Lazar Branković
Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. Molimo vas da poboljšate ovaj članak tako što ćete dodati još izvora u sam tekst (inlajn referenci). |
Lazar Branković (oko 1421 — 20. februar 1458.) bio je srpski despot i vladar (1456—1458.), sin Đurđa Brankovića.
| Lazar Branković | |
|---|---|
.jpg) | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | oko 1421. |
| Mesto rođenja | Beograd, Srpska despotovina |
| Datum smrti | 20. januar 1458. (36/37 god.) |
| Mesto smrti | Smederevski grad, Srpska despotovina |
| Grob | nepoznato |
| Porodica | |
| Supružnik | Jelena Paleolog Branković |
| Potomstvo | Jelena Branković, Milica Branković, Jerina Branković |
| Roditelji | Đurađ Branković Jerina Branković |
| Dinastija | Brankovići |
| despot Srbije | |
| Period | 1456—1458. |
| Prethodnik | Đurađ Branković |
| Naslednik | Stefan Branković |
Biografija uredi
Posle oslepljenja Grgura i Stefana Brankovića 1441. godine, Lazar je, kao preostali zdravi sin Đurđa Brankovića, postao i njegov jedini mogući naslednik. Nosio je titulu despota još od svoje ženidbe sa Jelenom Paleolog 1446. godine. Lazar Branković preuzeo je vlast posle smrti Đurđa Brankovića 24. decembra 1456. godine.[1]
Politika koju je vodio mladi Lazar je bila slična onoj koju je vodio njegov otac za života. Despot Lazar je okončao pregovore sa Turskom, koje je njegov otac počeo. Sklopio je januara 1457. godine ugovor o obnavljanju vazalnih obaveza prema Osmanskom carstvu. Bio je dužan da plaća godišnji harač, nešto manji nego u Đurđevo vreme, jer nije držao Novo Brdo.
Za vreme vladavine mladog despota Lazara, uticajni plemić, Mihailo Anđelović, brat Mahmud-Paše Anđelovića (koji je tokom ranijeg napada na Srbiju zarobljen i odgajen kao musliman, a sa vremenom je u Osmanskom carstvu stekao čin Velikog vezira) je nastavio svoj politički uspon u Srbiji. Mihailo Anđelović je, zbog svojih veza na turskom dvoru, bio glavni posrednik u sklapanju primirja sa Turskom i obnavljanju vazalnih veza Lazara Brankovića i Mehmeda II Osvajača.
Tako je sultan Mehmed II Osvajač sklopio sa despotom Lazarom januara 1457. godine ugovor po kome se obavezao da vrati despotu Lazaru očeve posede.
Pored vezanosti sa Turskom, despot Lazar je bio i ugarski vazal, jer je tako čuvao severnu granicu despotovine. Tako je ugarski kralj Ladislav V Posmrče pomagao despota Lazara. Despot Lazar je, kao plemić i zet ubijenog Ulriha II Celjskog, učestvovao u suđenju na kome je Vladislav Hunjadi osuđen na smrt. Despot je, koristeći sukobe u Ugarskoj, osvojio Kovin i druge dunavske tvrđave sa leve strane reke. Imao je izvesnih uspeha u borbi protiv Hunjadijevog saveznika Mihaila Silađija, ali je ovaj ipak uspeo da zaustavi dalje nastupanje vojske Despota Lazara na sever.
Situacija u despotovini se dodatno zakomplikovala smrću njegove majke, Jerine Kantakuzin (neki strani istoričari tog vremena tvrde da ju je Lazar otrovao[2], međutim, poznato je da se Lazar nalazio u Smederevu u vreme kada je njegova majka umrla u Rudniku). Tada se protiv mladog despota podigla opozicija koju je predvodio Jerinin brat, Toma Kantakuzin. Neposredno posle je Toma Kantakuzin, zajedno sa svojim saveznicima, pobegao iz Srbije. U međuvremenu, Mehmed II se više nije suzdržavao od napada na Srpsku despotovinu.
Prve vesti o gomilanju turske vojske na srpske granice su stigle despotu Lazaru decembra 1457. godine. On je odmah javljao ugarskom kralju Ladislavu da mu pošalje vojsku da bi branio despotovinu.
Međutim, u tim pregovorima, iznenada je umro 20. januara 1458. u Smederevu.[3] Imao je manje od četrdeset godina.
Pošto despot nije imao muške dece, već samo ćerke Mariju, Milicu i Jerinu, posle njegove smrti postavilo se pitanje naslednika.
Od početka februara 1458. godine zemljom je upravljalo namesništvo koje su sačinjavali Mihailo Anđelović, Jelena Paleolog i slepi Stefan Branković.[1]
Čuveni romantičarski pesnik Vojislav Ilić je o smrti despota Lazara napisao pesmu „Pećina na Rudniku“ u kojoj je opisao njegovo kajanje zbog ubistva majke.[4]
Porodično stablo uredi
| 16. Mladen | ||||||||||||||||
| 8. Branko Mladenović | ||||||||||||||||
| 4. Vuk Branković | ||||||||||||||||
| 2. Đurađ Branković | ||||||||||||||||
| 20. Pribac Hrebeljanović | ||||||||||||||||
| 10. Lazar Hrebeljanović | ||||||||||||||||
| 5. Mara Lazarević Branković | ||||||||||||||||
| 22. Vratko Nemanjić | ||||||||||||||||
| 11. Milica Hrebeljanović | ||||||||||||||||
| 1. Lazar Branković | ||||||||||||||||
| 24. Jovan VI Kantakuzin | ||||||||||||||||
| 12. Matija Kantakuzin | ||||||||||||||||
| 25. Irina Asen | ||||||||||||||||
| 6. Dimitrije I Kantakuzin | ||||||||||||||||
| 26. Andronik II Paleolog | ||||||||||||||||
| 13. Irina Paleolog | ||||||||||||||||
| 27. Irina od Monferata | ||||||||||||||||
| 3. Jerina Branković | ||||||||||||||||
| 7. Euphrosyne Palaiologina | ||||||||||||||||
Reference uredi
- ^ a b Veselinović 1995.
- ^ Živadin M. Stevanović: Postanak i razvitak Gornjeg Milanovca, 1968; izdanje pisca.
- ^ M. Spremić, Despot Lazar Branković, Zbornik radova Vizantološkog instituta L (2013),899-912.
- ^ Pećina na Rudniku
Literatura uredi
- Blagojević, Miloš; Medaković, Dejan (2000). Istorija srpske državnosti. 1. Novi Sad: Ogranak SANU.
- Bubalo, Đorđe (2011). „Posedi srpskih despota u odbrambenim planovima Kraljevine Ugarske 1458. i 1459. godine”. Pad Srpske despotovine 1459. godine. Beograd: SANU. str. 229—243.
- Veselinović, Andrija (1995). Država srpskih despota (1. izd.). Beograd: Vojska.
- Ivić, Aleksa (1929). Istorija Srba u Vojvodini od najstarijih vremena do osnivanja potisko-pomoriške granice (1703). Novi Sad: Matica srpska.
- Kalić, Jovanka (1967). Beograd u srednjem veku. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Kalić, Jovanka (2001). Srbi u poznom srednjem veku (2. izd.). Beograd: Istorijski institut.
- Kalić, Jovanka (2006). Evropa i Srbi: Srednji vek. Beograd: Službeni list SRJ.
- Popović, Dušan J. (1957). Srbi u Vojvodini. Knj. 1: Od najstarijih vremena do Karlovačkog mira 1699. Novi Sad: Matica srpska.
- Ćirković, Sima (1995). Srbi u srednjem veku. Beograd: Idea.
- Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium.
Spoljašnje veze uredi
- Petar Rokai: Prilog biografiji despota Lazara Brankovića, Istorijski časopis, broj 56, 2008. godine
- Misterija tri sarkofaga, S. Ćirić, Politika, 2. jun 2018.
