Petar Marjanović

Српски театролог, историчар позоришта, драматург и универзитетски професор

Petar Marjanović (Beograd, 18. oktobar 1934 – Beograd, 21. novembar 2020) bio je srpski teatrolog, istoričar pozorišta, dramaturg i univerzitetski profesor. Marjanović je bio dugogodišnji profesor Akademije umetnosti u Novom Sadu i Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu.

Petar Marjanović
Petar Marjanović
Lični podaci
Datum rođenja(1934-10-18)18. oktobar 1934.
Mesto rođenjaBeograd, Kraljevina Jugoslavija
Datum smrti21. novembar 2020.(2020-11-21) (86 god.)
Mesto smrtiBeograd, Srbija
ObrazovanjeFilološki fakultet u Beogradu
Naučni rad
Poljeteatrologija
InstitucijaFakultet dramskih umetnosti
Nagrade- Četiri Sterijine nagrade
  • Velika plaketa sa poveljom Univerziteta umetnosti u Bgdu 2003.
  • Lovorov venac Pozorišnog muzeja Vojvodine 2005.
-Zlatna plaketa za životno delo Udruženja univerzitetskih profesora i naučnika Srbije u Novom Sadu 2006.

Biografija

uredi
Obrazovanje i prvi poslovi
uredi

Njegov otac Dragutin je bio činovnik, a majka Smilja, rođena Popović iz Novog Sada, bila je sestra operskog pevača Vlade Popovića.[1]

Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Beogradu 1953. godine, a diplomirao je na grupi za jugoslovensku književnost i srpskohrvatski jezik Filozofskog fakulteta u Beogradu, februara 1959. godine. U toku studija dobio je dve nagrade za književnu i pozorišnu kritiku (Brankovu nagradu Matice srpske 1957. i prvu nagradu na konkursu Ateljea 212 za amatersku pozorišnu kritiku 1958. za tekst: Koraci u drugoj sobi Miodraga Pavlovića).[2]

Postdiplomske studije je završio na Filološkom fakultetu u Beogradu. Magistarsku tezu: Beogradska pozorišna kritika u periodu od 1918. do 1932. odbranio je 1966. godine, a 1973. godine brani doktorsku disertaciju pod nazivom: Umetnički razvoj Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu od 1861. do 1868. Ova disertacija je prva takva studija o Srpskom narodnom pozorištu. Objavljena je u knjizi koja je naišla na izuzetno povoljan prijem kod kritike, i to u jugoslovenskim razmerama.[3]

Počevši od 1960. godine, celu deceniju je radio je u novinsko-izdavačkim preduzećima: Jugoslavija i Turistička štampa.[1]

U periodu od (1970. do 1975) bio je dramaturg Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Kao dramaturg SNP zalagao se za izvođenje dela savremenih jugoslovenskih, naročito lokalnih – novosadskih dramskih pisaca, angažovanije okrenutih publici, što je rezultiralo povećanim brojem gledalaca.[1] .

Za scenu je:

Nastavni rad
uredi

Za docenta Akademije umetnosti u Novom Sadu izabran je 1975. godine. Status vanrednog profesora dobio je 1980, a redovnog 1985. godine za predmet Istorija jugoslovenske drame i pozorišta. Na Dramskom odseku Akademije predavao je Uvod u teatrologiju.

Redovni profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu postao je 1992. godine što je ostao do penzionisanja 2001. Tu je predavao: Istoriju jugoslovenskog pozorišta i drame na drugom stepenu studija i Uvod u teatrologiju na magistarskim studijama.

Na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu bio je šef Katedre za teoriju i istoriju, glavni urednik Zbornika radova FDU 1997/98. i nosilac naučnog projekta Teatrološka i filmološka istraživanja.

Kao profesor emeritus nastavio je da predaje Uvod u teratrologiju na FDU u Beogradu do 2009. godine i Istoriju jugoslovenske drame i pozorišta na Akademiji umetnosti u Novom Sadu do 2004. godine. Na Interdisciplinarnim magistarskim studijama Univerziteta u Beogradu (Grupa za višemedijsku umetnost) kao gost je predavao Osnove različitih umetnosti (pozorište) 2003/04. i 2005/06, a na Akademiji umetnosti u Tuzli postdiplomcima Uvod: u teatrologiju 2006. i 2009.[2]

 
Korice Marjanovićeve knjige
Radovi i članci
uredi
  • Prve književne radove objavio je još kao student 1954. godine, a prve napise sa pozorišnim temama u novosadskom časopisu za pitanja scenske umetnosti: Naša scena 1958. godine.
  • U listu Srpskog narodnog pozorišta Pozorište, u periodu od 1969. do 1976. godine objavio je oko šezdeset zapaženih priloga sa tematikom iz života i rada Srpskog narodnog pozorišta. Štaviše, dok je bio dramaturg Srpskog narodnog pozorišta, bio je u redakciji ovog lista, a saradnju sa ovom kućom nastavio je i kasnije kao član Izdavačkog saveta i kao pisac recenzija za knjige u izdanju SNP [2]
  • Odgovorni urednik časopisa Sterijinog pozorja Scena bio je od 1970. do 1974. godine, a njen glavni urednik od 1975. do 1990. godine.
Autorski i priređivački rad
uredi
Autorske knjige:
uredi
  1. Pozorišne teme (1968),
  2. Umetnički razvoj Srpskog narodnog pozorišta 1861 – 1868 (1974),
  3. Očima dramaturga (1979),
  4. Jugoslovenski dramski pisci HH veka (1985),
  5. Novosadska pozorišna režija 1945 – 1974 (1991),
  6. Crnjanski i pozorište (1995),
  7. Srpski dramski pisci HH stoleća (1997, drugo dopunjeno izdanje 2000) i
  8. Pozorište ili usud prolaznosti (2001). Zajedno sa Božidarom Kovačekom, Dušanom Mihailovićem i Dušanom Rnjakom, objavio je knjigu O teatarskom delu Joakima Vujića (1988).
 
Korice Marjanovićeve knjige
Priredio za štampu:
uredi
  1. Anthology of Works by Twentieth Century Yugoslav Playwrights (selected and commented), I (1984), II (1985),
  2. Posrbe, Srpska književnost – Drama (1987),
  3. Komedije i narodni komadi HIH veka, Srpska književnost – Drama (1987),
  4. Pozorište i vlast u Jugoslaviji (1944 – 1990) – „druga strana medalje“ – obračuni i zabrane (1990) i
  5. Stevan Šalajić (2001).
Saradnik pri projektima enciklopedija
uredi
  1. Sedamnaest njegovih tekstova o južnoslovenskom pozorištu i drami nalazi se u: Dictionnaire encyclopedique du theatre (Larousse, Paris 1998) i
  2. opsežan tekst o pozorištu i drami u Jugoslaviji (Srbija i Crna Gora) nalazi se u The World Encyclopedia of Contemporary Theatre (Routledge, London – New York, 1994).
  3. U Istoriji srpske kulture autor je teksta Pozorište (izdanje postoji na srpskom 1994, češkom 1995. i dva izdanja su na engleskom jeziku iz 1995. i 1999).

Tekstovi su mu objavljivani u Francuskoj, Engleskoj, Italiji, Kanadi, Sjedinjenim Američkim Državama, Rusiji, Poljskoj, Rumuniji, Češkoj i u svim bivšim jugoslovenskim republikama i regionu.[3]

Pristup Petra Marjanovića teatrološkim istraživanjima kao i pisanje ogleda i naučnih radova bilo je sasvim originalno i drugačije od dotadašnjih autora. Naime, uz veliku studioznost i dobru informisanost, putem nedvosmislenog, jasnog stila i izraza, nauku o književnim delima provlači kroz prizmu teatrologije, odnosno, polazište njegove analize jeste pogled na dramu koja nije samo književni rod, već je sagledava kroz scenska svojstava samog dela.[1]

Nagrade

uredi
  1. Četiri Sterijine nagrade; Nagrada za naročite zasluge – za dugogodišnji uređivački rad u časopisu Scena 1991; Za knjigu: Srpski dramski pisci XX stoleća (Matica srpska, Fakultet dramskih umetnosti Beograd, Akademija umetnosti Novi Sad, 1997); Za knjigu ogleda: Pozorište ili usud prolaznosti / Studije i ogledi iz teatrologije (FDU Beograd, Institut za pozorište, film, radio i televiziju i Muzej pozorišne umetnosti Srbije, Beograd 2001); Za knjigu: Počeci srpskog profesionalnog nacionalnog pozorišta (Pozorišni muzej Vojvodine, Novi Sad 2009).[4]
  2. Velika plaketa sa poveljom Univerziteta umetnosti u Beogradu 2003,
  3. Lovorov venac Pozorišnog muzeja Vojvodine 2005,
  4. Zlatna plaketa za životno delo Udruženja univerzitetskih profesora i naučnika Srbije u Novom Sadu 2006.[2]

Na dodeli Lovorovog venca, nagradi koju mu je dodelio Pozorišni muzej Vojvodine, kao obrazloženje za dodelu, o laureatu je rečeno sledeće:

"Veliki poznavalac prirode i suštine pozorišta, on je u svom teatrološkom delanju uvek težio naučnoj istini i bio savestan i pouzdan istraživač, analitičar i kritičar prošlosti i današnjeg trenutka srpskog pozorišta. Njegov rad odlikuju naučna zasnovanost, studioznost i preciznost, iskustvena mudrost, istinoljubivost, čistota jezičkog izraza, jednostavnost, jasnost i preciznost u izlaganju."[5]

Reference

uredi
  1. ^ a b v g Popov, Čedomir, ur. (1999). Enciklopedija Novog Sada. Knj. 14, Mar-Mik. Novi Sad: Novosadski klub; Prometej. str. 64—65. 
  2. ^ a b v g „MARJANOVIĆ Petar | Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-10-13. 
  3. ^ a b v g „Preminuo Petar Marjanović, redovni profesor u penziji Akademije umetnosti Novi Sad, teatrolog i dramaturg”. Akademija umetnosti Novi Sad (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-10-13. 
  4. ^ Kolarić, Aleksandra, ur. (2015). „60 godina Sterijinog pozorja (dokumentarna građa)”. Sterijino pozorje. Novi Sad: Sterijino pozorje. 
  5. ^ „In memoriam: Petar Marjanović (1934 – 2020) | Srpsko narodno pozorište”. www.snp.org.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-10-14. 

Literatura

uredi
  1. ENCIKLOPEDIJA Novog Sada. Knj. 14, Mar-Mik, gl. urednik Čedomir Popov, Novi Sad, Novosadski klub, Prometej, 1999.
  2. JOVANOVIĆ, Raško. Leksikon drame i pozorišta, Beograd : Prosveta, 2013.

Spoljašnje veze

uredi