Rajna-Palatinat
Rajna-Palatinat (varijante: Porajnje, Falačka, nem. Rheinland-Pfalz) država je na jugozapadu Savezne Republike Nemačke.
| Rajna-Palatinat Rheinland-Pfalz | |
|---|---|
 | |
 | |
| Država |  Nemačka |
| Admin. centar | Majnc |
| Ministar-predsednik | Malu Drajer (SPD) |
| Vladajuća stranka | SPD, FDP i Savez 90/Zeleni |
| Površina | 19.853,36 km2 |
| Stanovništvo | (2019-12-31). |
| — broj st. | 4.093.903 |
| — gustina st. | 206,21 st./km2 |
| — ISO 3166-2 | DE-RP |
| Poslednji izbori | 14. mart 2021. |
| Sledeći izbori | 2026. |
| Glasova u Saveznom savetu | 4 |
| Zvanični veb-sajt | |
Graniči se sa nemačkim državama Severna Rajna-Vestfalija, Hesen, Sarland, Baden-Virtemberg kao i državama Belgijom, Francuskom i Luksemburgom.
Veći gradovi su: Majnc (glavni grad), Ludvigshafen, Trir, Koblenc i Kajzerslautern.
Grb ove države govori mnogo toga o njoj. Sastoji se iz 3 komponente: lava, krsta Svetog Đorđa i točka, što su simboli nekadašnjih država članica Svetog rimskog carstva: Palatinata, Trira i Majnca. Grb je krunisan zlatnom krunom u obliku listova vinove loze, što simbolično ukazuje na činjenicu da je ovo region sa najvećom proizvodnjom vina u Nemačkoj.
Geografija uredi
Rajna-Palatinat je prostor brda i niskih planina (Ajfel, Vestervald, Hunsrik, Taunus) koje razdvajaju reke pritoke Rajne, a najznačajnije su Mozel, Sar i Lana. Neke od planina (Ajfel) su geološko područje ugašenih vulkana. Najveće jezero ove provincije, Lahsko jezero, nalazi se u krateru nekadašnjeg vulkana.
Geografski, Rajna-Palatinat se može podeliti na regione: Vestervald na severu, Ajfel na zapadu, Hunsrik u centru, Taunus i Rajnski Hesen na istoku i Palatinat na jugu.
Istorija uredi
Martin Luter je 17. aprila 1521. u Vormsu, izveden pred skupštinu carskih knezova i velikodostojnika i pozvan na pokajanje zbog svojih reformističkih stavova. Kasnije je proglašen otpadnikom od Crkve u poznatom Ediktu iz Vormsa.
Kod dvorca Hambah se maja 1832. okupilo više hiljada slobodoljubivih patriota iz svih delova Nemačke, kao i neki Francuzi i Poljaci, da izraze zahteve za slobodom, građanskim pravima i nacionalnim ujedinjenjem, a protiv cenzure i konzervativne politike tadašnjih nemačkih država. Skup nije imao značajne efekte u vreme svog održavanja, ali se danas ovi događaji smatraju kao kamen temeljac savremene jedinstvene i demokratske Nemačke države. Na ovom skupu je prvi put proklamovana zastava crno−crveno−zlatno kao zastava Nemačke.
Nakon Drugog svetskog rata, ova oblast je bila u Francuskoj okupacionoj zoni. Proglašena je za federalnu državu Rajna-Palatinat 30. avgusta 1946. Ovo je potvrđeno na referendumu 18. maja 1947.
Stanovništvo uredi
Najveći gradovi uredi
Izvor: ? | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| № | Grad | Populacija | |||||||
 Majnc  Ludvigshafen na Rajni |
1. | Majnc | 204.268 |  Koblenc  Trir | |||||
| 2. | Ludvigshafen na Rajni | 161.518 | |||||||
| 3. | Koblenc | 110.643 | |||||||
| 4. | Trir | 107.233 | |||||||
| 5. | Kajzerslautern | 97.162 | |||||||
| 6. | Vorms | 80.296 | |||||||
| 7. | Nojvid | 63.883 | |||||||
| 8. | Nojštat an der Vajnštrase | 52.400 | |||||||
| 9. | Špejer | 49.740 | |||||||
| 10. | Bad Krojcnah | 48.229 | |||||||
Kultura uredi
Znamenitosti uredi
| Koblenc |
|
| Majnc |
|
| Sankt Goarhauzen |
|
| Špejer | |
| Trir |
|
Spomenici svetske kuturne baštine UNESKO-a u Rajna-Palatinatu uredi
- 1981: Katedrala u Špejeru
- 1986: Rimski spomenici u Triru
- 2002: Kulturni prostor Srednje Porajnje između Bingena na Rajni i Koblenca
- 2005: 550 kilometara dugi Gornjegermasko-Retski limes
Školstvo uredi
- Tehnički univerzitet u Kajzerslauternu
- Univerzitet Koblenc−Landau
- Univerzitet Johana Gutenberga u Majncu
- Univerzitet u Triru
Uz ove institucije, u državi postoje mnoge visoke škole, kao i verske škole.
Značajne ličnosti iz Rajna-Palatinata uredi
- Johan Gutenberg, pronalazač štamparske mašine sa pokretnim slovima
- Helmut Kol, bivši Kancelar Nemačke
- Karl Marks, filozof, sociolog, novinar
- Nikolaus August Oto, izumitelj Oto−motora (motor sa unutrašnjim sagorevanjem)
- Fric Valter, nekadašnji kapiten Nemačke reprezentacije u fudbalu (prvaci sveta 1954)
Privreda uredi
Najznačajnija privredna grana države Rajna-Palatinat je poljoprivreda, a naročito proizvodnja vina. Poljoprivredne površine pokrivaju 37% države. Pod sortama crnog grožđa je 18.648 hektara, dok sorte belog grožđa pokrivaju 45.563 hektara. Čuveno je belo vino iz doline reke Mozel.
Od ostalih grana, značajna je hemijska industrija (BASF), farmaceutska industrija (Beringer Ingelhajm) kao i pogoni automobilske industrije.
Automobilizam uredi
U Nirnburgringu se od 1995. održavaju trke formule 1-za Gran−pri Evrope.
Spoljašnje veze uredi
- Veb sajt Rajna-Palatinata
- Turizam: [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. septembar 2006)