Grčko vojničko groblje u Pirotu
Grčko vojničko groblje u Pirotu se nalazi iznad Tijabarskog groblja u Pirotu. Ovo je jedino grčko groblje u Srbiji[1]. Mesto na kome se groblje nalazi se zove Metiljavica. Izradnji ovog groblja je pomogla Grkinja Ekaterina Levandis Stanković.
Izgled uredi
Grčko vojničko groblje se nalazi odmah pored srpskog vojničkog groblja. Površina groblja je oko 500 metara kvadratnih. Mermerni spomenik je širine od oko 1,5 metar a visina 10 metara, izgrađen u obliku velikog slova T sa kamenim reljefom. Tu se nalaze i stihovi: "Za borbu i dobro za koje ste pali, Srpska zemlja postala vam je mati. Srbina i Grka pobratimljuje jedna lovorova grana koja se od vaše krvi hrani i nikada ne vene".
Istorijat uredi
Posle mira 1918. godine, cela Jugoslovenska divizija i delovi Timočke divizije su bili na prostoru same granice kod Carevog Sela. Saveznička Vrhovna komanda je imala sedam grčkih divizija kao rezervu savezničke Vrhovne komande, za posedovanje bugarske teritorije upućena je grčka 3. divizija sa Peloponeza. Kako je tadašnji Caribrod odnosno Dimitrovgrad danas, bio pod Bugarima, Grci su odsedali u Pirotu. Nenaviknuti na oštru klimu i hladnu zimu, 1918. i 1919. 318 vojnika, podoficira i oficira je izgubilo živote u ovoj okolini. Prikupljene su kosti stradalnika sa groblja iz sela u kojima su bili raspoređeni: Izvor, Gnjilan, Suvodol. Ekaterina je uz pomoć njenog muža - Petrom Stankovićem, i Piroćanaca sakupila kosti iz svih pirotskih krajeva i sahranjeni su na brdu Metiljavica.
Septembra 1924. godine je priređen pomen na stradale uz prisustvo grčkih i jugoslovenskih vojnih i civilnih vlasti. Odbor pirotske opštine je doneo odluku da ovo groblje ustupi u potpunu svojinu grčke države[2]. 1988. godine na sedamdesetogodišnjicu proboja solunskog fronta, na Metiljavici je održana komemorativna svečanost pored srpskog i grčkog vojničkog groblja. Na grobove grčkih vojnika je vence položio tadašnji brigadni general i vojni ataše u Beogradu, Epiminondas Galinakis.
Posle smrti Ekaterine, staralac groblja postaje Radmila Surlandžis. Na ovoj svečanosti je Galinakis dao Radmili pozlaćenu spomen-ploču na crnom mermeru, dar grčke vlade za njen plemeniti rad. Kasnije se o groblju staraju njeni sinovi Jovan, Teofan i Zoran Surlandžis posle njene smrti.
Reference uredi
- ^ RTS :: Jedino grčko vojničko groblje u Srbiji
- ^ Odbor pirotske opštine, br.11920
Literatura uredi
- Borislava Lilić, Piroćanci u ratovima 1912-1918, 1989
- Radmila Vlatković, Zaštićeno spomeničko nasleđe Pirota, 2012.
