Википедија

Lajkovac

Lajkovac je gradsko naselje i sedište istoimene opštine u Kolubarskom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 3.211 stanovnika.[1] Lajkovac je smešten u kotlini srednje Kolubare na nadmorskoj visini od oko 120 m. Grad se nalazi na levoj obali reke, 69 kilometara od Beograda Ibarskom magistralom, a 27 kilometara od Valjeva. Lajkovac je sedište opštine u Kolubarskom okrugu.

Lajkovac
Crkva Svetog Dimitrija
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Upravni okrugKolubarski
OpštinaLajkovac
Stanovništvo
 — 2022.3.211
Geografske karakteristike
Koordinate44° 22′ 06″ S; 20° 09′ 33″ I / 44.368333° S; 20.159166° I / 44.368333; 20.159166
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Lajkovac na karti Srbije
Lajkovac
Lajkovac
Lajkovac na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj14224
Pozivni broj014
Registarska oznakaVA

Geografija uredi

Jedna od važnijih železničkih stanica na pruzi Beograd-Bar, vrlo živim autobuskim saobraćajem povezana sa Beogradom, Valjevom, Čačkom i drugim mestima. Lajkovac je centar istoimene opštine sa nešto manje od 18.000 stanovnika. Ratarstvo, stočarstvo, povrtarstvo i voćarstvo najrazvijenije su privredne grane u ovoj opštini. Pored toga razvijena su i industrijska preduzeća-proizvodnja građevinskog materijala „Dimitrije Tucović“ u Ćelijama, elektromašinski servis „Elmont“, površinski ugljenokop „Tamnava-Zapadno polje“.

Istorija uredi

 
Lokomotiva kao eksponat

Varošica je nastala prolaskom prvog voza-legendarnog „Ćire“ kroz ovo mesto. Bilo je to 1908. godine kada je Lajkovac već bio određen za železničku stanicu uzanog koloseka Obrenovac-Lajkovac. Lajkovac je ubrzo i postao najveća železnička stanica uzane pruge u Srbiji, raskrsnica za Čačak, Užice, Višegrad Sarajevo, Dubrovnik i Zeleniku, Valjevo, Aranđelovac i Beograd. Bio je Jugoslavija u malom, jer je nastanjen železničarima sa svih strana Jugoslavije, pa je i imao katoličku crkvu za železničare te vere. Sa nestankom „Ćire“, Lajkovcu su ostale samo uspomene i pesma u kojoj je ova varošica opevana „Ide Mile lajkovačkom prugom“.[2]

Opština Lajkovac uredi

U sastav opštine Lajkovac pored varošice Lajkovac ulazi i 18 naseljenih mesta: Jabučje, Bogovađa (raniji naziv Prnjavor), Nepričava, Vračević, Donji Lajkovac, Lajkovac (selo), Rubribreza, Markova Crkva, Ratkovac, Pridvorica, Mali Borak, Skobalj, Pepeljevac, Slovac, Stepanje, Strmovo, Bajevac i Ćelije.

Izletišta i znamenitosti uredi

Selo Bogovađa sa nepreglednim šumama, blago zatalasanim terenima, savremeno opremljenim motelom, letovalištem Crvenog krsta iz Beograda. Od objekata kulturno-istorijske baštine posebno se ističe i manastir Bogovađa u istoimenom selu. Još davne 1567. godine pisali su prepisivači knjiga u manastiru, dok se škola u manastiru pominje tek početkom 18. veka. Pred Prvi srpski ustanak perom, knjigom i slikom se u Bogovađi bavi arhimandrit manastira Hadži-Ruvim Nešković. U to vreme manastir Bogovađa raspolaže sa jednom od najvećih biblioteka u Srbiji. Takođe je tu sedište Praviteljstvujušćeg Sovjeta naroda Srpskog (prve srpske vlade) 1805.

U selu Ćelije nalazi se spomen-kosturnica palim borcima u Kolubarskoj bici koja se odigrala novembra i decembra 1914. godine između srpske vojske i dosta jače, opremljenije i brojnije austrougarske vojske. Najžešće borbe vodene su baš na brdima u Ćelijama-Čovci i Vrače brdu. Posle rata, na ostacima mnogo starijeg zdanja podignuta je crkva Svetog Đorđa. Crkvica je podignuta na ruševinama starog manastira iz 13. veka. U središnjem delu crkve, prilikom radova na obnovi manastira, pronađen je kostur nekog srpskog velmože iz srednjeg veka. Veruje se da je Grgur Branković, sin despota Đurđa Brankovića. [traži se izvor]

U selu Markova crkva nalazi se veoma stara crkva koja potiče iz srednjeg veka. Ovde se nalazi i Crkva Svetog Dimitrija u Lajkovcu.

U samom Lajkovcu nalazi se i železnička stanica koja je na mreži uskih pruga u Jugoslaviji posle sarajevske bila najveća te vrste.

Ovde se nalaze OŠ „Mile Dubljević” Lajkovac, Turistička organizacija Lajkovac, Kulturni centar „Hadži Ruvim” Lajkovac i Jolića vodenica.

  •  
    OŠ „Mile Dubljević”
  •  
    Zgrada SO
  •  
    Jolića vodenica
  •  
    Železnička stanica

Demografija uredi

U naselju Lajkovac (varoš) živi 2743 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,5 godina (38,5 kod muškaraca i 40,4 kod žena). U naselju ima 1174 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,93.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Demografija[3]
Godina Stanovnika
1948. 1.500
1953. 1.683
1961. 2.677
1971. 3.044
1981. 3.188
1991. 3.428 3.388
2002. 3.443 3.519
2011. 3.249
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[4]
Srbi
  
 3.351 97,32%
Romi
  
 25 0,72%
Jugosloveni
  
 18 0,52%
Makedonci
  
 15 0,43%
Crnogorci
  
 3 0,08%
Bunjevci
  
 2 0,05%
Hrvati
  
 1 0,02%
Ukrajinci
  
 1 0,02%
Slovenci
  
 1 0,02%
Nemci
  
 1 0,02%
nepoznato
  
 13 0,37%


Stanovništvo prema polu i starosti[5]
m
ž
? 3
  
  
 12
80+ 22
  
  
 41
75—79 43
  
  
 69
70—74 80
  
  
 109
65—69 95
  
  
 111
60—64 64
  
  
 90
55—59 64
  
  
 68
50—54 106
  
  
 106
45—49 187
  
  
 150
40—44 143
  
  
 183
35—39 122
  
  
 118
30—34 104
  
  
 107
25—29 92
  
  
 99
20—24 127
  
  
 100
15—19 139
  
  
 154
10—14 107
  
  
 94
5—9 84
  
  
 96
0—4 71
  
  
 83
Prosek : 38,5 40,4
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 457 484 799 942 1.065 1.114 1.174
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 245 274 223 262 103 52 14 1 0 0 2,93
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 1.391 403 862 61 52 13
Ženski 1.517 309 866 257 77 8
UKUPNO 2.908 712 1.728 318 129 21
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 741 13 0 197 127
Ženski 511 11 0 60 130
UKUPNO 1.252 24 0 257 257
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 51 50 24 7 95
Ženski 5 10 46 19 18
UKUPNO 56 60 70 26 113
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 0 6 31 27 15
Ženski 3 11 43 40 63
UKUPNO 3 17 74 67 78
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 22 0 0 76
Ženski 13 0 0 39
UKUPNO 35 0 0 115

Reference uredi

  1. ^ „Konačni rezultati popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. (knjiga 1, nacionalna pripadnost opštine i gradovi)”. popis2022.stat.gov.rs. Pristupljeno 9. 7. 2023. 
  2. ^ „TUŽNA SUDBINA: Ko je Mile koji ide lajkovačkom prugom?”. Nportal. 11. 2. 2023. Pristupljeno 12. 2. 2023. 
  3. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  4. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  5. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Лајковац&oldid=27062122”