislav (oktobar 2008). „Hrvatsko-ugarski odnosi od srednjega vijeka do nagodbe iz 1868. s posebnim osvrtom na pitanja Slavonije”. Scrinia Slavonica (na jeziku: hrvatskom). Hrvatski institut za povijest – Podružnica za povijest Slavonije, Srijema i Baranje. 8 (1): 152—173. ISSN 1332-4853. Pristupljeno 16. 10. 2011. 
  73. ^ „Povijest saborovanja” (na jeziku: hrvatskom). Sabor. Arhivirano iz originala 02. 12. 2010. g. Pristupljeno 18. 10. 2010. 
  74. ^ Jurković, Ivan (septembar 2003). „Klasifikacija hrvatskih raseljenika za trajanja osmanske ugroze (od 1463. do 1593)”. Migracijske i etničke teme (na jeziku: hrvatskom). Institut za migracije i narodnosti. 19 (2–3): 147—174. ISSN 1333-2546. Pristupljeno 5. 11. 2011. 
  75. ^ „Povijest Gradišćanskih Hrvatov” (na jeziku: hrvatskom). Hrvatsko kulturno društvo u Gradišću. Arhivirano iz originala 11. 01. 2012. g. Pristupljeno 17. 10. 2011. 
  76. ^ Lampe, John R; Jackson, Marvin R (1982). Balkan economic history, 1550–1950: from imperial borderlands to developing nations. Indiana University Press. str. 62. ISBN 978-0-253-30368-4. Pristupljeno 17. 10. 2011. 
  77. ^ Eberhardt, Piotr (2003). Ethnic groups and population changes in twentieth-century Central-Eastern Europe. M.E. Sharpe. str. 288—295. ISBN 978-0-7656-0665-5. Pristupljeno 5. 11. 2011. 
  78. ^ Ingrao, Charles W; Szabo, Franz A J (2008). The Germans and the East. Purdue University Press. str. 357. ISBN 978-1-55753-443-9. Pristupljeno 5. 11. 2011. 
  79. ^ Markham, James M (6. 6. 1987). „Election Opens Old Wounds in Trieste”. The New York Times. Pristupljeno 5. 11. 2011. 
  80. ^ Lončar, Jelena (22. 8. 2007). „Iseljavanje Hrvata u Amerike te Južnu Afriku” (na jeziku: hrvatskom). Hrvatsko geografsko društvo. Arhivirano iz originala 01. 12. 2012. g. Pristupljeno 5. 11. 2011. 
  81. ^ „Hrvatsko iseljeništvo u Kanadi” (na jeziku: hrvatskom). Ministarstvo vanjskih i europskih poslova (Hrvatska). Arhivirano iz originala 1. 12. 2012. g. Pristupljeno 5. 11. 2011. 
  82. ^ „Migrations in the territory of former Yugoslavia from 1945 until present time” (PDF). Univerzitet u Ljubljani. Arhivirano iz originala (PDF) 3. 4. 2012. g. Pristupljeno 5. 11. 2011. 
  83. ^ „Izvješće o statusu br. 16 o napretku Hrvatske u ispunjavanju međunarodnih obveza od studenoga 2004.” (PDF). Organizacija za europsku sigurnost i suradnju. 6. 7. 2005. Pristupljeno 13. 10. 2011. 
  84. ^ „Savez udruga Hrvata iz BiH izabrao novo čelništvo” (na jeziku: hrvatskom). Index.hr. 28. 6. 2003. Pristupljeno 12. 10. 2011. 
  85. ^ „Benkovac” (na jeziku: hrvatskom). Ured Predsjednika Republike Hrvatske. 29. 6. 2010. Arhivirano iz originala 27. 11. 2010. g. Pristupljeno 12. 10. 2011. 
  86. ^ „Izviješće o provođenju ustavnog zakona o pravima nacionalnih manjina i utrošku sredstava osiguranih u državnom proračunu Republike Hrvatske za 2007. godinu za potrebe nacionalnih manjina” (na jeziku: hrvatskom). Sabor. 28. 11. 2008. Arhivirano iz originala 01. 12. 2012. g. Pristupljeno 27. 10. 2011. 
  87. ^ „Stanovništvo prema materinskom jeziku po gradovima/općinama, popis 2011.”. Popis stanovništva, kućanstava i stanova 2011. godine. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. decembar 2012.
  88. ^ „Istraživanje: Tri posto visokoobrazovanih ne zna niti jedan strani jezik, Hrvati uglavnom znaju engleski” (na jeziku: hrvatskom). Index.hr. 5. 4. 2011. Pristupljeno 11. 10. 2011. 
  89. ^ „Stanovništvo prema vjeri po gradovima/općinama, popis 2011.”. Popis stanovništva, kućanstava i stanova 2011. godine. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. decembar 2012.
  90. ^ „Radno sposobno stanovništvo staro 15 i više godina prema starosti, trenutačnom statusu aktivnosti i završenoj školi, po županijama, popis 2001” (na jeziku: hrvatskom). Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. Pristupljeno 7. 11. 2011. 
  91. ^ Dorić, Petar (7. 9. 2008). „Hrvatska po rastu broja studenata prva u Europi”. Slobodna Dalmacija (na jeziku: hrvatskom). Pristupljeno 7. 11. 2011. 
  92. ^ „Svjetska banka podržava gospodarski oporavak Hrvatske” (na jeziku: hrvatskom). World Bank. 10. 5. 2011. Arhivirano iz originala 16. 04. 2013. g. Pristupljeno 12. 10. 2011. 
  93. ^ „Prosječna neto plaća za rujan 5.397 kuna” (na jeziku: hrvatskom). Poslovni dnevnik. 22. 11. 2011. Arhivirano iz originala 01. 12. 2012. g. Pristupljeno 28. 11. 2011. 
  94. ^ „Stope nezaposlenosti i zaposlenosti u Republici Hrvatskoj” (na jeziku: hrvatskom). Hrvatski zavod za zapošljavanje. Arhivirano iz originala 20. 10. 2013. g. Pristupljeno 28. 11. 2011. 
  95. ^ „Regionalne nejednakosti” (PDF) (na jeziku: hrvatskom). Program Ujedinjenih naroda za razvoj. 2007. Arhivirano iz originala (PDF) 1. 5. 2015. g. Pristupljeno 28. 11. 2011. 
  96. ^ Mandić, Oleg (1952). „O nekim pitanjima društvenog uređenja Hrvatske u srednjem vijeku” (PDF). Historijski zbornik (na jeziku: hrvatskom). Školska knjiga. 5 (1–2): 131—138. Arhivirano iz originala (PDF) 08. 08. 2019. g. Pristupljeno 9. 9. 2011. 
  97. ^ Frucht 2005, str. 429–429.
  98. ^ Biondich 2000, str. 11.
  99. ^ „Zakon o područjima županija, gradova i općina u Republici Hrvatskoj”. Narodne novine (na jeziku: hrvatskom). 30. 12. 1992. Arhivirano iz originala 28. 08. 2013. g. Pristupljeno 9. 9. 2011. 
  100. ^ „Ustav Republike Hrvatske”. Narodne novine (na jeziku: hrvatskom). 22. 12. 1990. Pristupljeno 20. 3. 2012. 
  101. ^ „Zakon o područjima županija, gradova i općina u Republici Hrvatskoj”. Narodne novine (na jeziku: hrvatskom). 30. 12. 1992. Arhivirano iz originala 28. 08. 2013. g. Pristupljeno 20. 3. 2012. 
  102. ^ „Izviješće o provedenim izborima za zastupnike u Županijski dom Sabora Republike Hrvatske” (PDF) (na jeziku: hrvatskom). Izborna komisija Republike Hrvatske. februar 1993. Arhivirano iz originala (PDF) 1. 6. 2012. g. Pristupljeno 20. 3. 2012. 
  103. ^ „Gospodarski profil Grada Zagreba i Zagrebačke županije” (na jeziku: hrvatskom). Hrvatska gospodarska komora. Arhivirano iz originala 20. 3. 2012. g. Pristupljeno 26. 7. 2018. 
  104. ^ „Zakon o područjima županija, gradova i općina u Republici Hrvatskoj”. Narodne novine (na jeziku: hrvatskom). 30. 1. 1997. Pristupljeno 20. 3. 2012. 
  105. ^ „Zakon o područjima županija, gradova i općina u Republici Hrvatskoj”. Narodne novine (na jeziku: hrvatskom). 28. 7. 2006. Pristupljeno 9. 9. 2011. 
  106. ^ „Operativni program za regionalnu konkurentnost 2007–2009; Dodatak XIX” (PDF) (na jeziku: hrvatskom). Ministarstvo regionalnoga razvoja i fondova Europske unije (Hrvatska). str. 235. Arhivirano iz originala (PDF) 30. 06. 2013. g. Pristupljeno 29. 5. 2012. 
  107. ^ „Nacionalno izviješće Hrvatska” (PDF) (na jeziku: hrvatskom). Savet Evrope. januar 2010. Pristupljeno 25. 2. 2012. 
  108. ^ Bašić, Ksenija (jul 2005). „Apsolutna decentralizacija u populacijskom razvoju Zagrebačke aglomeracije”. Hrvatski geografski glasnik (na jeziku: hrvatskom). Hrvatski geografski glasnik. 67 (1): 63—80. ISSN 1331-5854. Pristupljeno 3. 3. 2012. 
  109. ^ „Stanovništvo u najvećim gradovima i općinama, popis 2011.”. Popis stanovništva, kućanstava i stanova 2011. godine. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. decembar 2012.

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Geografija Hrvatske na Vikimedijinoj ostavi.

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Географија_Хрватске&oldid=27734304”