Ornament
Ornament, od latinskog ornamentum je ukras u arhitekturi.[1] Motiv koji je crtan, bojen, ili vajan ili klesan i koji ukrašava jednu površinu.[1] Ornament može biti geometrijski (meandar, zupčasti, cik-cak), vegetacijski i zoomorfni, odnosno nastao stilizacijom biljnih i životinjskih oblika.[1] Prvi ornamenti nastali su još u paleolitu i od tada do secesije u različitim istorijskim stilovima igraju veliku ulogu. Uloga ornamenta je čisto estetska i ne utiče stvarno na strukturu samog predmeta. Upravo zbog toga moderna umetnost odbacuje ornament, smatrajući ga sa stanovišta sinteze forme, funkcije i strukture suvišnim.
.jpg)
Kulturna poruka
urediSa različitim varijacijama ornamenta se sastajemo u raznim svetskim kulturama gde je ornamenat ili ličan kulturni elemenat ili je preuzet od neke razvijenije kulture. Funkcije ornamenta su istorijski uslovljene i svojevremeno praktična osobina ornamenta se može promeniti na estetsku funkciju. Ornamet odražava predstavu sveta o elementarnim silama (svastika- sunce, lomljena linija- bljesak), životnih izjava (ritam ornamenta), projekcije aktivnih postavki ka svetu i životu.
Dosada je poznato preko pethiljada ornamenata, koji se mogu prema raznim gledištima deliti iz pogleda na motive, strukture osnovnih oblika (kvadrat, pravougaonik, trougao), iz načina sleda ritma (simetrija ili asimetrija), tehnike izvođenja, materijala i sl. Ornamenat sprovodi arhitektonsko i umetničko stvaranje dela u kojima zauzima sporedno ili dominantno značenje (islamska arhitektura i umetnost). Varijabilnost ornamenta je posebno visoka u arapskoj ornamentici. A posebno slaba u doba antike. Starovekovna umetnost iz doba stare Grčke civilizacije je stvorila mnoge forme ornamenata sa raznim varijacijama kao dorski red, preko jonskog reda sve do korintskog rada. Rimska umetnost je preuzela ove oblike ornamenata za vlastitu upotrebu. Često prilikom preuzimanja je ornament koji je imao prethodne oblike tako je grčki ornamenat imao prethodnika u egipatskoj umetnosti u obliku koji je imao složene razvojne faze u formama lotosovog ornamenta. Za antiku je bio karakterističan oblik meandra, akantusa, palmeta dok je u germanskoj i skitskoj umetnosti preovladavao životinjski ornamenat a u gotiki je vladao vegetativni motiv lišća a u renesansi motiv cvetnog ornamenta.
Drugi ornamentalni stilovi imaju spojeve sa ovim kulturama: Asteci Arabijska kultura, Pompeji, Vizantija, Persija, Keltska kultura, Kineska kultura, japanska kultura, Turska kultupa, Indijska kultura, Srednji vek, Mauri, Nemačka renesansa, Italijanska renesansa i druge.
Savremeni ornament
uredi
Savremena arhitektura zasniva se na eliminaciji ornamenata u prilog funkcionalizma i ostavila je arhitektima načine kako da se izbore sa problemom da se urede savremene građevine. Kao rešenje se nude dva pravca. Jedan je upotrebljavanje savremenog ornamenta u arhitekturi kao u delima Frenka Loida Rajta ili Antoni Gaudija. Ovaj stil Art Nuovo je bio uprkos njene ekstravagantnosti jedan od puteva upotrebljavanje ornamenta u arhitekturi.
Radikalan put je vodio ka ukidanju ornamenata kao celina. Tako smo nalazili na bezornamentalne objekte u predmetima koji su u upotrebi. Sa radovima Le Korbizijea i Bauhausa u 20- im godinama 20. veka nedostatak odnosno absencija ornamenata u arhitekturi je označio savremenu arhitekturu kada se ovaj stil promoviše kao internacionalni stil u arhitekturi .
No postupom vremena se ornamenat opet postepeno pojavljuje. 1959. godine Ludvig Mis van der Roe predložio je seriju strukturalno nepotrebnih vertikalnih elemenata na površini zgrade a Filip Džonson predlaže zgradu „AT&T“ na Menhetnu koju kritičari smatraju za jednu od prvih postmodernističkih građevina u arhitekturi sa obloženim ružičesim granitom kada je diskusija o iskorištavanju ornamenata u arhitekturi bila završena.
Vidi još
urediReference
uredi- ^ a b v Nestorović 1952, str. 499–504
Literatura
uredi- Nestorović, Bogdan N. (1952). Arhitektura Starog veka (Arhitektura). Beograd, Srbija, Jugoslavija: Naučna knjiga.
